Class 5

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Hindi Solutions Sulabhbharati Chapter 7 बधाई कार्ड Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Hindi Sulabhbharati Solutions Chapter 7 बधाई कार्ड

5th Standard Hindi Digest Chapter 7 बधाई कार्ड Textbook Questions and Answers

1. देखो, सुनो और बनाओ

प्रश्न 1.
देखो, सुनो और बनाओ

Hindi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 7 बधाई कार्ड Additional Important Questions and Answers

1. कार्ड लिखते समय संबोधन, अभिवादन तथा समापन के संबंध में निम्न बातों का ध्यान रखना चाहिए:

संबंध	संबोधन	अभिवादन	समापन
1. अपने से बड़ों को	पूजनीय, आदरणीय, माननीय, परमपूज्य	सादर प्रणाम, चरण स्पर्श, नमस्कार	आपका पुत्र, आज्ञाकारी
2. अपने से छोटों को	प्रिय, चिरंजीवी, आयुष्यमान	प्रसन्न रहो, सुखी रहो	सस्नेह, तुम्हारा शुभचिंतक
3. अपने मित्र, सहेली को	बहन, सखी, मित्र, भाई, बंधु	नमस्ते, सप्रेम नमस्कार	तुम्हारा भाई, मित्र, तुम्हारी सखी

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए:

प्रश्न 1.
किन अवसरों पर बधाई दी जाती है?
उत्तर:
विवाह, जन्मदिन, तरक्की आदि अवसरों पर बधाई दी जाती है।

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए:

प्रश्न 1.
बधाई – कार्ड क्यों लिखा गया है?
उत्तर:
दादाजी को जन्म दिन की बधाई देने के लिए बधाई – कार्ड लिखा गया है।

प्रश्न 2.
बधाई – कार्ड किसे लिखा गया है?
उत्तर:
बधाई – कार्ड दादाजी को लिखा गया है।

प्रश्न 3.
बधाई – कार्ड लिखने वाला कौन है?
उत्तर:
बधाई – कार्ड लिखने वाला पोता है।

प्रश्न 4.
बधाई – कार्ड में किन शब्दों में अभिवादन किया गया
उत्तर:
बधाई – कार्ड में ‘सादर प्रणाम’ इन शब्दों में अभिवादन किया गया है।

प्रश्न 5.
पाठ में किसका जन्मदिन है?
उत्तर:
पाठ में दादाजी का जन्मदिन है।

सही जोड़ियाँ मिलाइए:

प्रश्न 1.
सही जोड़ियाँ मिलाइए:

(अ)	(ब)
1. पिता	(अ) नवासा / नवासी या नाती / नतिनी
2. मामा	(आ) भतीजा / भतीजी
3. चाचा	(इ) पोता / पोती
4. दादा	(ई) भांजा / भांजी
5. नाना	(उ) पुत्र / पुत्री

उत्तर:

1. पुत्र / पुत्री
2. भांजा / भांजी
3. भतीजा / भतीजी
4. पोता / पोती
5. नवासा / नवासी या नाती / नतिनी

प्रश्न 2.
लिंग बदलिए:

1. बेटा
2. भांजा
3. भतीजा
4. पोता
5. नवासा या नाती

उत्तरः

1. बेटी
2. भांजी
3. भतीजी
4. पोती
5. नवासी या नतिनी

बधाई कार्ड Summary in Hindi

पाठ का स्पष्टीकरणः

बधाई – कार्ड अपने मित्र, सहेली या संबंधियों को लिखे जाते हैं। जैसे – जन्मदिन की बधाई, परीक्षा में प्रथम आने की बधाई, मित्र या सहेली के भाई या बहन के विवाह पर बधाई। बधाई द्वारा छोटे रूप में अपनी बात दूसरों तक पहुंचाई जाती है। कार्ड पर पते का होना जरूरी है। कार्ड लिखते समय निम्नलिखित बातों का ध्यान रखना आवश्यक है:
1. कार्ड पर केवल एक वाक्य में या दो तीन शब्दों में अपनी बात कहें।
2. सरल शब्दों का प्रयोग करें।
3. बहुत अधिक बातें ना लिखें।।

शब्दार्थ:

1. बधाई – अभिनंदन (congratulations)
2. किनारा – सिरा (border)
3. टिकलियाँ – सितारे (sequence)
4. कैंची – काटने का साधन (scissor)
5. सामग्री – सामान (material)
6. परीक्षा – इम्तहान (exam)
7. संबोधन – (salutation)
8. गोंद – चिपकाने का पदार्थ (glue)
9. प्रतियोगिता – स्पर्धा (competition)
10. अभिवादन – स्वागत (greeting)
11. समापन – अंत (end)
12. पता – ठिकाना (address)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Hindi Solutions Sulabhbharati Chapter 6 पेटूराम Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Hindi Sulabhbharati Solutions Chapter 6 पेटूराम

