Class 5

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 26 पतंग Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 26 पतंग

5th Standard Marathi Digest Chapter 26 पतंग Textbook Questions and Answers

1. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
सूर्य मावळण्याच्या वेळेस ढगांवर कोणता रंग दिसतो?
उत्तरः
सूर्य मावळण्याच्या वेळेस ढगांवर लाल पिवळसर रंग दिसतो.

प्रश्न (आ)
पतंग कोणासारखे तरंगतात?
उत्तर:
आभाळात पंख पसरून उडणाऱ्या पाखरांप्रमाणे पतंग तरंगतात.

2. विरुद्ध अर्थाचे शब्द माहीत करून घ्या. लिहा.

प्रश्न 1.
विरुद्ध अर्थाचे शब्द माहीत करून घ्या. लिहा.
(अ) चढणे
(आ) ओढणे
(इ) मावळणे
(ई) मऊ
(उ) चांगला
(ऊ) भराभर
उत्तर:
(अ) उतरणे
(२) ढकलणे
(इ) उगवणे
(ई) कडक
(उ) वाईट
(ऊ) हळूहळू

3. खालील शब्दांना ‘सर’ शब्द जोडून नवीन शब्द तयार करा व लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांना ‘सर’ शब्द जोडून नवीन शब्द तयार करा.
उदा., पिवळा – पिवळसर.

1. काळा
2. निळा
3. लाल

उत्तर:

1. काळसर
2. निळसर
3. लालसर

4. मोकळ्या जागी कवितेतील योग्य शब्द लिहा व या कडव्याचा अर्थ समजून घ्या.

1. जशी ……………… आभाळात,
…………………….. पसरुनी तरंगतात,
दिसतिल तैसे ……………….. रंगित,
खेळ किती …………….!
उत्तर:
1. पाखरे, पंख, पतंग, चांगला

5. तुम्हांला आवडणाऱ्या पाच खेळांची नावे सांगा.

प्रश्न 1.
तुम्हांला आवडणाऱ्या पाच खेळांची नावे सांगा.
उत्तरः

1. लंगडी
2. क्रिकेट
3. खोखो
4. कबड्डी
5. फुटबॉल.

6. हे शब्द असेच लिहा.

प्रश्न 1.
हे शब्द असेच लिहा.
झुळझुळ, रीळ, पिवळसर, पतंग, रंगित.

7. खालील शब्द वाचा. असे आणखी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्द वाचा. असे आणखी शब्द लिहा.
(अ) पळापळ, रडारड, पडापड़,
(अ) मऊमऊ, वरवर, कळकळ,
(इ) रडतखडत, हसतखेळत, वाजतगाजत,
उत्तरः
(अ) धडाधड, पटापट
(आ) कटकट, झुळूझुळू, फडफड, सरसर, करकर
(इ) अटकमटक, पडतसडत

8. समान अक्षराने शेवट होणारे कवितेतील शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
समान अक्षराने शेवट होणारे कवितेतील शब्द लिहा.
उत्तरः
(अ) मावळतीचा – मजेचा
(अ) रोवूनी – ओढुनि, चढुनी
(इ) बरोबर – भराभर
(ई) आभाळात – तरंगतात

9. गोलातील शब्द जोडून वाक्ये बनवा.

प्रश्न 1.
गोलातील शब्द जोडून वाक्ये बनवा.
उदा., चेंडू झेलणे.
वाक्ये: 1. मी चेंडू झेलतो.
2. शिवानी चेंडू झेलते.

उत्तरः

1. त्याने चेंडू विकत घेतला.
2. मी चेंडू विकला.
3. गणूने चेंडू फेकला.
4. गणूने चेंडू टाकला.
5. रामने चेंडू झेलला.
6. श्यामने चेंडू उचलला.
7. आम्ही चेंडू उडवला.
8. त्यांनी चेंडू पकडला.

वाचा. लक्षात ठेवा:

घराच्या छतावर उभे राहून पतंग उडवू नका. मोकळ्या मैदानात पतंग उडवा. काटलेला पतंग पकडण्यासाठी रस्त्यावर धावू नका. अवघड ठिकाणी चढू नका.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 26 पतंग Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
एका शब्दात उत्तरे लिहा.

1. मावळतीचा रंग कशावर आला आहे?
2. सुरुवात कशी करू?
3. वाऱ्यावर काय चढवावेत?
4. वाळू कशी आहे?
5. झटका कसा देऊ?
6. पतंगाला कशाची गरज नाही?
7. आभाळात कोण आहेत?
8. पतंग कसे आहेत?

उत्तरः

1. ढगांवर
2. बरोबर
3. पतंग
4. मऊमऊ
5. दोरा ओढून
6. पंखांची
7. पाखरे
8. रंगीत

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
नदीकाठचा वारा कसा वाहतो आहे?
उत्तर:
नदीकाठचा वारा झुळझुळ वाहतो आहे.

प्रश्न 2.
नदीकाठच्या बाजूला काय आहे?
उत्तर:
नदीकाठच्या बाजूला डोंगरमळा आहे.

प्रश्न 3.
पतंग कोणाला भेटायला जात आहे?
उत्तर:
पतंग ढगांना भेटायला जात आहे.

प्रश्न 4.
पतंगाला कोणती उपमा दिली आहे?
उत्तर:
पतंगाला उडणाऱ्या पाखरांची उपमा दिली आहे.

प्रश्न 5.
‘पतंग’ या कवितेचे कवी कोण आहेत?
उत्तर:
पतंग’ या कवितेचे कवी ‘अ. ज्ञा. पुराणिक’ आहेत.

कविता पूर्ण करा.

प्रश्न 1.
रंग ढगांवर ……………………… डोंगरमळा
उत्तर:
रंग ढगांवर मावळतीचा,
लाल पिवळसर किती मजेचा,
झुळझुळ वारा नदीकाठचा.
बाजुस डोंगरमळा.

प्रश्न 2.
करू चला ……………. भेटायला
उत्तर:
करू चला सुरवात बरोबर,
सोडा सोडा रीळ भराभर,
पतंग चढवा हे वाऱ्यावर
ढगांस भेटायला.

प्रश्न 3.
खालील शब्दांना कवितेत कोणते शब्द आले आहेत ते सांगा.
उत्तरः

1. आकाश – आभाळ
2. हवेत उडणे – तरंगणे
3. मंद वारा – झुळझुळ वारा
4. सूर्यास्त – मावळती
5. मित्रांनो – गड्यांनो
6. पक्षी – पाखरे
7. त्याला – त्याजला

प्रश्न 4.
रिकाम्या जागी कवितेतील योग्य शब्द लिहा.
मउमउ ………………. पाय रोवुनी,
……………………. झटका दोरा ओढुनि,
………………….. जातिल वर वर चढुनी,
पंख नको ………………………………
उत्तर:
वाळुत, देऊ, पतंग, त्याजला

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. ढग
2. मजा
3. वारा
4. नदी
5. डोंगर
6. वाळू
7. पंख
8. आभाळ
9. चांगला

उत्तरः

1. मेघ
2. मौज
3. वात, वायू
4. सरिता
5. गिरी
6. रेती
7. पर
8. नभ
9. छान

प्रश्न 2.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. सुरुवात
2. बरोबर
3. वर
4. रंगीत

उत्तर:

1. शेवट
2. चूक
3. खाली
4. रंगहीन

प्रश्न 3.
खाली एक षट्कोन दिला आहे. षट्कोनाच्या मधोमध एक शब्द दिला आहे व बाहेर त्या शब्दाशी संबंधित क्रियापदे दिली आहेत. त्या क्रियापदाचे योग्य रूप वापरून व गोलातील शब्द वापरून वाक्य बनवा.

उत्तर:

1. ती कविता लिहिते.
2. कौस्तुभने कविता सादर केली.
3. दर्शनने कविता ऐकवली.
4. सुषीने कविता गायली.
5. हेमलाने कविता पाठ केली.
6. अर्चनाला कविता स्फुरली.
7. गीतने कविता रचली.
8. आम्ही कविता वाचली.

प्रश्न 4.
‘प’ या अक्षरापासून तयार होणारे शब्द लिहा.
उत्तर:
पतंग, पंगत, परात, पगार, पवन, पक्षी, पर्वत

पतंग Summary in Marathi

पदयपरिचय:

‘पतंग’ या कवितेत पतंग उडवण्याच्या खेळाचे रंजक वर्णन कवीने केले आहे. मुलांना हा खेळ खेळताना आलेला अनुभव कवीने वर्णन केला आहे.

शब्दार्थ:

1. गड्यांनो – मित्रांनो (friends)
2. मावळती – सूर्य अस्ताला जाणे (sunset)
3. मजा – मौज (fun)
4. झुळझुळ – मंदपणे (gently)
5. डोंगरमळा – डोंगराभोवतीचा सपाट भूप्रदेश (the tract around or along a hill)
6. ढग – मेघ (clouds)
7. मऊ – नरम (soft)
8. रीळ – (roller)
9. रोवणे – खुपसणे (to plant)
10. झटका – जोरदार तडाखा (a smart blow)
11. पाखरे – छोटे पक्षी (a birdie)
12. वाळू – रेती (sand)

albharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 19 अनुभव-२ Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 19 अनुभव-२

5th Standard Marathi Digest Chapter 19 अनुभव-२ Textbook Questions and Answers

1. थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
आईला पाहताच मुलगा धावत का गेला?
उत्तर:
मुलाला आईच्या हातात दोन मोठ्या पिशव्या दिसल्या. त्या जड असाव्यात असे त्याला वाटले. आईला मदत करावी या विचाराने आईला पाहताच मुलगा धावत गेला.

प्रश्न (आ)
आईचे हात कशामुळे लालेलाल झाले होते?
उत्तर:
आईच्या हातात दोन वजनदार पिशव्या होत्या. बराच वेळ त्या हातात धरल्याने ओझ्यामुळे आईचे हात लालेलाल झाले होते.

प्रश्न (इ)
आईला बरे का वाटले?
उत्तर:
आई दोन हातात वजनदार पिशव्या घेऊन एकटीच आली. तिचे हात त्या ओझ्यामुळे लालेलाल झाले होते. बराच वेळ ती स्वत:चे हात दाबत होती. आईच्या हातातील एक पिशवी मुलाने घेतल्यामुळे तिचे ओझे कमी झाले म्हणून तिला बरे वाटले.

प्रश्न (ई)
मुलाने किराणा सामान केव्हा आणायचे ठरवले? का?
उत्तर:
ज्या दिवशी शाळेला सुट्टी असेल तेव्हा किराणा सामान आणायला जायचे, असे मुलाने ठरवले. ज्यामुळे आईला पिशव्या उचलाव्या लागणार नाहीत.

2. खालील शब्दांत शरीराचे भाग असणारे शब्द शोधा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांत शरीराचे भाग असणारे शब्द शोधा.
उत्तर:

1. पाठवणी
2. यजमान
3. आगबोट
4. तोंडपाठ
5. पोटपूजा
6. पायपुसणी
7. गालबोट
8. नाकतोडा

3. खालील शब्द वाचा व तसेच लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्द वाचा व तसेच लिहा.
सुट्टी, हुश्श, चक्कर, लख्ख, बग्गी, गच्च, सज्जन, लठ्ठ, उड्डाण, अण्णा, पत्ता, कथ्थक, जिद्द, घट्ट, अन्न, गप्पा, झिम्मा, अय्या, गल्ली, सव्वा.