5th Standard Hindi Digest Chapter 6 पेटूराम Textbook Questions and Answers
1. विरामचिह्नों को पहचानो, पढ़ो और समझो:

पूर्णविराम (।), अल्पविराम (,), प्रश्नवाचक (?), विस्मयादिबोधक (!), अर्धविराम (;)
1. अंगूर मिलते हैं?
2. मैं…..!
3. आधा दर्जन केले, एक किलो सेब ।
4. नहीं – नहीं; आज मेरा उपवास है ।

Hindi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 6 पेटूराम Additional Important Questions and Answers

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए:

प्रश्न 1.
आपकी माता जी उपवास के दिन क्या खाती हैं?
उत्तर:
माता जी फल, साबूदाना, राजगीरा, चिक्की आदि चीजें खाती हैं।

प्रश्न 2.
क्या आप ईश्वर की वंदना करते हैं? कैसे?
उत्तर:
हाँ, सुबह-सुबह नहाकर हम हाथ जोड़कर ईश्वर की वंदना करते हैं। अगरबत्ती और दीया जलाते हैं और प्रसाद भी बाँटते हैं।

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए:

प्रश्न 1.
आज किसका उपवास है ?
उत्तर:
आज पेटूराम का उपवास है।

प्रश्न 2.
पेटूराम ने कितने अंगूर मँगवाए?
उत्तर:
पेटूराम ने आधा किलो अंगूर मँगवाए।

प्रश्न 3.
पेटूराम ने कितना मेवा मँगवाया?
उत्तर:
पेटूराम ने एक पाव मेवा मँगवाया।

प्रश्न 4.
पेटूराम ने एक किलो क्या मँगवाया?
उत्तर:
पेटूराम ने एक किलो सेब मँगवाए।

प्रश्न 5.
पेटूराम ने कौन-कौन से फल मँगवाए?
उत्तर:
पेटूराम ने अंगूर, केले, सेब आदि सभी फल मँगवाए।

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक शब्द में लिखिए:

प्रश्न 1.
पेटूराम ने कितने केले मँगवाए?
उत्तर:
आधा दर्जन।

प्रश्न 2.
पेटूराम ने आधा लीटर क्या मँगवाया?
उत्तर:
दूध।

प्रश्न 3.
उपवास के दिन थोड़ा बहुत कौन खा लेता है?
उत्तर:
पेटूराम।

प्रश्न 4.
पेटूराम कौन से दिन अधिक नहीं खाता?
उत्तर:
व्रत के दिन।

प्रश्न 5.
पेटूराम ने आधा लीटर दूध के साथ क्या मँगवाया?
उत्तर:
रबड़ी।

4. निम्नलिखित वाक्यों के सामने सही ✓ अथवा गलत ✗ का निशान लगाइए:

प्रश्न 1.
निम्नलिखित वाक्यों के सामने सही ✓ अथवा गलत ✗ का निशान लगाइए:

1. पेटूराम का उपवास था, इसलिए भोजन नहीं किया।
2. पेटूराम ने एक किलो अंगूर मँगवाए।
3. पेटूराम ने उपवास के दिन कुछ नहीं खाया।
4. पेटूराम ने आधा दर्जन केले मँगवाए।
5. पेटूराम ने रबड़ी मँगवाने से इनकार कर दिया।

उत्तर:

1. ✓
2. ✗
3. ✗
4. ✓
5. ✗

5. निम्नलिखित विराम चिह्नों के लिए पाठ में से वाक्य चुनकर लिखिए।

प्रश्न 1.
पूर्ण विराम (।)
उत्तर:
1. चलिए भोजन तैयार है।
2. आप भोजन कीजिए।

प्रश्न 2.
प्रश्नवाचक चिह्न (?)
उत्तरः
1. क्या आप भोजन नहीं करेंगे?
2. उपवास में कुछ तो लेते होंगे?

प्रश्न 3.
अल्प विराम (,)
उत्तर:
1. हाँ, थोड़ा बहुत खा लेता हूँ।
2. आधा दर्जन केले, एक किलो सेब।

प्रश्न 4.
अर्ध विराम ( ; )
उत्तर:
नहीं-नहीं; आज मेरा उपवास है।

प्रश्न 5.
विस्मयादिबोधक चिह्न (!)
उत्तर:
इतना अधिक भोजन करेंगे!

प्रश्न 6.
रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए:

1. “चलिए, ………….. तैयार है।”
2. “आज मेरा ………….. है।”
3. “फिर …………. कैसा?”
4. “………….. मिलते हैं?”
5. “………. दर्जन केले, एक किलो ………… |”
6. ………….. …………….. मेवा, सवा पाव ……….. |”
7. “…………… लीटर दूध और ………….. बस।”
8. “और कोई ………….
9. “…………. के दिन मैं अधिक नहीं खाता।”

उत्तरः

1. भोजन
2. उपवास
3. संकोच
4. अंगूर
5. आधा, सेब
6. एक पाव, मिठाई
7. आधा, रबड़ी
8. आज्ञा
9. व्रत

प्रश्न 7.
दिए गए पर्यायों में से सही उत्तर चुनकर लिखिए।
1. पेटूराम खाना नहीं खाएंगे, क्योंकि

• उनकी तबीयत ठीक नहीं है।
• उनका उपवास है।
• वे नाराज हैं।

उत्तर:
उनका उपवास है।

व्याकरण:

इस पाठ में विराम चिह्नों का प्रयोग किया गया है। विराम का अर्थ है ‘रुकना’, बातचीत करते समय बात को अच्छी तरह से समझाने के लिए थोड़ा रुकना पड़ता है। रुकने की इसी प्रक्रिया का नाम ‘विराम’ है। इन्हीं के द्वारा हम प्रश्न पूछने, आश्चर्य, पूर्णता आदि भावों को दिखाते हैं।

प्रश्न 1.
विराम चिह्न के प्रकार निम्नलिखित हैं:

1. पूर्ण विराम ।
2. अल्पविराम ,
3. प्रश्नवाचक ?
4. विस्मयादिबोधक !
5. अर्ध विराम ;
6. उद्धरण चिह्न “ ”
7. योजक चिह्न –

उत्तर:

1. पूर्ण विराम full stop (।) : वाक्य पूरा होने पर आखिर में इसे लगाते हैं।
2. अल्प विराम comma (,): वाक्य में जहाँ थोड़ी देर रुकना हो, वहाँ अल्प विराम लगाते हैं।
3. प्रशनवाचक चिह्न sign of interrogative (?): जब प्रश्न पूछा जाता है, तब यह चिह्न लगता है।
4. विस्मयादिबोधक sign of exclamation (!): खुशी, क्रोध, घृणा आदि भाव प्रकट करने के लिए उस शब्द के अंत में यह चिह्न लगता है।
5. अर्ध विराम semi colon (;) : जब अल्पविराम से थोड़ा कम रुकने की जरूरत हो, तब यह चिह्न लगता है।
6. उद्धरण चिह्न inverted comma ” “: इसका प्रयोग किसी व्यक्ति के द्वारा कही गई बातों के लिए होता है।
7. योजक चिह्न Hyphen (-): दो शब्दों के बीच में इसका उपयोग होता है। उदाहरण के लिए पाप-पुण्य, हानि-लाभ, माता-पिता आदि।

प्रश्न 2.
नीचे दिए गए विराम चिह्नों के नाम लिखिए:

1. ।
2. ,
3. ?
4. !
5. ;
6. ” “
7. –

उत्तर:

1. पूर्ण विराम
2. अल्पविराम
3. प्रश्नवाचक
4. विस्मयादिबोधक
5. अर्धविराम
6. उद्धरण चिह्न
7. योजक चिह्न।

प्रश्न 3.
रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए:

1. वाक्य पूरा होने पर आखिर में ………… लगता है।
2. वाक्य में जहाँ थोड़ी देर रुकना हो, वहाँ …………… लगता है।
3. प्रश्न पूछने के लिए ………….. लगता है।
4. खुशी, क्रोध, घृणा आदि भावों के लिए ……………… लगता है।

उत्तर:

1. पूर्ण विराम
2. अल्प विराम
3. प्रश्नवाचक
4. विस्मयादिबोधक

प्रश्न 4.
उचित जोड़ियाँ मिलाइए:

(अ)	(ब)
1. अर्ध विराम	(अ) ,
2. उद्धरण	(ब) –
3. योजक	(क) “ “
4. अल्प विराम	(ड) ;

उत्तर:

(अ)	(ब)
1. अर्ध विराम	(ड) ;
2. उद्धरण	(क) “ “
3. योजक	(ब) – –
4. अल्प विराम	(अ) ,

पेटूराम Summary in Hindi

पाठ का स्पष्टीकरणः

प्रस्तुत पाठ के द्वारा विरामचिह्नों से पहचान कराई गई है।

शब्दार्थ:

1. भोजन – खाना (food)
2. उपवास – व्रत (to fast)
3. संकोच – हिचक (hesitation)
4. आज्ञा – इजाज़त (permission)
5. मेवा – काजू, बादाम, अखरोट आदि (dry fruit)
6. आधा किलो – (half kilogram) 500 ग्राम