4. विरुद्ध अर्थाचे शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
विरुद्ध अर्थाचे शब्द लिहा.
(अ) मोठे ×
(आ) हसणे ×
(इ) जड ×
(ई) खाली ×
(उ) जाणे ×
(ऊ) सांडणे ×

5. खालील शब्दात लपलेले शब्द शोधा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दात लपलेले शब्द शोधा.
उत्तर:
(अ) सामानाला – माना, नाला, नामा, मासा, माला
(आ) बाजारात – बात, रात, बाजा, राबा, राजा
(इ) चाललीस – चाल, लली, लस, सल
(ई) मनापासून – सून, मन, पाना, पान

6. तुम्ही आईला कोणकोणत्या कामात मदत करता?

प्रश्न 1.
तुम्ही आईला कोणकोणत्या कामात मदत करता?
उत्तर:
आम्ही आईला अनेक कामात मदत करतो.
घरकाम –
1. कपड्यांच्या घड्या करणे.
2. पुस्तके कप्प्यात ठेवणे
3. आपल्या चप्पल/बूट व्यवस्थित ठिकाणी ठेवणे.

बाहेरील काम –
1. इस्त्रीचे लहान कपडे आणणे
2. बँकेत चेक टाकणे
3. वाण्याकडे यादी देणे इत्यादी
4. दळण टाकणे/आणणे.

7. तुमच्या घराजवळील किराणामालाच्या दुकानात जा. तेथील वस्तूंची यादी करा व ती पुढील रकान्यात लिहा.

प्रश्न 1.
तुमच्या घराजवळील किराणामालाच्या दुकानात जा. तेथील वस्तूंची यादी करा व ती पुढील रकान्यात लिहा.
उत्तर:

सामान	नग / किलो
तांदूळ	5 किलो
गहू	10 किलो
गूळ	1 किलो
साखर	2 किलो

सामान	नग / किलो
चहा पावडर	½ किलो
Toilet Soap	3 नग
आगपेट्या	1 बॉक्स
Lizol	(मोठी बाटली)

8. जोड्या लावा.

प्रश्न 1.
पुढील जोड्या लावा.

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. लालेलाल	(अ) केस
2. काळेकुट्ट	(ब) दही
3. पांढरेशुभ्र	(क) कुंकू
4. पिवळेधमक	(ड) जांभूळ
5. जांभळट	(इ) लिंबू
6. निळसर	(ई) गवत
7. हिरवेगार	(फ) आकाश

उत्तर:

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. लालेलाल	(क) कुंकू
2. काळेकुट्ट	(अ) केस
3. पांढरेशुभ्र	(ब) दही
4. पिवळेधमक	(इ) लिंबू
5. जांभळट	(ड) जांभूळ
6. निळसर	(फ) आकाश
7. हिरवेगार	(ई) गवत

9. कंसातील योग्य शब्द निवडून खालील वाक्ये पूर्ण करा.

प्रश्न 1.
कंसातील योग्य शब्द निवडून खालील वाक्ये पूर्ण करा.
(असतो, हळूहळू, शाळा, लवकर, पडली)
(अ) संजू ………………….” उठतो.
(आ) गोगलगाय …………… चालते.
(इ) हा बंगला नेहमी बंद ………………..
(ई) ………………….. वेळेवर भरते.
(उ) यावर्षी खूप थंडी ………………. .

उपक्रम:

प्रश्न 1.
आईविषयी एखादी कविता मिळवा. पाठ करा व वर्गात म्हणून दाखवा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 19 अनुभव-२ Additional Important Questions and Answers

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
आईकडे बघून मुलाला काय जाणवले?
उत्तर:
आईकडे बघून मुलाला जाणवले, की तिच्या हातातील पिशव्या खूप जड असाव्यात.

प्रश्न 2.
आईच्या हातातील पिशव्यांमध्ये काय होते?
उत्तर:
आईच्या हातातील पिशव्यांमध्ये महिन्याभराचं किराणा सामान होते.

प्रश्न 3.
मुलाने काळजीने आईला काय विचारले?
उत्तर:
“आई तू दर महिन्याला एवढं ओझं एकटीच घेऊन येतेस?”

प्रश्न 4.
पुढच्यावेळी आईबरोबर सामान आणायला कोण जाणार होते?
उत्तरः
पुढच्या वेळी आईबरोबर सामान आणायला मुलगा जाणार होता.

एक ते दोन शब्दात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
1. मुलगा कुठे निघाला होता?
2. आईच्या पिशवीत काय होते?
3. आईचे हात कसे झाले होते?
उत्तरः
1. घरी
2. किराणा सामान
3. लालेलाल

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
आईबरोबर सामान आणायला गेल्याने मुलाला काय फायदा होणार होता?
उत्तर:
आईबरोबर सामान आणायला गेल्याने आईला तिच्या कामात मदत होणार होती व मुलाचे व्यवहारज्ञानही वाढणार होते.

प्रश्न 2.
तुम्ही आईला आणखी कोणत्या कामात मदत करू शकाल? ती कशी?
उत्तर:
सणावाराला किंवा घरात कुठला कार्यक्रम असेल तेव्हा घर स्वच्छ करण्यासाठी, सजवण्यासाठी आम्ही आईला मदत करू, तिच्या बरोबर बाजारात जाऊन भाजी घेण्यास, भाजी निवडण्यास आम्ही आईला मदत करू.

व्याकरण व भाषाभ्यास:

1. वाक्प्रचाराचा अर्थ सांगा व वाक्यात उपयोग करा.

प्रश्न 1.
गाठणे – एखादयाजवळ पोहोचणे
उत्तर:
पोलिसांनी चोराला गाठले.

प्रश्न 2.
भाव गगनाला भिडणे – खूप महागाई होणे.
उत्तर:
सोन्याचे भाव दिवसेंदिवस गगनाला भिडत आहेत.

प्रश्न 3.
हुश्श करणे – मोकळा श्वास घेणे.
उत्तर:
वर्षभराची कामे पूर्ण झाल्यावर शिक्षकांनी हुश्श केले.

प्रश्न 4.
खालील शब्दात लपलेले शब्द शोधा.
उत्तर:

1. वारसदार – दार, वारस, वार, वास, रस, सर
2. हिरवागार -हिरवा, गार, वार, रवा
3. समाहार – हार, मार, सहा, रस
4. व्यवहारज्ञान – वन, ज्ञान, व्यवहार, वर

अनुभव-२ Summary in Marathi

पदयपरिचय:

आईबद्दलची काळजी आणि मुलाचा समजुतदारपणा या पाठात सांगितला आहे.

शब्दार्थ:

1. शाळा – विदयालय (school)
2. घर – राहण्याचे ठिकाण (house)
3. पिशव्या – (bags)
4. सामान – माल (goods)
5. किराणा सामान – वाण्याकडून घेतलेले सामान (grocery)
6. दुकान – (a shop)
7. दमणे – थकणे – (to tired)
8. बाजार-हाट – (market)
9. ओझं – (burden)
10. काळजी – चिंता – (worry)
11. व्यवहारज्ञान – (practical knowledge)
12. जड – वजनदार – (heavy)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 22 वाचूया लिहूया Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 22 वाचूया लिहूया

5th Standard Marathi Digest Chapter 22 वाचूया लिहूया Textbook Questions and Answers

प्रश्न 1.
चित्र पाहा व त्याविषयी माहिती लिहा.


उत्तर:
1. गुलाबाला ‘फुलांचा राजा’ म्हणतात. गुलाब अनेक रंगांचे असतात. गुलाबाच्या फुलांना मोहक सुगंध असतो. गुलाब फुलाचा उपयोग गुलाबपाणी, वेगवेगळ्या प्रकारची सुगंधी द्रव्ये, गुलकंद बनवण्यासाठी होतो. गुलाबाशी संबंधित व्यवसाय म्हणजे गुलाबपाणी तयार करणे, गुलकंद तयार करणे, गुलाबापासून सुगंधी द्रव्ये तयार करणे इ. होत.

2. मला मोर खूप आवडतो. तो खूप सुंदर दिसतो. त्याचा रंगीबेरंगी पिसारा पाहत राहवेसे वाटते. मोर आपला राष्ट्रीय पक्षी आहे. मोराचा निळा रंग एवढा वेगळा आहे की त्याला इंग्लिशमध्ये ‘peacock blue’ व मराठीत ‘मोरपिशी रंग’ असे म्हंटले जाते. भारतात गुजरात व राजस्थान राज्यात मोरांची संख्या लक्षणिय आहे. मोराच्या मादीला मराठीत लांडोर असे म्हणतात. मोराला पावसाळा फार आवडतो. आकाशात काळे ढग जमले की तो ‘म्याओ म्याओ’ ओरडतो आणि आपला सुंदर पिसारा फुलवून थुई, थुई नाचू लागतो. मोराला शेतकऱ्यांचा मित्र म्हणतात, कारण तो शेतातील किटक व साप खातो, तसेच तो दाणेही खातो.

3. दिवाळी हा संपूर्ण भारतात साजरा होणारा सण आहे. दिव्यांचा सण म्हणून याला ‘दिवाळी’ किंवा ‘दीपावली’ असे म्हणतात. दिवाळीत दारात कंदील लावले जातात, रांगोळी काढली जाते. सगळीकडे लाल दिव्यांची रोषणाई असते. वेगवेगळ्या आकाराची, प्रकारची मिठाई, आकर्षक कपडे व फटाके हे दिवाळी सणाचे विशेष आहे. धनत्रयोदशी, लक्ष्मीपूजन, भाऊबीज आणि पाडवा असे चार दिवस दिवाळी सण साजरा केला जातो.

4. बागा अथवा उदयाने ही मुलांसाठी व वृद्धांसाठी विरंगुळ्याची स्थाने आहेत. उदयानात मुलांसाठी खेळायला घसरगुंडी, सी-सॉ, झोपाळा यांसारखी खेळण्याची साधने असतात. वृद्धांना आरामात बसण्यासाठी बाके असतात. बागेत सगळीकडेच हिरवळ तसेच झाडेच झाडे असल्यामुळे येथील हवा शुद्ध असते. बागेतील संपूर्ण परिसर शांत, डोळ्यांना सुखावणारा असतो. लहान मुलांची तर जणू येथे मौजच असते. उदयानांना ‘शहरी फुफ्फुसं’ (Lungs) असे म्हटले जाते.

5. कुत्रा हा इमानदार प्राणी आहे तो पाळीव प्राणी आहे. याच्या अनेक जाती-प्रजाती आहेत. कुत्रा हा खरंतर मांसाहारी प्राणी पण तो शाकाहारी आवडीने खातो. कुत्रा आपल्या मालमत्तेचे व आपले रक्षण करतो. कुत्र्यांच्या इमानदारीचा उपयोग मोठमोठे गुन्हेगार शोधण्यासाठीही केला जातो. कुत्रा हा मानवप्रिय प्राणी आहे.

6. जत्रा म्हणजे एखादया उत्सवप्रसंगी भरवण्यात आलेला मेळा. या मेळ्यात अनेक माणसे, फेरीवाले, काम करणारे, व्यापारी इ. असतात. रात्री जत्रेत आणखी मजा येते. विद्युत रोषणाईने भरलेले चक्र, पाळणे, चक्राकार फिरणारे पाळणे (Jaint wheel, mery-go round) पाहण्यासारखे असते. दूरदूरची माणसे इथे येऊन फळे, वस्त्रे, दागिने, गृहोपयोगी वस्तू, इतर काही विशेष वस्तूंची व खाण्याच्या पदार्थांची खरेदी करतात. जत्रेचा लहान मुले मनमुराद आनंद लुटत असतात. पारंपारिक जत्रा जरी वर्षातून एकदाच भरत असली तरी (fun-fair) मात्र नियमितपणे सर्वत्र भरत असतात.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 22 वाचूया लिहूया Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
एक-दोन शब्दांत उत्तरे लिहा.

1. मला फळांचा राजा म्हणतात.
2. आंब्याच्या रसाला काय म्हणतात?
3. आब्यांच्या झाडांच्या बागेला कायं म्हणतात?
4. ख्रिश्चन बांधव प्रभू येशूच्या जन्मदिवसाला काय म्हणतात?
5. ख्रिसमस च्या शुभेच्छा देताना ख्रिश्चन बांधव काय म्हणतात?
6. मुलांच्या मनातील इच्छा कोण पूर्ण करतो?
7. मी आहे एक दुचाकी, जिला लागत नाही कोणते इंधन ओळखा पाहू मी कोण?
8. मी केवळ पाण्यातच राहू शकतो, म्हणून मला जलचर म्हणतात, सांगा पाहू मी कोण?
9. मासा पोहताना कशाचा वापर करतो?
10. मासा कोणाचे अन्न आहे?
11. डोक्यावर तुरा अनंगीत पिसारा, ओळखा पाहू मी कोण?
12. माझ्यापासून बनतो गुलकंद, सांगा मी कोण?

उत्तरः

1. आंबा
2. आमरस
3. आमराई
4. नाताळ
5. मेरी ख्रिसमस
6. सांताक्लॉज
7. सायकल
8. मासा
9. शेपूट, पर
10. मानवाचे
11. मोर
12. गुलाब

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
आंबा पिकला की काय होते?
उत्तर:
आंबा पिकला की आंब्याचा रंग बदलून त्याला छान वास येतो व तो चवीला गोड लागतो.

प्रश्न 2.
आंब्याच्या वेगवेगळ्या जातींची नावे लिहा?
उत्तर:
हापूस, पायरी, केशर, खोक्या, गोटी, चिक्कूळ्या इत्यादी.

प्रश्न 3.
ख्रिसमस या सणाच्या दिवशी कोणते गोडधोड पदार्थ बनवले जातात?
उत्तर:
ख्रिसमस या सणाच्या दिवशी डोनट, केक यांसारखे गोडधोड पदार्थ बनवले जातात.

प्रश्न 4.
सायकल वापरण्याचे फायदे कोणते?
उत्तर:
सायकल वापरल्यामुळे इंधन बचत होते व शरीराचा चांगला व्यायाम होतो.

प्रश्न 5.
माशाला जलचर का म्हणतात?
उत्तर:
मासा समुद्र, नदी, तलावांच्या पाण्यात राहतो, म्हणून माशाला जलचर म्हणतात.

प्रश्न 6.
माशाचे अन्न कोणते?
उत्तर:
पाण्यातले कीटक, लहान मासे व पाणवनस्पती हे माशाचे अन्न आहे.

थोडा विचार करा, अन् सांगा पाहू.

प्रश्न 1.
थोडा विचार करा, अन् सांगा पाहू.

1. आंब्याचा आमरस तसे केळ्याचे काय?
2. कच्या कैरीपासून काय काय तयार होते?
3. मला आहे राष्ट्रीय पक्ष्याचा मान, सांगा पाहू मी कोण?
4. सण हा मौजेचा, दिव्यांच्या रोषणाईचा लाडू, चकली, करंजी खाण्याचा?

उत्तर:

1. शिकरण
2. पन्हं, मुरांबा, लोणचं
3. मोर
4. दिवाळी

वाचूया लिहूया Summary in Marathi

पदयपरिचय:

चित्रांशी संबंधित दिलेल्या शब्दांचा उपयोग करून वाक्ये कशी लिहावीत हे विदयार्थ्यांना या पाठातून दाखविले आहे.

शब्दार्थ:

1. आंबा – (mango)
2. वास-गंध – (smell)
3. रस – (pulp)
4. सण – उत्सव (festival)
5. येशू – (Jesas) (ख्रिश्चन धर्मियांचा देव)
6. चर्च – ख्रिश्चनांचे प्रार्थनास्थळ
7. शुभेच्छा – (wishes)
8. गोडधोड – गोड चवीचे (sweets)
9. शिकवणूक – शिकवण (teachings)
10. सायकल – दुचाकी. (bycycle)
11. इंधन – (fuel)
12. तलाव – तळे (lake)
13. शेपूट – (tail),
14. पर-पंख – (wings)
15. मानव – (human)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 21 छोटेसे बहीणभाऊ Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 21 छोटेसे बहीणभाऊ

5th Standard Marathi Digest Chapter 21 छोटेसे बहीणभाऊ Textbook Questions and Answers

1. ऐका. वाचा. म्हणा.

छोटेसे बहीणभाऊ,
उदयाला मोठाले होऊ.
उदयाच्या जगाला, उदयाच्या युगाला,
नवीन आकार देऊ.

ओसाड, उजाड जागा,
होतील सुंदर बागा,
शेतांना, मळ्यांना, फुलांना, फळांना,
नवीन बहार देऊ.

मोकळ्या आभाळी जाऊ,
मोकळ्या गळ्याने गाऊ,
निर्मळ मनाने, आनंदभराने,
आनंद देऊ अन् घेऊ.

प्रेमाने एकत्र राहू,
नवीन जीवन पाहू,
अनेक देशांचे, भाषांचे, वेशांचे,
अनेक एकच होऊ.

– वसंत बापट

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 21 छोटेसे बहीणभाऊ Additional Important Questions and Answers

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
छोटेसे बहीणभाऊ उदयाला कसे होणार आहेत?
उत्तरः
छोटेसे बहीणभाऊ उदयाला मोठे होणार आहेत.

प्रश्न 2.
छोटेसे बहीणभाऊ उदयाच्या जगाला काय देणारआहेत?
उत्तर:
छोटेसे बहीणभाऊ उदयाच्या जगाला नवीन आकार देणार आहेत.

प्रश्न 3.
कोणत्या जागा सुंदर बागा होणार आहेत?
उत्तर:
ओसाड व उजाड जागा सुंदर बागा होणार आहेत.

प्रश्न 4.
छोटेसे बहीणभाऊ नवीन बहार कोणाकोणाला देणार आहेत?
उत्तर:
छोटेसे बहीणभाऊ नवीन बहार शेतांना, मळ्यांना, फुलांना, फळांना देणार आहेत.

प्रश्न 5.
छोटेसे बहीणभाऊ काय काय करणार आहेत?
उत्तर:
छोटेसे बहीणभाऊ आभाळात जाऊन, मोकळ्या मनाने गाऊन, निर्मळ आनंद देणार आहेत.

प्रश्न 6.
छोटेसे बहीणभाऊ आनंद कसे देणार आहेत?
उत्तरः
छोटेसे बहीणभाऊ निर्मळ मनाने आनंद देणार आहेत.

प्रश्न 7.
छोटेसे बहीणभाऊ आपले नवीन जीवन कसे पाहणार आहेत?
उत्तर:
छोटेसे बहीणभाऊ आपले नवीन जीवन निर्मळ मनाने व आनंदभराने पाहणार आहेत.

प्रश्न 8.
छोटेसे बहीणभाऊ कसे राहणार आहेत?
उत्तर:
छोटेसे बहीणभाऊ प्रेमाने एकत्र राहणार आहेत.

प्रश्न 9.
छोटेसे बहीणभाऊ या कवितेचे कवी कोण आहेत?
उत्तरः
छोटेसे बहीणभाऊ या कवितेचे कवी ‘वसंत बापट’ आहेत.

खालील कवितेच्या ओळी पूर्ण करा.

प्रश्न 1.
छोटेसे ………………
उदयाला ……………
……………….. युगाला,
…………….. देऊ.
उत्तरः
छोटेसे बहीणभाऊ,
उदयाला मोठाले होऊ.
उदयाच्या जगाला, उदयाच्या युगाला,
नवीन आकार देऊ.

प्रश्न 2.
प्रेमाने ………………… ,
नवीन …………………,
………………, ………….. वेशांचे,
…………………………… होऊ.
उत्तरः
प्रेमाने एकत्र राहू,
नवीन जीवन पाहू,
अनेक देशांचे, भाषांचे, वेशांचे,
अनेक एकच होऊ.

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
छोटेसे बहीणभाऊ उदयाच्या जगात कोणती गोष्ट करणार आहेत?
उत्तरः
छोटेसे बहीणभाऊ उदयाच्या जगाला, युगाला नवीन आकार देणार आहेत. ओसाड व उजाड जागांच्या सुंदर बागा करणार आहेत; तसेच शेतांना, मळ्यांना, फुलांना, फळांना, नवीन बहार देणार आहेत.

प्रश्न 2.
छोटेस बहीणभाऊ या जगात कसे राहतील?
उत्तर:
छोटेसे बहीणभाऊ मोकळ्या आभाळाच्या खाली मोकळ्या गळ्याने गातील, निर्मळ मनाने एकमेकांना, आनंद देतील. व आनंद घेतील. प्रेमाने एकत्र राहून नवीन जीवन जगतील. अनेक देशांचे भाषांचे, वेशांचे असले तरी एकच होऊन राहतील.

व्याकरण व भाषाभ्यास

प्रश्न 1.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. छोटेसे
2. भाऊ
3. बाग
4. गळा
5. प्रेम
6. मन
7. बहीण – भगिनी
8. जग
9. आभाळ
10. आनंद
11. जीवन
12. फूल
13. जागा
14. एकत्र
15. वेश
16. भाषा
17. निर्मळ

उत्तर:

1. लहानसे
2. बंधू
3. उदयान
4. कंठ
5. माया, ममता
6. अंत:करण
7. भगिनी
8. विश्व
9. आकाश
10. हर्ष
11. आयुष्य
12. पुष्प
13. ठिकाण
14. एकी
15. पोशाख
16. वाणी
17. स्वच्छ

प्रश्न 2.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. नवीन
2. सुंदर
3. प्रेम
4. एक
5. उजाड
6. छोटेसे
7. आनंद
8. देश
9. उदया
10. काल
11. मोकळा
12. जीवन
13. निर्मळ
14. घेणे

उत्तरः

1. जुने
2. कुरूप
3. द्वेष
4. अनेक
5. बागायती
6. मोठेसे
7. दुःख
8. विदेश
9. आज
10. परवा
11. बंद
12. मरण
13. मलीन
14. देणे

प्रश्न 3.
वचन बदला.

1. बाग
2. फूल
3. फळ
4. शेत
5. मळे
6. देश

उत्तर:

1. बागा
2. फुले
3. फळे
4. शेते
5. मळा
6. देश

प्रश्न 4.
लिंग बदला.

1. मुलगा
2. आई
3. भाऊ

उत्तर:

1. मुलगी
2. वडील
3. बहीण

प्रश्न 5.
जोडाक्षरे लिहा.