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Hindi Solutions Sulabhbharati Chapter 5 पहचान हमारी – भाग (१) Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Hindi Sulabhbharati Solutions Chapter 5 पहचान हमारी – भाग (१)

5th Standard Hindi Digest Chapter 5 पहचान हमारी – भाग (१) Textbook Questions and Answers

प्रश्न 1.
निम्नांकित चित्रों को देखकर उनके नाम लिखिए:


उत्तर:

1. घड़ा
2. कलम
3. कमल
4. शलगम
5. बतख़
6. घर
7. नाव
8. मग

Hindi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 5 पहचान हमारी – भाग (१) Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
निम्नलिखित शब्दों में ‘आ’ की मात्रा वाले वर्ण पर लगाइए:

1. बादल
2. नाक
3. पालक
4. कान
5. तार
6. डाक

उत्तर:

1. बा
2. ना
3. पा
4. का
5. ता
6. डा

प्रश्न 2.
निम्नांकित चित्र पहचानकर कोष्ठक में से शब्द चुनकर लिखिए: (लहसुन, गुड़िया, ऐनक, एड़ी, ऋषि, चटाई, मकड़ी, ऊन, कृष्णा, दर्जी, बाँसुरी, घड़ी)



उत्तर:

1. गुड़िया
2. लहसुन
3. चटाई
4. मकड़ी
5. ऐनक
6. एड़ी
7. ऋषि
8. ऊन
9. दर्जी
10. कृष्णा
11. बाँसुरी
12. घड़ी

प्रश्न 3.
अर्थपूर्ण शब्द तैयार कीजिए

उत्तर:

1. नग
2. ढग
3. राग
4. साग
5. दाग
6. राग
7. नाग
8. खग
9. रग
10. आग
11. पग
12. जग
13. मग

प्रश्न 4.
नीचे दिए गए शब्दों में से अ, आ, इ, ई, उ, ऊ की मात्रावाले शब्द छाँटकर लिखिए:
दमकल, नख, राम, आम, शिकार, चिड़िया, शपथ, शहद, डाक, आशा, किताब, पिचकारी, रथ, अचार, काका, शारीरिक, गिलास, दीदी, दीपिका, कुहू, उल्लू, चूरा, रूपा, गीता, शीतल, कुरूप, उदास, ऊपर, ऊँट, दीवार, कुत्ता, रूठना, चूहा।
उत्तर:

प्रश्न 5.
सही शब्द चुनकर लिखिए:

1. घर पर चाचा और …………………. आए। (दादा/कार)
2. पापा ………….. लाए। (नाक/छाता)
3. हम …………. से सुनते हैं। (कान/पाँव)
4. …………. खट्टा है। (अचार/खीर)
5. अनार का रंग ………….. होता है। (काला/लाल)
6. घर के बाहर दरवाज़े पर ………… लगा है। (काजल/ताला)
7. रीमा के घर पर मीठे – मीठे ………….. बने हैं। (पकवान/चाय)
8. भिंडी का रंग …….. होता है। (पीला/हरा)
9. जयेश बहुत …………. है। (धनवान/पकवान)
10. पानी पर ………….’ चलती है। (बस/नाव)

उत्तर:

1. दादा
2. छाता
3. कान
4. अचार
5. लाल
6. ताला
7. पकवान
8. हरा
9. धनवान
10. नाव

प्रश्न 6.
निम्नांकित चित्रों और निम्नलिखित शब्दों की जोड़ियाँ मिलाइए:


उत्तरः

1. डिबिया
2. धनिया
3. गिरगिट
4. चिड़िया
5. चींटी
6. इमली
7. गाड़ी
8. लकड़ी

पहचान हमारी – भाग (१) Summary in Hindi

पाठ का परिचयः

प्रस्तुत पाठ में वर्णमाला के बारे में जानकारी दी गई है। इस पाठ्यसामग्री का मुख्य उद्देश्य स्वर, व्यंजन तथा मात्रा और उनके चिह्नों की पहचान करवाना है।

शब्दार्थ:

1. डफ – संगीत से संबंधित उपकरण (musical instrument)
2. बछड़ा – गाय का बच्चा (calf)
3. हथेली – हाथ के बीच का हिस्सा (palm)
4. अदरक – (ginger)
5. दमकल – आग बुझाने की गाड़ी (fire brigade)
6. जलचर – जल में रहनेवाले प्राणी (aquatic)
7. कटहल – एक फल (jackfruit)
8. घट – मटका (pot)
9. शलगम – एक सब्जी
10. थपकी – हाथ से धीरे-धीरे सहलाना (pat)
11. इलायची – एक प्रकार का मसाला (cardamom)
12. उड़न खटोला – रस्सी के सहारे इसमें बैठकर एक किनारे से दूसरे किनारे तक जा सकते हैं।
13. ऊन – इस धागे से स्वेटर या ठंडी के मौसम में पहनने के लिए टोपियाँ या मोज़े बनाए जाते हैं। (wool)
14. जुगनू – रात के समय दिखनेवाला रोशनीदार कीड़ा (firefly)
15. खटमल – बिस्तर-चारपाई आदि में रहनेवाला लाल कीड़ा (bed bug)
16. प्याऊ – जहाँ मुसाफिरों के लिए पीने का पानी उपलब्ध होता है। (free water-booth)
17. चमगादड़ – पैरों के सहारे लटकने वाला और रात को उड़नेवाला जीव (bat)
18. ढलान – नीचे की तरफ जानेवाला रास्ता (slope)
19. गठरी – सामान इकट्ठा करके एक कपड़े में बाँधना (bundle, pack)
20. चटाई – खजूर आदि के पत्तों से बुना (mat)
21. ढाल – तलवार का वार रोकने का हथियार (shield)
22. ठप्पा – मुहर (stamp)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Hindi Solutions Sulabhbharati Chapter 2 बूँदें Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Hindi Sulabhbharati Solutions Chapter 2 बूँदें

5th Standard Hindi Digest Chapter 2 बूँदें Textbook Questions and Answers

1. कविता में आए हुए लयात्मक शब्दों को ढूँढ़कर सुनाओ।

प्रश्न 1.
कविता में आए हुए लयात्मक शब्दों को ढूँढ़कर सुनाओ।

2. बूंदें क्या-क्या करती हैं, बताओ ।

प्रश्न 1.
बूंदें क्या-क्या करती हैं, बताओ ।

पूरी कविता उचित हाव-भाव, लय, गति, अभिनय के साथ बार-बार सुनाएँ । दो-दो पंक्तियाँ सुनाकर विद्यार्थियों से दोहरवाएँ । कविता का सामूहिक, गुट, एकल रूप में पाठ करवाएँ । कविता प्रश्नोत्तर वारा समझाएँ । परिचित कविता उनसे कहलवाएँ ।

प्रश्न 1.
सुनो और दोहराओ:

Hindi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 2 बूँदें Additional Important Questions and Answers

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए:

प्रश्न 1.
आपका पसंदीदा मौसम कौन-सा है?
उत्तर:
मेरा पसंदीदा मौसम बारिश है।

प्रश्न 2.
बारिश की आवाज़ कैसी होती है?
उत्तर:
बारिश की आवाज़ रिमझिम – रिमझिम होती है।

प्रश्न 3.
बूंदें किसमें मिल जाती हैं?
उत्तर:
बूंदें नालों, नदियों, सागर में मिल जाती हैं।

प्रश्न 4.
वर्षा में भीगने से बचने के लिए हम किन चीज़ों का प्रयोग करते हैं?
उत्तर:
वर्षा में भीगने से बचने के लिए हम छाता या रेनकोट का प्रयोग करते हैं।

प्रश्न 5.
बादल कब गरजते हैं?
उत्तर:
वर्षा के समय बादल गरजते हैं।

प्रश्न 6.
वर्षा कौन-से महीने में आती है?
उत्तर:
वर्षा जून के महीने में आती है।

निम्नलिखित प्रश्नों के एक शब्द में उत्तर लिखिए:

प्रश्न 1.
बूंदें कैसे गाती हैं?
उत्तर:
रिमझिम।

प्रश्न 2.
खेतों, बागों और मैदानों में हरियाली कौन फैलाता है?
उत्तर:
बूंदें।

प्रश्न 3.
गरमी से तपते लोगों को बूंदें क्या पहुँचाती हैं?
उत्तर:
शीतलता।

नीचे दिए गए प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में पूर्ण लिखिए:

प्रश्न 1.
बूंदें धरती पर कैसे आती हैं ?
उत्तर:
बूंदें धरती पर रिमझिम-रिमझिम गाती हुई आती हैं।

प्रश्न 2.
बूंदें कहाँ से आकर सागर में मिल जाती हैं?
उत्तर:
बूंदें धरती के नालों, नदियों से होती हुई आकर सागर में मिल जाती हैं।

प्रश्न 3.
बूंदें किनका मन हरषाती हैं?
उत्तर:
बूंदें मेंढक, मोर, पपीहा और कोयल इन सभी के मन को हरषाती हैं।

प्रश्न 4.
पुरवाई के रथ पर चढ़कर बूंदें क्या करती हैं?
उत्तर:
पुरवाई के रथ पर चढ़कर बूंदें इठलाती और मुसकाती हैं।