1. उ+ द् + या
2. नि + र + म + ळ
3. त + ऊ + म् + हा + ल + आ
4. व + आ + क् + य
5. ए + क + त् + र

उत्तर:

1. उदया
2. निर्मळ
3. तुम्हाला
4. वाक्य
5. एकत्र

छोटेसे बहीणभाऊ Summary in Marathi

पदयपरिचय:

‘छोटेसे बहीणभाऊ’ या कवितेतून कवी वसंत बापट यांनी एकता व समानता याचा संदेश दिला आहे. येणारा उदया हा मोकळ्या श्वासाचा, समृद्ध असा असेल, असा विश्वास कवी येथे व्यक्त करतात.

शब्दार्थ:

1. बहीण – भगिनी (sister)
2. भाऊ – बंधू (brother)
3. मोठाले – वयाने मोठे (elder)
4. आकार – स्वरूप (shape)
5. ओसाड – उजाड (barren)
6. बहार – ताजे, टवटवीत blossom
7. निर्मळ – पवित्र (pure)
8. एकत्र – एकोप्याने (together)
9. युग – फार मोठा कालखंड (long period of time)
10. एक होऊ – एकत्र होऊ (will be united)
11. वेश – पोशाख (costume)
12. जीवन – आयुष्य (life)
13. छोटेसे – लहानसे (little ones)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 20 गमतीदार पत्र Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 20 गमतीदार पत्र

5th Standard Marathi Digest Chapter 20 गमतीदार पत्र Textbook Questions and Answers

1. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
पत्र कोणी पाठवले?
उत्तर:
पत्र काकांनी पाठवले.

प्रश्न (आ)
पत्र कोणाला पाठवले?
उत्तर:
पत्र मायाला पाठवले.

प्रश्न (इ)
मायाला पत्र का वाचता आले नाही?
उत्तर:
पत्र कोरे असल्यामुळे मायाला ते वाचता आले नाही.

2. कोण ते सांगा.

प्रश्न 1.
कोण ते सांगा.
(अ) कोरे पत्र पाहून आश्चर्य वाटणारी –
(आ) कोरे पत्र वाचण्याची युक्ती माहीत असणारी –
उत्तर:
(अ) माया
(आ) रेश्मा

3. खालील शब्द असेच लिहा.

पत्र, मित्र, सत्र, रात्र, त्रयस्थ, पात्र, त्राण, वात्रट, कंत्राट.

प्रश्न 1.
पाठातील खालील वाक्ये वाचा.
(अ) दारावरची बेल वाजली.
(आ) ‘काकांनी कोरा कागद कसा बरं पाठवला?’
(इ) रेश्माने पत्र हातात घेतले.
(ई) “अगं, काकांनी कोरं पत्र पाठवलं.”

प्रश्न 2.
वाचा. समजून घ्या.

1. वाक्य पूर्ण झाल्यावर
असे चिन्ह देतात.
या चिन्हाला पूर्णविराम म्हणतात.
2. वाक्यात जेव्हा प्रश्न विचारलेला असतो, तेव्हा वाक्याच्या शेवटी ? असे चिन्ह देतात. ? याचिन्हाला प्रश्नचिन्ह म्हणतात.
3. वाक्य वाचताना शब्दानंतर आपण थोडे थांबतो. तसेच वाक्यात आलेल्या वस्तू/नावांची यादी वाचताना प्रत्येक शब्दानंतर आपण थोडे थांबतो, तेव्हा त्या शब्दानंतर , असे चिन्ह देतात. , या चिन्हाला स्वल्पविराम म्हणतात. वरील वाक्यांत (., ?) ही विरामचिन्हे आलेली आहेत

प्रश्न 3.
खालील वाक्यांत पूर्णविराम, प्रश्नचिन्ह व स्वल्पविराम घाला.

1. मी संगणक सुरू केला मामाचा ई-मेल वाचला. काय म्हणतो मामा कधी येणार आहे तो घरी आईने विचारले. मामा चार दिवसांनी येणार होता आम्ही आनंदीत झालो
2. रमेश गीता अनिता गणेश हे दररोज बागेत खेळतात
3. तू जेवण केलेस का
4. हे एकून तुला आनंद झाला का
5. मी आई बाबा राजू पिंकी बाजारात गेलो
6. सुशांत रघू राजेश हे चांगले मित्र आहेत

उत्तर:

1. मी संगणक सुरू केला, मामाचा ई-मेल वाचला. काय म्हणतो मामा? कधी येणार आहे तो घरी? आईने विचारले. मामा चार दिवसांनी येणार होता. आम्ही आनंदीत झालो.
2. रमेश, गीता, अनिता, गणेश हे दररोज बागेत खेळतात.
3. तू जेवण केलेस का?
4. हे एकून तुला आनंद झाला का?
5. मी आई, बाबा, राजू, पिंकी बाजारात गेलो.
6. सुशांत, रघू, राजेश हे चांगले मित्र आहेत.

वाचा व लिहा.

आपल्या घराभोवतीच्या परिसरात तुळस, दुर्वा, गवतीचहा, आले, लिंबू अशी अनेक औषधी झाडे असतात. झाडासारखा मित्र नाही. झाडे सावली देतात, फुले-फळे देतात, औषधे देतात. अशा शेकडो गुणकारी वनस्पती आपल्या जवळच असतात. आपण त्यांची माहिती जाणून घेतली पाहिजे.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 20 गमतीदार पत्र Additional Important Questions and Answers

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
तुमच्याकडे घरपोच पत्र कोण घेऊन येतो?
उत्तर:
आमच्याकडे घरपोच पत्र पोस्टमन किंवा कधी कुरीयर – बॉयही घेऊन येतो.

प्रश्न 2.
मायाने कोणाचे आभार मानले?
उत्तर:
मायाने पोस्टमनचे आभार मानले.

प्रश्न 3.
मायाला आश्चर्य का वाटले?
उत्तर:
पत्रात काहीच लिहिलेले दिसत नव्हते, म्हणून मायाला आश्चर्य वाटले.

प्रश्न 4.
काकांनी पत्र लिहिताना कशाचा वापर केला होता?
उत्तर:
काकांनी पत्र लिहिताना लिंबाच्या रसाचा वापर केला होता.

प्रश्न 5.
पत्रातील अक्षरे केव्हा दिसू लागली?
उत्तर:
मेणबत्तीच्या ज्योतीची उष्णता पत्राला मिळताच पत्रातील अक्षरे दिसू लागली.

प्रश्न 6.
कोण ते सांगा.
मायाला पाकीट देणारा –
उत्तर:
पोस्टमन

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
पत्रावरील अक्षरे दिसण्यासाठी रेश्माने काय केले?
उत्तर:
पत्रावरील अक्षरे दिसण्यासाठी रेश्माने त्या कोऱ्या पत्राला एका जळत्या मेणबत्तीवर धरले. त्याची उष्णता लागताच त्यावरील अक्षरे दिसू लागली.

प्रश्न 2.
मायाला आनंद का झाला?
उत्तर:
काकांनी पाठवलेले पत्र कोरे होते. त्यावर काही लिहिलेले दिसत नव्हते. त्यामुळे मायाला पत्र वाचता आले नाही. रेश्माला तिने पत्र दाखवले तेव्हा तिने ते पत्र मेणबत्तीवर धरले आणि त्या उष्णतेने पत्रातील अक्षरे दिसू लागली व ते पत्र तिला वाचता येऊ लागले, म्हणून मायाला आनंद झाला.

प्रश्न 3.
रेश्माने मायाला कोऱ्या पत्राचे गुपित कशाप्रकारे सांगितले?
उत्तर:
लिंबाच्या रसाचा उपयोग करून कागदावर लिहितात. लिहिलेले सुकल्यावर कागद कोरा दिसतो. तो कागद उष्णतेवर धरल्यास त्यावरील अक्षरे पुन्हा दिसू लागतात आणि आपल्याला ती अक्षरे वाचता येतात. रेश्माने मायाला कोऱ्या पत्राचे गुपित अशाप्रकारे सांगितले.

प्रश्न 4.
खालील शब्दांना पाठात कोणते शब्द आले आहेत ते सांगा.

1. आश्चर्य
2. गुप्त गोष्ट
3. आभार
4. गरमपणा
5. काहीही न लिहिलेला कागद

उत्तरः

1. नवल
2. गुपित
3. धन्यवाद
4. उष्णता
5. कोरा कागद

व्याकरण व भाषाभ्यास

प्रश्न 1.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. पाकीट
2. धन्यवाद
3. हात
4. ज्योत
5. उष्णता
6. गंमत
7. आनंद
8. गुपित
9. आश्चर्य

उत्तर:

1. लिफाफा
2. आभार
3. कर
4. ज्वाला
5. उष्मा
6. मजा
7. हर्ष
8. रहस्य
9. नवल

प्रश्न 2.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. उघडे
2. आतील
3. धरणे
4. सुकलेले
5. आनंद
6. आत
7. उष्णता
8. कोऱ्या
9. एक
10. उपयोग

उत्तर:

1. बंद
2. बाहेरील
3. पकडणे
4. ओले
5. दुःख
6. बाहेर
7. गारवा
8. लिहिलेल्या
9. अनेक
10. दुरुपयोग

प्रश्न 3.
वचन बदला.

1. दार
2. पत्र
3. मेणबत्ती
4. ज्योत
5. टाळी
6. गंमत
7. अक्षर
8. पाकीट

उत्तर:

1. दारे
2. पत्रे
3. मेणबत्त्या
4. ज्योती
5. टाळ्या
6. गंमती
7. अक्षरे
8. पाकीटे

प्रश्न 4.
लिंग बदला.

1. काका
2. मित्र
3. त्याने

उत्तर:

1. काकू / काकी
2. मैत्रीण
3. तिने

प्रश्न 5.
खालील वाक्यांत पूर्णविराम, प्रश्नचिन्ह व स्वल्पविराम घाला.

1. आईने बाजारातून केळी सफरचंदे द्राक्षे ही फळे आणली
2. शिवाजी महाराज पराक्रमी होते
3. मुलांनो तुम्ही दररोज वर्तमानपत्र वाचता का
4. लोकमान्य टिळकांनी शिवजयंती गणेशोत्सव हे उत्सव सुरू केले

उत्तरः

1. आईने बाजारातून केळी, सफरचंद, द्राक्षे ही फळे आणली.
2. शिवाजी महाराज पराक्रमी होते.
3. मुलांनो, तुम्ही दररोज वर्तमानपत्र वाचता का?
4. लोकमान्य टिळकांनी शिवजयंती, गणेशोत्सव हे उत्सव सुरू केले.

गमतीदार पत्र Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

या पाठात कोऱ्या पत्रामागचे शास्त्रीय कारण रेश्माने मायाला सुंदर रितीने स्पष्ट केले आहे.