प्रश्न 5.
‘बूंदें’ कविता में आनेवाले पक्षियों के नाम लिखिए।
उत्तर:
‘बूंदें’ कविता में आनेवाले पक्षी मोर, पपीहा और कोयल हैं।

4. कविता में आए हुए लयात्मक शब्दों को ढूँढ़कर लिखिए:
उदा. आती – गाती

प्रश्न 1.
1. इठलाती
2. फैलाती
उत्तर:
1. हरषाती
2. मुसकाती

प्रश्न 5.
बूंदें क्या-क्या करती हैं?
उत्तर:
बूंदें खेतों, बागों, मैदानों में हरियाली फैलाती हैं। गरमी से तपते लोगों को शीतलता पहुँचाती हैं। पशु-पक्षियों के साथ-साथ मनुष्य के मन को भी आनंद से भर देती हैं।

प्रश्न 6.
कोष्टक में से उचित शब्द चुनकर रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए:
(नदियों, सागर, बागों, मैदानों, हरियेली, बूंदे, धरती)

1. रिमझिम – रिमझिम गाती ……………………
…………………………. पर हैं आती बँदें।
2. खेतों. ………………………., ……………………….. में,
……………… फैलाती बूंदें।
3. धरती से नालों, ……………… में,
…………………… से मिल जाती बूंदें।
उत्तर:
1. बूंदें, धरती
2. बागों, मैदानों, हरियाली
3. नदियों, सागर

प्रश्न 7.
निम्नलिखित प्राणियों की बोलियाँ लिखिए:

1. मेंढक
2. मोर
3. कोयल
4. पपीहा
5. चिड़िया
6. कौआ

उत्तर:

1. टर्र-टर्र
2. क्वें-क्वें
3. कुहू-कुहू
4. पीहू-पीहू
5. ची-चीं
6. काँव-काँव

प्रश्न 8.
उचित जोड़ियाँ मिलाइए:

(अ)	(ब)
1. गरमी से तपते	(अ) मुसकाती बूंदें
2. शीतलता पहुँचाती	(आ) रथ पर चढ़कर
3. मेंढक, मोर	(इ) हरषाती बूंदें
4. सबका मन	(ई) पपीहे, कोयल
5. पुरवाई के	(उ) बूंदें
6. इठलाती	(ऊ) लोगों को

उत्तर:

1. लोगों को
2. बूंदें
3. पपीहे, कोयल
4. हरषाती बूंदें
5. रथ पर चढ़कर
6. मुसकाती बूंदें

व्याकरण:

प्रश्न 1.
निम्नलिखित शब्दों के बहुवचन – रूप लिखिए:

1. बूंद
2. नाला
3. पपीहा
4. कोयल
5. छाता
6. बच्चा
7. नदी
8. धरती
9. रथ
10. चिड़िया
11. घोड़ा
12. पत्ता
13. डाली
14. लड़की

उत्तर:

1. बूंदें
2. नाले
3. पपीहे
4. कोयल
5. छाते
6. बच्चे
7. नदियाँ
8. धरती
9. रथ
10. चिड़ियाँ
11. घोड़े
12. पत्ते
13. डालियाँ
14. लड़कियाँ

प्रश्न 2.
समानार्थी शब्द लिखिए:

1. धरती
2. बाग
3. नदी
4. सागर
5. शीतल
6. पपीहा
7. तपते
8. मुसकाना

उत्तर:

1. जमीन
2. बगीचा
3. सरिता
4. समुद्र
5. ठंडा
6. चातक
7. गरमाते
8. हँसना

प्रश्न 3.
लिंग बदलिए:

1. मोर
2. मेंढक
3. घोड़ा
4. लड़की

उत्तर:

1. मोरनी
2. मेंढकी
3. घोड़ी
4. लड़का

प्रश्न 4.
विपरीत अर्थ के शब्द लिखिए:

1. धरती
2. आती
3. गरमी
4. शीतलता
5. मिलना
6. हर्ष
7. बाढ़

उत्तरः

1. आकाश
2. जाती
3. ठंडी
4. उष्णता
5. बिछड़ना
6. शोक
7. सूखा

प्रश्न 5.
बिन्दु’या चंद्र बिंदु’लगाकर शब्द लिखिए:

1. बूद
2. खेतो
3. बागो
4. मैदानो
5. नालो
6. मेढक
7. चाद
8. पाच
9. चोच

उत्तर:

1. बूंद
2. खेतों
3. बागों
4. मैदानों
5. नालों
6. मेंढक
7. चाँद
8. पाँच
9. चोंच

बूँदें Summary in Hindi

कविता का सारांशः

बारिश की बूंदों के साथ वातावरण में परिवर्तन होता है। बारिश की बूंदें चारों तरफ हरियाली फैलाती हैं। गरमी से परेशान लोगों को शीतलता देती हैं। पशु-पक्षियों को भी आनंदित करती हैं। पुरवाई के रथ पर चढ़कर ये बूंदें इठलाती और मुसकाती हुई आती हैं। बारिश की ये बूंदें नालों-नदियों से होती हुई सागर में मिलती हैं।

शब्दार्थ:

1. बूंदें – वर्षा की बूंदें (raindrops)
2. धरती – ज़मीन (land)
3. खेत – कृषि – भूमि (field)
4. बाग – बगीचा (garden)
5. शीतल – ठंडा (cool)
6. पपीहा – एक पक्षी (cuckoo)
7. हरषाना – खुश करना (to make happy)
8. पुरवाई – पूरब से आनेवाली हवा (eastern breeze)
9. इठलाना – इतराना
10. मुसकाना – हँसना (smile)
11. रिमझिम – बूंदों की आवाज़
12. नाला – पानी निकलने का छोटा रास्ता
13. नदी – सरिता (river)
14. सागर – समुद्र (sea)
15. तपना – अधिक गरमी लगना

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 25 मालतीची चतुराई Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 25 मालतीची चतुराई

5th Standard Marathi Digest Chapter 25 मालतीची चतुराई Textbook Questions and Answers

1. खालील प्रशनांची उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
मालतीला कोणत्या गोष्टीचे नवल वाटले?
उत्तरः
शेतावरून घरी आल्यावर मलण्णाने बैलांना घरी आणून गोठ्यात बांधले. त्यांना चारा, पाणी दिले. अतिश्रमाने थकून मलण्णा लवकर झोपला. सकाळी लवकर उठला. बाहेर जाताच त्याला गोठ्यात एकच बैल दिसला. दुसरा बैल कुठे गेला? मलण्णाने घाबरून मालतीला विचारले. मालतीला बैल नाहीसा झाल्याचे कळले, तेव्हा तिला या गोष्टीचे नवल वाटले.

प्रश्न (आ)
मलण्णा, डोक्याला हात लावून का बसला?
उत्तरः
मलण्णा व मालती एक गरीब शेतकरी जोडपे होते. या जोडप्याचा, गोठ्यात बांधलेल्या दोन बैलांपैकी एक बैल नाहीसा झाला होता. त्यांनी गावभर त्या बैलाचा शोध घेतला; पण त्यांना बैल मिळाला नाही. मलण्णा तर खूपच निराश झाला. काय करायचे? एकाच बैलावर शेती कशी करायची? या विचाराने मलण्णा डोक्याला हात लावून बसला.

प्रश्न (इ)
बैल चोरणारा माणूस मनातून का घाबरला?
उत्तर:
बैल चोरी झाला म्हणून मालती व मलण्णा दोघांनीही तालुक्याला जाऊन गुरांच्या बाजारातून बैल खरेदी करण्याचे ठरवले. गुरांच्या बाजारात फिरता फिरता मालतीला त्यांचा हरवलेला बैल दिसला; दोघेही बैलाजवळ आले. आपला बैल म्हणून मालतीने त्याला आंजारले, गोंजारले. “या माणसाने आमचा बैल चोरला,” असे म्हणत तिने आरडाओरडा करायला सुरुवात केली. आपली चोरी आता उघडी पडेल या विचाराने बैल चोरणारा माणूस मनातून घाबरला.

प्रश्न (ई)
मालतीने युक्ती करायचे का ठरवले?
उत्तरः
मालतीने आरडाओरडा करायला सुरुवात केली तेव्हा चोरानेही कांगावा केला की, मी तुमचा बैल कशाला घेऊ? मी या बैलाला लहानाचा मोठा केलाय. हा माझाच बैल आहे. मालतीच्या लक्षात आले की, चोर सहजासहजी आपल्याला बैल देण्यास तयार होणार नाही. म्हणून तिने बैल मिळवण्यासाठी युक्ती करायचे ठरवले.

प्रश्न (उ)
मालतीने कोणती युक्ती केली?
उत्तर:
गुरांच्या बाजारात मालती-मलण्णाला त्यांचा चोरलेला बैल दिसला. चोराला सांगूनही तो चोरीची कबुली दयायला तयार होईना, तेव्हा मालतीने झटकन बैलाच्या डोक्यावर हात ठेवला व त्याला प्रश्न विचारला, “सांग बरं, याचा कोणता डोळा अधूआहे, डावा की उजवा?” चोर म्हणाला, “माझ्या बैलाचा डावा डोळा अधूआहे.” यावर मालतीने ते तपासून घेऊ, असे चोराला म्हटले आणि चोर त्यात अडकला. कारण मालतीच्या बैलाचे दोन्ही डोळे चांगले होते. चोर पकडण्यासाठी मालतीने ही युक्ती केली.