शब्दार्थ:

1. दार – (a door)
2. मजकूर – कागदावर लिहिलेले – (matter)
3. कोरा – काहीही न लिहिलेला (blank)
4. आश्चर्य – नवल (surprise)
5. मेणबत्ती – (a candle)
6. ज्योत – ज्वाला (a flame)
7. गंमत – मजा (fun)
8. उष्णता – गरमपणा (heat)
9. टाळी – (clap)
10. लिंबू – एक फळ (a lemon)
11. गुपित – रहस्य – (a secret)
12. पोस्टमन – पत्र घरी पोहोचवणारा – (postman)
13. पाकीट – लिफाफा – (an envelope)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 18 पैशांचे व्यवहार Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 18 पैशांचे व्यवहार

5th Standard Marathi Digest Chapter 18 पैशांचे व्यवहार Textbook Questions and Answers

प्रश्न 1.
खालील चित्रांत पैशांचे व्यवहार कोणकोणत्या ठिकाणी झाले आहेत, ते लिहा.
उत्तरः

1. बँक कार्यालय
2. भाजी बाजार
3. वीज देयक केंद्र
4. पोस्ट कार्यालय
5. कपड्याचे दुकान
6. चप्पलचे दुकान
7. दूरध्वनी केंद्र

1. वरील चित्रांत दाखवलेल्या ठिकाणांना पालकांसोबत भेट दया. तेथे काय काय पाहिले ते वर्गात सांगा.

प्रश्न 1.
वरील चित्रांत दाखवलेल्या ठिकाणांना पालकांसोबत भेट दया. तेथे काय काय पाहिले ते वर्गात सांगा.

2. बँकेत चालणारे पैशांचे कोणतेही दोन व्यवहार सांगा.

प्रश्न 1.
बँकेत चालणारे पैशांचे कोणतेही दोन व्यवहार सांगा.

3. जोड्या जुळवा.

प्रश्न 1.
जोड्या जुळवा.

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. कर्जाचा हप्ता भरणे	(अ) पोस्ट ऑफिस
2. विजेचे बिल भरणे	(ब) दूरध्वनी केंद्र
3. मनिऑर्डर करणे	(क) सोनाराचे दुकान
4. फोनचे बिल	(ड) वीज देयक केंद्र
5. दागिने घडवणे	(ई) बँक

उत्तर:

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. कर्जाचा हप्ता भरणे	(ई) बँक
2. विजेचे बिल भरणे	(ड) वीज देयक केंद्र
3. मनिऑर्डर करणे	(अ) पोस्ट ऑफिस
4. फोनचे बिल	(ब) दूरध्वनी केंद्र
5. दागिने घडवणे	(क) सोनाराचे दुकान

4. दुकानात जा. खालील वस्तूंचे भाव माहित करून घ्या. किंमत लिहा.

प्रश्न 1.
दुकानात जा. खालील वस्तूंचे भाव माहित करून घ्या. किंमत लिहा.

उत्तरः

1. ₹ 40
2. ₹ 80
3. ₹ 12
4. ₹ 120
5. ₹ 350
6. ₹ 250

5. बँकेत चालणाऱ्या व्यवहारांपुढे (✓) अशी खूण करा. बँकेत होत नसलेल्या व्यवहारांपुढे (✗) अशी खूण करा.

प्रश्न 1.
बँकेत चालणाऱ्या व्यवहारांपुढे (✓) अशी खूण करा. बँकेत होत नसलेल्या व्यवहारांपुढे (✗) अशी खूण करा.
उत्तर:

1. पैसे भरणे [✓]
2. पैसे काढणे [✓]
3. पत्र टाकणे [✗]
4. चेक देणे [✓]
5. मनिऑर्डर करणे [✗]
6. विम्याची रक्कम भरणे [✗]
7. दागिने सुरक्षित ठेवणे [✓]
8. चेक वटवणे [✓]
9. वीज बिल भरणे [✗]
10. कर्ज घेणे [✓]
11. दागिने गहाण ठेवणे [✓]
12. मुदत ठेवीच्या योजना.[✓]

उपक्रम:

भाजी मंडईला भेट द्या. तेथे विकल्या जाणाऱ्या भाज्यांची यादी करा. भाज्यांचे प्रतिकिलो दर विचारा. ‘भाजी मंडई’ यावर पाच ते सात वाक्ये माहिती लिहा.

वाचू आणि हसू:

• सोनू: मिनू, माझ्या बाबांनी कालच ‘इनोव्हा कार’ घेतली. आता आमच्याकडे तीन गाड्या झाल्या.
• मिनू: अरे सोनू, माझ्या बाबांकडे कार, स्कूटर, रेल्वे, अगदी विमानसुद्धा आहे.
• सोनू: अरे वा! मग तर तू सगळ्याच वाहनांतून फिरली असशील!
• मिनू: नाही रे! माझ्या बाबांचं खेळण्यांचं दुकान आहे ना!

लिहा:

दिलेल्या अक्षरांपासून सुरू होणारे शब्द लिहा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 18 पैशांचे व्यवहार Additional Important Questions and Answers

खालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
तुम्ही पैशांचे व्यवहार कोठे करता?
उत्तर:
दुकानात, बँकेत आम्ही पैशांचे व्यवहार करतो.

प्रश्न 2.
शाळा सुरू झाल्यावर तुम्ही कोणकोणत्या गोष्टी खरेदी करता?
उत्तर:
शाळा सुरू झाल्यावर आम्ही शाळोपयोगी वस्तू म्हणजेच दप्तर, पुस्तके, वह्या, गणवेश, कंपास, पेन, पेन्सिल, इत्यादी वस्तू खरेदी करतो.

प्रश्न 3.
घर खर्चामध्ये कोणकोणती बिले भरावी लागतात. त्यांपैकी कोणतीही चार लिहा.
उत्तर:
लाईटबिल, फोनबिल, दूधबिल, पेपरबिल इत्यादी.

प्रश्न 4.
तुम्ही कशाकशाची बचत करता ते लिहा. जसे – पाणी.
उत्तर:
अन्न, इंधन, वीज

प्रश्न 5.
बँकेत चालणारे पैशांचे कोणतेही दोन व्यवहार सांगा.
उत्तर:
1. पैसे भरणे
2. पैसे काढणे
3. चेक भरणे.

प्रश्न 6.
बँकेतील व्यवहाराविषयी पाच वाक्ये लिहा.
उत्तर:

1. बँकेत पैशाचे व्यवहार चालता
2. विविध प्रकारची कर्जे, हप्ते भरणे हे प्रामुख्याने तिथे चालते.
3. बचतीच्या दृष्टीने बँक महत्त्वाची आहे.
4. विविध प्रकारच्या बचत-योजना तिथे चालतात.
5. पैसे भरणे – काढणे, किमती व दागिने – वस्तू, कागदपत्रे इ.साठी बँक उपयोगी पडते.

प्रश्न 7.
दिलेल्या अक्षरांपासून सुरू होणारे शब्द लिहा.
उत्तरः

पैशांचे व्यवहार Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

‘पैशांचे व्यवहार’ या पाठात पैशांचा व्यवहार कुठे कुठे केला जातो, ते चित्ररूपाने दाखवले आहे.

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 17 आमची सहल Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 17 आमची सहल

5th Standard Marathi Digest Chapter 17 आमची सहल Textbook Questions and Answers

1. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
मुलांची सहल कोठे गेली होती?
उत्तर:
मुलांची सहल गावच्या आमराईमध्ये गेली होती.

प्रश्न (आ)
सहलीला जाताना मुलांनी सोबत काय काय नेले होते?
उत्तर:
सहलीला जाताना मुलांनी जेवणाचे डबे व पाण्याच्या बाटल्या सोबत नेल्या होत्या.

प्रश्न (इ)
बाईंनी आमराईचा कोणता अर्थ सांगितला?
उत्तर:
जिथे आंब्याची अनेक झाडे लावून ती जोपासलेली असतात, त्याला आमराई म्हणतात, असा बाईंनी आमराईचा अर्थ सांगितला.

प्रश्न (ई)
आमराईमध्ये मुले कोणते खेळ खेळली?
उत्तर:
आमराईमध्ये मुले लपाछपी, शिवणापाणी, ऊनसावली असे खेळ खेळली.

2. ऊनसावली, शिवणापाणी यांसारखे तुम्ही कोणते खेळ खेळता त्यांची माहिती सांगा.

प्रश्न 1.
ऊनसावली, शिवणापाणी यांसारखे तुम्ही कोणते खेळ खेळता त्यांची माहिती सांगा.
उत्तरः
लगोरी, आंधळी कोशींबीर असे खेळ खेळतो. आंधळी कोशींबीर – एका मुलाच्या डोळ्यावर पट्टी बांधून त्याला इतर खेळाडूंना पकडण्यास सांगण्यात येते. याला आंधळी कोशींबीर असे म्हणतात. इंग्लीश मध्ये याला Hide and Sick असे म्हणतात.

3. तुमच्या घरी आंबा व कैरी यांपासून कोणकोणते पदार्थ बनवतात.

प्रश्न 1.
तुमच्या घरी आंबा व कैरी यांपासून कोणकोणते पदार्थ बनवतात.
उत्तर:

1. आंब्याचा मुरंबा
2. चुंदा
3. लोणचे
4. मँगो आईस्क्रीम
5. पन्हे
6. कैरीची चटणी.

4. तुम्ही सहलीसाठी गेलेल्या ठिकाणाचे वर्णन वर्गात सांगा.

प्रश्न 1.
तुम्ही सहलीसाठी गेलेल्या ठिकाणाचे वर्णन वर्गात सांगा.

प्रश्न 2.
वाचा व लिहा.

प्रश्न 3.
खाली दिलेली वाक्ये वाचा व दिलेल्या चाररेघांमध्ये वळणदार अक्षरांत लिहा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 17 आमची सहल Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
एका शब्दात उत्तरे लिहा.

1. मुलांनी कशाचा चट्टामट्टा केला?
2. मुले घरी केव्हा परतली?
3. रस्त्यावर काय पडली होती?
4. सगळे एकत्र जेवले यासाठी कोणता शब्द वापरला आहे?

उत्तर:

1. कैऱ्यांचा
2. संध्याकाळी
3. सावली
4. सहभोजन

प्रश्न 2.
कंसातील योग्य शब्द निवडून विधाने पूर्ण करा.
(सायंकाळी, दाट, आमराईमध्ये, दाट, आनंदाने)

1. आमची सहल गावच्या गेली होती.
2. झाडांची ……………… सावली रस्त्यावर पडली होती.
3. पक्षी ………………………. उडत होते.
4. ………………………. आम्ही घरी परतलो.
5. राई म्हणजे .झाडी.

उत्तर:

1. आमराईमध्ये
2. दाट
3. आनंदाने
4. सायंकाळी
5. दाट

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
रस्त्याने जाताना बाईंनी कशाची माहिती सांगितली?
उत्तरः
रस्त्याने जाताना बाईंनी विविध झाडांची माहिती सांगितली.

प्रश्न 2.
कोणकोणते पक्षी झाडांवर बसले हाते?
उत्तरः
पोपट, कोकीळ, चिमण्या, कावळे, साळुक्या हे पक्षी झाडांवर बसले होते.

प्रश्न 3.
सहलीहून आल्यावरसुद्धा मुलांना कसे वाटत होते?
उत्तरः
सहलीहून आल्यावरसुद्धा मुलांना खूप उत्साही, आनंदी व ताजेतवाने वाटत होते.

प्रश्न 4.
बाईंनी मुलांना कशातला फरक सांगितला?
उत्तर:
बाईंनी मुलांना कैरी व आंबा यांतील फरक सांगितला.

प्रश्न 5.
कच्च्या कैरीपासून काय काय करतात?
उत्तर:
कच्च्या कैरीपासून पन्हे, लोणचे, मोरंबा, चटणी इ. तयार करतात.

प्रश्न 6.
आंब्यापासून काय काय तयार करतात?
उत्तर:
आंब्यापासून आमरस, आमपोळी, जॅम, आंब्याचे सांदण इ. तयार करतात.

प्रश्न 7.
रिकाम्या जागा भरा.

1. आम्ही रमतगमत झाडांचे ……………….. ” करत चाललो होतो.
2. वाऱ्याने पडलेल्या ………… गोळा केल्या.
3. आम्हाला खूप ………………….. ” , आनंदी व . वाटत होते.
4. तेथे …………. खूप झाडे होती.
5. चित्रकलेचे ……….. बरोबर घ्यायला सांगितले होते.
6. त्याचा चालला होता.
7. आम्ही …………. केले.

उत्तरः

1. निरीक्षण
2. कैऱ्या
3. उत्साही, ताजेतवाने
4. आंब्याची
5. साहित्य
6. किलबिलाट
7. सहभोजन

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
मुलांनी कोणकोणती चित्रे काढली?
उत्तर:
आंब्याच्या झाडावर पोपट आंबा खातो, कैऱ्यांनी लगडलेले आंब्याचे झाड, खूप पक्षी बसलेले आंब्याचे झाड, आमराई, कैऱ्या गोळा करणारी मुले, खेळणारी मुले अशी विविध प्रकारची चित्रे मुलांनी काढली.

प्रश्न 2.
मुलांनी आमराईत कोणकोणती मजा केली?
उत्तरः
मुलांनी आमराईत वेगवेगळ्या प्रकारचे खेळ खेळले. वाऱ्याने पडलेल्या कैऱ्या गोळा करून त्या खाल्ल्या. सहभोजन केले. वेगवेगळ्या प्रकारची चित्रेही काढली. पक्ष्यांची किलबिल ऐकली. निसर्गसौंदर्याचा आनंद घेतला, अशाप्रकारे मुलांनी आमराईत मजा केली.

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. सहल
2. रस्ता
3. मुलगा
4. सकाळ
5. आनंद
6. वारा
7. पोपट
8. घर
9. दिवस
10. उत्साही
11. फरक
12. थकवा

उत्तर:

1. पर्यटन
2. मार्ग
3. बालक
4. प्रभात
5. हर्ष
6. पवन, वायू
7. राघू
8. सदन
9. दिन
10. आनंदी
11. भेद
12. अशक्तपणा

प्रश्न 2.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. गाव
2. दाट
3. सावली
4. सकाळ
5. आनंद
6. दिवस
7. उत्साही
8. फरक
9. उलट
10. लांब
11. आंबट

उत्तर:

1. शहर
2. विरळ
3. ऊन
4. संध्याकाळ
5. दु:ख
6. रात्र
7. अनुत्साही, निरुत्साही
8. साम्य
9. सुलट
10. जवळ
11. गोड

प्रश्न 3.
लिंग बदला.

1. बाई
2. मुले.
3. पोपट
4. कोकीळ
5. कावळी
6. शिक्षक
7. डबा

उत्तर:

1. गुरुजी
2. मुली
3. मैना
4. कोकीळा
5. कावळा,
6. शिक्षिका
7. डबी

प्रश्न 4.
वचन बदला.

1. सहल
2. झाड
3. रस्ता
4. पक्षी
5. आंबा
6. चित्र
7. सावली
8. कैऱ्या
9. चित्रे
10. डबे
11. बाटल्या
12. आमराई
13. नाव

उत्तर:

1. सहली
2. झाडे
3. रस्ते
4. पक्षी
5. आंबे
6. चित्र
7. सावल्या
8. कैरी
9. चित्र
10. डबा
11. बाटली
12. आमराया
13. नावे

उतारा वाचून त्याखाली दिलेल्या प्रश्नांची उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
सर्वांनी सहलीला कुठे जाण्याचे ठरवले?
उत्तर:
सर्वांनी सहलीला महाबळेश्वरला जाण्याचे ठरवले.

प्रश्न 2.
सहलीला कोणकोण आले होते?
उत्तर:
सहलीला वर्ग मित्र, मैत्रिणी, शिक्षक सर्व आले होते.

प्रश्न 3.
महाबळेश्वर येथे कोणकोणते पॉईंट बघितले?
उत्तर:
महाबळेश्वर येथे सनराईज पॉईंट, मंकी पॉईंट, एको पॉईंट, सनसेट पॉईंट इ. पॉईंट पाहिले.

प्रश्न 4.
कोणत्या नद्यांचे दर्शन घेतले?
उत्तर:
महाराष्ट्रातील कृष्णा व कोयना या नदयांचे दर्शन घेतले.

प्रश्न 5.
महाबळेश्वरला कोणते मंदिर पाहिले?
उत्तर:
महाबळेश्वरला कृष्णामाईचे रमणीय मंदिर पाहिले.

प्रश्न 6.
सहलीला कोणत्या तलावात बोटीने जलविहार केला?
उत्तर:
सहलीला वैण्णा तलावात बोटीने जलविहार केला.

आमची सहल Summary in Marathi

पदयपरिचय:

शाळेची सहल गावाच्या आमराईमध्ये गेली होती. सहलीला केलेल्या मजेचे वर्णन प्रस्तुत पाठात केले आहे.

शब्दार्थ:

1. सहल – पर्यटन (a trip)
2. गाव – ग्राम (a village)
3. आमराई – आंब्यांच्या झाडांची बाग (meango grove)
4. दाट – घनदाट, खूप झाडी (thick, dense)
5. सावली – छाया (shadow)
6. रमतगमत – मजा करत (enjoying)
7. लपाछपी – (hide and sick)
8. कैरी – कच्चा आंबा (a raw mango)
9. आंबा – पिकलेला आंबा (a ripe mango)
10. सहभोजन – एकत्र जेवणे (eating food together)
11. फरक – भेद (difference)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 16 मी नदी बोलते Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 16 मी नदी बोलते

5th Standard Marathi Digest Chapter 16 मी नदी बोलते Textbook Questions and Answers

1. खालील प्रश्नांची एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
नदीचा जन्म कोठे होतो?
उत्तर:
नदीचा जन्म पर्वतावर होतो.

प्रश्न (आ)
नदी मोठी कशी होते?
उत्तर:
इतर नदया व ओढे नदीच्या प्रवाहात येऊन मिळतात, त्यामुळे नदी मोठी होते.

प्रश्न (इ)
नदीच्या पाण्याचा उपयोग लोक कशाकशासाठी करतात?

प्रश्न (ई)
नदीचा वेग कधी कमी होतो?
उत्तरः
नदी जेव्हा पर्वतउतारावरून सपाट मैदानी प्रदेशात येते, तेव्हा तिचा वेग कमी होतो.

प्रश्न (उ)
नदी आपल्याला कोणता संदेश देते?
उत्तर:
‘थांबला तो संपला’ हा संदेश नदी आपल्याला देते.

प्रश्न (ऊ)
तुमच्या जिल्ह्यात कोणकोणत्या नद्या आहेत?

2. पहिल्या दोन उदाहरणांचे निरीक्षण करा. त्यानुसार रिकाम्या जागा भरा.

प्रश्न 1.
पहिल्या दोन उदाहरणांचे निरीक्षण करा. त्यानुसार रिकाम्या जागा भरा.
उत्तरः

(अ) चालणे	चालतात	चालवतात
(आ) पळणे	पळतात	पळवतात
(इ) भेटणे	भेटतात	भेटवतात
(ई) करणे	करतात	करवतात
(उ) मिळणे	मिळतात	मिळवतात
(ऊ) थांबणे	थांबतात	थांबवतात

3. ‘हिरवेगार’ यासारखे रंगछटा दाखवणारे शब्द सांगा.

प्रश्न 1.
‘हिरवेगार’ यासारखे रंगछटा दाखवणारे शब्द सांगा.
उत्तर:

1. पिवळेधमक
2. पांढरेशुभ्र
3. निळाशार
4. लालभडक
5. काळेकुट्ट

4. ‘थांबला तो संपला’ यासारखी सुवचने सांगा.

प्रश्न 1.
‘थांबला तो संपला’ यासारखी सुवचने सांगा.
उत्तर:
1. ‘वृक्ष माझा सखा.’
2. ‘थेंबे थेंबे तळे साचे’.
3. ‘मूर्ती लहान पण किर्ती महान’.

5. खालील शब्द वाचा व तसेच लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्द वाचा व तसेच लिहा.
पर्वत, सर्व, किर, पूर्व, मर्कट, सूर्य, प्रवास, चक्र, चंद्र, क्रमांक, प्रकार, ग्रह.

उपक्रम:

1. परिसर अभ्यासाची पुस्तके, वर्तमानपत्रे, नकाशे यांतून वेगवेगळ्या नद्यांची नावे शोधा. यादी करा.
2. नदीचे प्रदूषण कमी कसे करता येईल ते चर्चा करून सांगा.
3. खालील घोषवाक्ये पाहा. ‘पाणी वाचवणे’ या संदर्भातील आणखी घोषवाक्ये मिळवा व संग्रह करा.

पाण्याची बचत:

1. पाण्याची टंचाई आहे. पाणी जपून वापरा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 16 मी नदी बोलते Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
एका शब्दात उत्तरे लिहा.

1. माणसे नदीला अडवायला काय बांधतात?
2. लोक कचरा, खराब पाणी नदीत सोडून नदीला काय करतात?
3. शेवटी नदी कोणाला जाऊन मिळते?
4. नदी आपल्या आसपासचा परिसर कसा करते?
5. धरणाच्या वाहत्या पाण्यावर काय तयार होते?
6. माणसे नदीच्या पाण्यात काय सोडतात?

उत्तरः

1. धरण
2. प्रदूषित
3. सागराला
4. हिरवागार
5. वीज
6. सांडपाणी

2. खालील प्रश्नांची एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
नदी कोणावर नाराज आहे?
उत्तर:
नदी माणसांवर नाराज आहे.

प्रश्न 2.
नदीकडून आपण काय शिकले पाहिजे?
उत्तर:
नदीकडून आपण ‘दुसऱ्यांना नेहमी देत रहा’, ‘थांबू नका’, ‘पुढे जात रहा’ हे शिकले पाहिजे.

प्रश्न 3.
शेवटी नदीचा प्रवास कुठे संपतो?
उत्तर:
जिथे नदी सागराला जाऊन मिळते, तिथे शेवटी नदीचा प्रवास संपतो.

प्रश्न 4.
नदी कोणत्या रूपाने पर्वतावरून खाली येते?
उत्तर:
नदी धबधब्याच्या रूपाने पर्वतावरून खाली येते.

प्रश्न 5.
तुम्हांला माहीत असलेल्या धरणांची नावे लिहा.
उत्तर:

1. कोयना
2. बारवी
3. खडकवासला
4. तानसा.

प्रश्न 6.
रिकाम्या जागा भरा.

1. नदीच्या पाण्याने ………………………. तयार करतात.
2. पर्वतउतारावरून नदी …………………… मैदानी भागात येते.
3. नदी दोन्ही किनाऱ्यावरील परिसर ……………………….. करते.
4. नदीच्या प्रवाहात ………………………… सोडतात.
5. नदी म्हणून माझा ………………………….. थांबतो.
6. ……………………. रूपाने पर्वतावरून खाली येते.

उत्तर:

1. वीज
2. सपाट
3. हिरवागार
4. सांडपाणी
5. प्रवास
6. धबधब्याच्या

प्रश्न 7.
चूक की बरोबर ते लिहा.

1. नदीचा जन्म जमिनीवर होतो.
2. नदीच्या पाण्याचा वापर पिण्यासाठी करतात.
3. नदी पर्वतउतारावरून खोलगट भागात येते.
4. माणसांच्या रस्ते, छोटी गांवे, शहरे यांच्याजवळून वाहताना नदी जास्तच प्रदूषित होते.
5. नदीचे पाणी खारट असते.
6. नदी सर्वांच्या उपयोगी येते.

उत्तर:

1. चूक
2. बरोबर
3. चूक
4. बरोबर
5. चूक
6. बरोबर

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
नदीला कोणत्या गोष्टींची खंत आहे?
उत्तर:
नदी जेव्हा पर्वतउतारावर सपाट मैदानी भागात येते, तेव्हा तिचा वेग कमी होतो. नदीचा दोन्ही किनाऱ्यांवरील परिसर हिरवागार होतो. शेतकरी शेतात भरपूर धान्य पिकवतात; असे असूनही त्या प्रवाहात सांडपाणी, कचरा टाकून पाण्याला प्रदूषित केले जाते, याची नदीला खंत आहे.

प्रश्न 2.
माणसे नदीच्या पाण्याचा उपयोग कशासाठी करतात?
उत्तर:
माणसे नदीच्या पाण्याचा वापर अनेक कारणांसाठी करतात. नदीच्या पाण्यावर वीज तयार केली जाते, कारखाने, पंप चालवण्यासाठी हीच वीज उपयोगी पडते, पिकांना पाणी देण्यासाठी, पिण्यासाठीही नदीच्या पाण्याचा उपयोग माणसे करतात.

प्रश्न 3.
नदीचे प्रदूषण कमी कसे होईल?
उत्तर:
नदीत कचरा नाही टाकला, गुरे पात्रात न धुता काठावरच धुतली, भांडी काठावरच धुण्यासाठी बादलीत पाणी घेतले, निर्माल्य टाकले नाही, सांडपाणी सोडले नाही, तर नदीचे प्रदूषण कमी होईल.

प्रश्न 4.
नदीचा शेतकऱ्याला काय फायदा होतो?
उत्तर:
नदी ही शेतकऱ्यासाठी जीवनदायीनी आहे. नदीच्या पाण्यामुळे शेतकरी शेतात भरपूर धान्य पिकवतात.

प्रश्न 5.
पाठ्यपुस्तक पृष्ठ क्र. 27 वरील चित्रांचे निरीक्षण करून तुमच्या शब्दांत पाच वाक्ये लिहा.
उत्तरः

1. नदीचा जन्म पर्वतावर होतो व इतर नदया, ओढे तिला येऊन मिळतात.
2. नदी वेगाने धबधब्याच्या रूपाने पर्वतावरून खाली येते.
3. नदयांचे पाणी अडवून त्यांवर धरणे बांधतात.
4. नदीच्या पाण्यावर वीज तयार केली जाते.
5. नदीच्या पाण्यावर शेतातील पंप चालवतात.

प्रश्न 6.
रिकाम्या जागा भरा.
उत्तरः

1. झोपणे	झोपतात	झोपवतात
2. कळणे	कळतात	कळवतात
3. उठणे	उठतात	उठवतात
4. खेळणे	खेळतात	खेळवतात
5. जगणे	जगतात	जगवतात
6. बघणे	बघतात	बघवतात

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. नदी
2. पर्वत
3. वीज
4. पाणी
5. वेग
6. खंत
7. गाव
8. शहर
9. समुद्र
10. भरपूर
11. वस्ती

उत्तर:

1. सरिता
2. मेरू
3. विदयुत
4. जल
5. गती
6. दुःख
7. ग्राम
8. नगर
9. सिंधू
10. खूप
11. वसाहत

प्रश्न 2.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. जन्म
2. मोठी
3. खाली
4. भरपूर
5. उपयोगी
6. गाव
7. उंच
8. शेवटी
9. मला

उत्तर:

1. मृत्यू
2. लहान
3. वर
4. कमी
5. दुरूपयोगी
6. शहर
7. ठेंगू
8. आरंभी
9. तुला

प्रश्न 3.
वचन बदला.

1. नदी
2. ओढा
3. धरण
4. शेत
5. उडी
6. कडा
7. धबधबा
8. पर्वत
9. मैदान
10. किनारा
11. गोष्ट
12. वस्ती
13. गाव
14. शहर
15. कारखाना
16. धान्य

उत्तर:

1. नदया
2. ओढे
3. धरणे
4. शेते
5. उड्या
6. कडे
7. धबधबे
8. पर्वत
9. मैदाने
10. किनारे
11. गोष्टी
12. वस्त्या
13. गावे
14. शहरे
15. कारखाने
16. धान्य

प्रश्न 4.
‘पाणी वाचवणे’ या संदर्भात घोषवाक्ये लिहा.
उत्तरः

1. संपले पाणी तर संपेल जीवन.
2. जीवन म्हणजे पाणी.
3. पाणी अडवा पाणी जिरवा.
4. पाणी हे अमृत.
5. पाण्याला पर्याय नाही.

पाण्याची बचत

1. पाठ्यपुस्तक पान नं. 29 पाहून खालील प्रश्नांची एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
पाणी जपून का वापरावे?
उत्तर:
पाण्याची टंचाई आहे, म्हणून पाणी जपून वापरावे.

प्रश्न 2.
वॉटरबॅगमधील उरलेल्या पाण्याचे काय करावे?
उत्तर:
वॉटरबॅगमधील उरलेले पाणी वाया न घालवता ते झाडांना घालावे.

प्रश्न 3.
पाणी पिताना कोणती काळजी घ्यावी?
उत्तर:
पाणी पिताना आपल्याला हवे तेवढेच पाणी ग्लासमध्ये घ्यावे.

प्रश्न 4.
भरून ठेवलेले पाणी काय करू नये?
उत्तरः
भरून ठेवलेले पाणी शिळे समजून ओतून देऊ नये.

प्रश्न 5.
वाहने धुताना कोणती काळजी घ्यावी?
उत्तर:
वाहने धुताना पाण्याचा पाइप न वापरता वाहने ओल्या कपड्याने पुसून घ्यावीत.

प्रश्न 6.
नळ गळत असेल तर काय करावे?
उत्तर:
नळ गळत असेल तर तो ताबडतोब दुरूस्त करून घ्यावा.

प्रश्न 7.
खालील वाक्य योग्य की अयोग्य ते लिहा.

1. पाहुण्यांना पिण्यासाठी पाणी देताना तांब्या-पेल्याने पाणी दयावे.
2. नळ वाहता ठेवून कपडे, भांडी धुवावीत.
3. दात घासताना नळ सुरू ठेवावा.
4. शॉवरखाली अंघोळ न करता बादलीत पाणी घेऊन अंघोळ करावी.
5. पाण्याचा पाईप गाड्या धुण्यासाठी वापरावा.

उत्तर:

1. योग्य
2. अयोग्य
3. अयोग्य
4. योग्य
5. अयोग्य

मी नदी बोलते Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

‘मी नदी बोलते….’ या पाठात लेखकाने नदीच्या उगमापासून ते सागराला जाऊन मिळेपर्यंतच्या प्रवासाचे वर्णन केले आहे.

शब्दार्थ:

1. जन्म – उत्पत्ती (birth)
2. पर्वत – मोठा डोंगर (a mountain)
3. ओढा – पाण्याचा प्रवाह (stream)
4. धरण – बांध, नदीमध्ये पाणी अडवण्यासाठी घातलेला बंधारा (a dam)
5. कारखाने – यंत्रशाळा (a factory)
6. शेत – धान्य पेरण्याची जागा (a farm)
7. पंप – पाणी वर चढण्याचे यंत्र (pump)
8. उडी – झेप (leap)
9. वेग – गती (speed)
10. कोसळणे – जोरात खाली पडणे (to pour in to rents)
11. धबधबा – उंचावरून खाली पडणारा पाण्याचा प्रवाह (waterfall)
12. सपाट – समतल, उंच सखल नसलेले (flat)
13. किनारा – काठ (a shore, a bank)
14. परिसर – Taalstel last (surroundings)
15. खंत – दुःख (regret)
16. सांडपाणी – कपडे, भांडी धुण्यातून तयार झालेले घाण पाणी (dirty and flowing used water)
17. कचरा – केर (garbage)
18. प्रदूषित – अशुद्ध (polluted)
19. वस्ती – वसाहत (colony)
20. प्रवास – सफर, भ्रमंती (a journey)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 14 चित्रसंदेश Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 14 चित्रसंदेश

5th Standard Marathi Digest Chapter 14 चित्रसंदेश Textbook Questions and Answers

प्रश्न 1.
पाहा. सांगा.

उत्तर:
चित्र 1 – ट्रेन अथवा बस ही आपली नव्हे तर सार्वजनिक मालमत्ता आहे. तिची स्वच्छता हे आपले कर्तव्य आहे. थुकण्याने अनेक प्रकारचे रोग पसरतात. तेव्हा धुंकू नका.
चित्र 2 – रेल्वे रूळ ओलांडणे हे नियमाविरूद्ध आहे. त्याने स्वत:च्याच जीवाला धोका आहे; असे करू नका.
चित्र 3 – चालत्या ट्रेनमध्ये चढणे वा उतरणे म्हणजे आपल्याच जीवाशी खेळ करणे. असे केल्याने आपले किंमती आयुष्य आपणच संपवू, असे करू नका.
चित्र 4 – कोणतेही ज्वलनशील पदार्थ प्रवासात बाळगणे म्हणजे आगीला निमंत्रण देणे. आगीपासून स्वत:चा व इतरांचाही जीव/ प्राण वाचवा.

1. बसमधील सूचना व संदेशांचे वाचन करा.

प्रश्न 1.
बसमधील सूचना व संदेशांचे वाचन करा.

2. सार्वजनिक ठिकाणी लिहिलेल्या सूचना वाचा. त्या वहीत लिहा. वर्गात वाचून दाखवा.

प्रश्न 2.
सार्वजनिक ठिकाणी लिहिलेल्या सूचना वाचा. त्या वहीत लिहा. वर्गात वाचून दाखवा.
उत्तर:
1. पाण्याचा न्हास करी जीवनाचा हास.
2. रूळ ओलांडू नका, आयुष्य संपवू नका.

3. वर्गात भिंतीवर लिहिता येतील अशा सूचना तयार करा.

प्रश्न 3.
वर्गात भिंतीवर लिहिता येतील अशा सूचना तयार करा.
उत्तर:

1. दररोज वर्ग स्वच्छ करावा.
2. कचरा कचराकुंडीतच टाकावा.
3. फळा दररोज स्वच्छ करावा.
4. बाकावर व वर्गातील भिंतीवर लिहू नये.
5. वर्गात शांतता राखावी.

4. काही लोक सूचनांप्रमाणे वागत नाहीत. ते तसे का वागत नसावेत? आपसात चर्चा करा.

प्रश्न 1.
काही लोक सूचनांप्रमाणे वागत नाहीत. ते तसे का वागत नसावेत? आपसात चर्चा करा.
उत्तर:
काही लोक सूचनांप्रमाणे वागत नाहीत, कारण त्या लोकांना सार्वजनिक मालमत्तेबद्दल काळजी नसते. आपल्या जीवाचीही ते पर्वा करत नाहीत ही माणसे सर्वस्वी बेजबाबदार असतात.

5. तुमच्या शाळेत कोणकोणत्या ठिकाणी सूचना लिहाव्या लागतील, ती ठिकाणे ठरवा. तेथे लिहायच्यासूचना मित्रांशी चर्चा करून तयार करा.

प्रश्न 1.
तुमच्या शाळेत कोणकोणत्या ठिकाणी सूचना लिहाव्या लागतील, ती ठिकाणे ठरवा. तेथे लिहायच्यासूचना मित्रांशी चर्चा करून तयार करा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 14 चित्रसंदेश Additional Important Questions and Answers

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
चालत्या वाहनाविषयी काय सांगितले आहे?
उत्तर:
चालत्या वाहनात घाईघाईने चढू किंवा उतरू नये.

प्रश्न 2.
चालत्या वाहनातून प्रवास करताना कोणती खबरदारी घ्यावी?
उत्तर:
चालत्या वाहनातून हात बाहेर काढू नये व डोकावून पाहू नये ही खबरदारी घ्यावी.

प्रश्न 3.
प्रस्तुत पाठात कोणते दोन महत्त्वाचे संदेश दिले आहेत?
उत्तर:
1. विनातिकीट प्रवास करणे हा गुन्हा आहे.
2. मनाचा ब्रेक उत्तम ब्रेक.

प्रश्न 4.
कोणत्याही वाहनात काहीही खाल्ल्यास कचरा कुठे टाकावा?
उत्तर:
वाहनात काहीही खाल्ल्यास कचरा पुन्हा पिशवीत साठवावा व नंतर तो कचराकुंडीत टाकावा.

प्रश्न 5.
तुमचा मित्र वारंवार बसमधून हात बाहेर काढत असल्यास तुम्ही काय कराल?
उत्तर:
त्याला समजावू व तसे करण्यापासून थांबवू. त्याचे काय परिणाम होतील ते समजावू.

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
‘चित्रसंदेश’ या पाठात जी चित्रे दिली आहेत त्या चित्रांमधून कोणत्या सूचना व संदेश दिला आहे हे लिहा.
उत्तरः
‘चित्रसंदेश’ या पाठात जी चित्रे दिली आहेत, त्यात बसमधून बाहेर थुकू नये व बसमध्ये कचरा टाकू नये असा संदेश आहे. सार्वजिनक मालमत्तेचे नुकसान होईल असे वागू नये. त्याचप्रमाणे चालत्या वाहनात चढणे, उतरणे अथवा हात बाहेर काढणे यांमुळे आपल्या जीवाला धोका आहे, असे सांगितले आहे.

प्रश्न 2.
तुम्ही शाळेच्या बसमधून प्रवास करताना कोणती काळजी घ्याल?
उत्तरः
आम्ही शाळेच्या बसमधून प्रवास करताना खिडकीतून हात व डोकं बाहेर काढणार नाही. बसमध्ये दंगा-मस्ती करणार नाही.

प्रश्न 3.
तुम्ही कोणकोणत्या वाहनांनी प्रवास केला आहे?
उत्तर:
आम्ही बस, रिक्क्षा, टॅक्सी, सायकल, मोटरसायकल, आगगाडी, बोट, जहाज या वाहनांनी प्रवास केला आहे.

प्रश्न 4.
वाहन चालवताना पाळावयाच्या नियमांबाबत सूचना लिहा.
उत्तर:

1. सीटबेल्ट लावा.
2. गाडी चालवताना मोबाईलवर बोलू नका.
3. ज्वलनशील पदार्थ गाडीत बाळगू नका.
4. मोटरसायकल चालवताना हेल्मेट घाला.
5. सिग्नल तोडू नका.

प्रश्न 5.
योग्य सूचनेसमोर (✓) अशी खूण करा.
उत्तरः

1. चारचाकी चालताना सीट बेल्ट लावावा. [✓]
2. बागेतील फुले तोडू नयेत. [✓]
3. कचरा कचरांकुडींच्या बाहेर टाकावा. [×]
4. वर्गाच्या भिंतीवर, बाकांवर, पेनाने लिहावे. [×]
5. रस्त्याच्या मधोमध चालावे. [×]
6. सार्वजनिक ठिकाणी थुकू नये. [✓]
7. शाळेच्या आवारात फेरीवाल्यांना येण्यास मनाई आहे. [✓]
8. विनातिकीट प्रवास करणे गुन्हा आहे. [✓]
9. पाण्याचा वापर करून झाल्यावर नळ तसाच चालू ठेवावा. [×]
10. घराबरोबरच आपला परिसरही स्वच्छ ठेवावा. [✓]

चित्रसंदेश Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

चित्रसंदेश या पाठात सार्वजनिक ठिकाणी, सार्वजनिक वाहनातून प्रवास करताना कोणत्या गोष्टींचे पालन करावे, हे चित्रांसहित सूचना देऊन सांगितले आहे.

शब्दार्थ:

1. धुंकणे – थुकी बाहेर टाकणे (to spit out)
2. कचरा – केर (garbage)
3. वाहन – प्रवासाचे साधन (vehicle)
4. घाईघाईने – त्वरेने (hurriedly)
5. धोक्याचे – भयावह (dangerous)
6. प्रवास – पर्यटन, सफर (a journey)
7. गुन्हा – अपराध (an offence, a crime)
8. मन – चित्त (mind)
9. उत्तम – अत्यंत चांगले, उत्कृष्ट (Best, excellent)

Balbharti Maharashtra Board Class 5 Maths Solutions Chapter 16 Preparation for Algebra Problem Set 55 Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Maths Solutions Chapter 16 Preparation for Algebra Problem Set 55

Question 1.
Say whether right or wrong.

(1) (23 + 4) = (4 + 23)
Answer:
27 = 27 is right

(2) (9 + 4) > 12
Answer:
13 > 12 is right

(3) (9 + 4) < 12
Answer:
13 < 12 is wrong

(4) 138 > 138
Answer:
Wrong

(5) 138 < 138
Answer:
Wrong

(6) 138 = 138
Answer:
right

(7) (4 × 7) = 30 – 2
Answer:
28 = 28 is right

(8) \(\frac{25}{5}\) > 5
Answer:
5 > 5 is wrong.

(9) (5 × 8) = (8 × 5)
Answer:
40 = 40 is right

(10) (16 + 0) = 0
Answer:
16 + 0
= 16
16 = 0 is wrong

(11) (16 + 0) = 16
Answer:
16 = 16 is right.

(12) (9 + 4) = 12
Answer:
13 = 12 is wrong.

Question 2.
Fill in the blanks with the right symbol from <, > or =.

(1) (45 ÷ 9) [ ] (9 – 4)
Answer:
45 ÷ 9 = 5,
9 – 4 = 5 5
= 5
so, (45 + 9) = (9 – 4)

(2) (6 + 1) [ ] (3 × 2)
Answer:
6 + 1 = 7,
3 x 2 = 6
7 > 6
so, (6 + 1) > (3 x 2)

(3) (12 × 2) [ ] (25 + 10)
Answer:
12 x 2 = 24,
25 + 10 = 35
24 < 35
so, (12 x 2) < (25 + 10)

Question 3.
Fill in the blanks in the expressions with the proper numbers.

(1) (1 × 7) = ( [ ] × 1)
Answer:
1 x 7 = 7,
7 x 1 = 7
so, (1 x 7) = ( 7 x 1)

(2) (5 × 4) > (7 × [ ] )
Answer:
5 x 4 = 20, 7 x ………… must be less than 20.
7 x 2 = 14
so, (5 x 4) > ( 7 x 2)

(3) (48 ÷ 3) < ( [ ] × 5)
Answer:
48 – 3 = 16,
5 x 4 = 20
5 x 3 = 15
16 > 15 and 16 < 20 so, (48 + 3) <(4 x 5)

(4) (0 + 1) > (5 × [ ] )
Answer:
0 + 1 = 1,
5 x 1 = 5
5 x 0 = 0
1 < 5 and 1 > 0 so, (0 + 1) > (5 x Q)

(5) (35 ÷ 7) = ( [ ] + [ ] )
Answer:
35 ÷ 7 = 5,
3 + 2 = 5 so, (35 + 7) = (3 + 2)

(6) (6 – [ ] ) < (2 + 3)
Answer:
6 – < 2 + 3 = 5
5 > 6 – 2
so, (6 – 2) < (2 + 3)

Using letters
Symbols are frequently used in mathematical writing. The use of symbols makes the writing very short. For example, using symbols, ‘Division of 75 by 15 gives us 5’ can be written in short as ‘75 ÷ 15 = 5’. It is also easier to grasp.

Letters can be used like symbols to make our writing short and simple.

While adding, subtracting or carrying out other operations on numbers, you must have discovered many properties of the operations.

For example, what properties do you see in sums like (9 + 4), (4 + 9)?

The sum of any two numbers and the sum obtained by reversing the order of the two numbers is the same.

Now see how much easier and faster it is to write this property using letters.

• Let us use a and b to represent any two numbers. Their sum will be ‘a + b’.

Changing the order of those numbers will make the addition ‘b + a’. Therefore, the rule will be : ‘For all values of a and b, (a + b) = (b + a).’

Let us see two more examples.

• Multiplying any number by 1 gives the number itself. In short, a × 1 = a.
• Given two unequal numbers, the division of the first by the second is not the same as the division of the second by the first.

In short, if a and b are two different numbers, then (a ÷b) ≠ (b ÷a).

Take the value of a as 8 and b as 4 and verify the property yourself.

Preparation for Algebra Problem Set 54 Additional Important Questions and Answers

Say whether right or wrong.

(1) (15 ÷ 3) =5
Answer:
5 = 5 is right.

(2) (2 x 1) = 1
Answer:
2 = 1 is wrong.

(3) (16 ÷ 8) = (2 x 2)
Answer:
2 = 4 is wrong.

(4) (13 – 7) = 6
Answer:
6 = 6 is right.

(5) (1 x 0) = 1
Answer:
1 = 1 is wrong.

(6) (1 + 0) = 1
Answer:
1 = 1 is right.

Fill in the blanks with the right symbol from <, >, or =.

(1) (12 + 6) (10 X 2)
Answer:
12 + 6 = 18,
10 x 2 = 20
18 < 20
so, (12 + 6) < (10 x 2)

(2) (4 X 5) (10 X 2)
Answer:
4 x 5 = 20,
10 x 2 = 20
20 = 20
so, (4 x 5) = (10 x 2)

(3) (7 + 3) ………….. (3 X 3)
Answer:
7 + 3 = 10,
3 x 3 = 9
10 > 9
so, (7+ 3) > (3 x 3)

Fill in the blanks in the expressions with the proper numbers.

(1) (8 + ………….. ) = (8 x 1)
Answer:
8 + ……………. = 8,
8 x 1 = 8
8 + 0 = 8
so, (8 + 0) = (8 x 1)

(2) (5 x 6) > (14 x ……….. )
Answer:
5 x 6 = 30,
14 x 1 = 14
14 x 2 = 28
14 x 3 = 42
30 >28
so, (5 x 6) >(14 x 2)

(3) (6 X 7) < ( x 5)
Ans.
6 x 7 = 42,
9 x 5 = 45
42 < 45, 50, 55
so, (6 x 7) < (9 x 5)