प्रश्न (ऊ)
चोराची भंबेरी का उडाली?
उत्तर:
मालतीची युक्ती कामी आली आणि चोराची लबाडी उघड झाली. चोराने खोटेपणाने सांगितले की, “माझ्या बैलाचा डावा डोळा अधू आहे.” पण प्रत्यक्षात मात्र मालतीच्या बैलांचे दोन्ही डोळे चांगले होते. अशाप्रकारे लोकांसमोर चोराची लबाडी उघडकीस आल्यामुळे चोराची भंबेरी उडाली.

2. रिकाम्या जागा भरा.

प्रश्न 1.
रिकाम्या जागा भरा.
(अ) मालती ………….. बाहेर आली.
(आ) एका बैलावर ……….. कशी करायची?
(इ) तेवढ्यात मालतीला त्यांचा ……………… बैल दिसला.
(उ) बैलाभोवती लोकांची ………………….. जमली.
(ऊ) सगळ्यांनी मालतीच्या …………. कौतुक केले.
उत्तर:
(अ) झटकन
(आ) नांगरणी
(इ) हरवलेला
(उ) गर्दी
(ऊ) चतुराईचे

3. पटकन, झटकन यासारखे आणखी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
पटकन, झटकन यासारखे आणखी शब्द लिहा.
उत्तर:

1. खटकन
2. चटकन
3. गटकन
4. मटकन
5. सटकन

4. आरडाओरडा, सहजासहजी, भाजीभाकरी हे जोडशब्द आलेली पाठातील वाक्ये लिहा.

प्रश्न 1.
आरडाओरडा, सहजासहजी, भाजीभाकरी हे जोडशब्द आलेली पाठातील वाक्ये लिहा.
उत्तरः
1. “या माणसाने आमचा बैल चोरला,” असे म्हणत तिने आरडाओरडा करायला सुरुवात केली.
2. हा चोर आपला बैल सहजासहजी देणार नाही.
3. त्याची पत्नी मालती हिने भाजीभाकरी केली होती.

5. मालतीच्या चतुराईचे सर्वांनी कौतुक केले. तुमच्या/मित्राच्या/मैत्रिणीच्या चतुरपणाचे कौतुक कधी झाले आहे का? घरी व वर्गात सांगा.

प्रश्न 1.
मालतीच्या चतुराईचे सर्वांनी कौतुक केले. तुमच्या/मित्राच्या/मैत्रिणीच्या चतुरपणाचे कौतुक कधी झाले आहे का? घरी व वर्गात सांगा.

6. खालील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द पाठात शोधून लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द पाठात शोधून लिहा.
(अ) खरेदी
(आ) लहान
(इ) डावा
उत्तरः
(अ) विक्री
(आ) मोठा
(इ) उजवा

7. खालील शब्द असेच लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्द असेच लिहा.
दोन्ही, गोष्टी, विक्री, निरीक्षण, गर्दी, स्त्री.

उपक्रम:

आतापर्यंतच्या पाठांत आलेले जोडशब्द शोधा. ते ‘माझा शब्दसंग्रह’ वहीत लिहा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 25 मालतीची चतुराई Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
एक-दोन शब्दात उत्तरे लिहा.

1. शेतकऱ्याचे नाव काय होते?
2. शेतकऱ्याच्या पत्नीचे नाव काय होते?
3. मलण्णाकडे किती बैल होते?
4. मलण्णाने बैलांना काय दिले?
5. जनावरांच्या बाजाराला काय म्हणतात?
6. बाजारात जनावरांची काय सुरू होती?
7. मलण्णा-मालतीने बैलाचा शोध कुठे घेतला?
8. चोराने बैलाचा कोणता डोळा अधू आहे असे सांगितले?
9. चोराला कोणाच्या ताब्यात दिले?

उत्तर:

1. मलण्णा
2. मालती
3. दोन
4. चारा-पाणी
5. गुरांचा बाजार
6. खरेदी-विक्री
7. गावभर
8. डावा
9. पोलिसांच्या

प्रश्न 2.
रिकाम्या जागा भरा.

1. दोन्ही बैलांना ………………….. बांधले.
2. मीच याला लहानाचा मोठा केला असा तो ……………. करू लागला.
3. त्याच्या मनात …………. निर्माण झाला.
4. लोकांसमोर चोराची …………. उघडकीस आली.
5. चोराला पोलिसांच्या …………… दिले.

उत्तर:

1. गोठ्यात
2. कांगावा
3. गोंधळ
4. लबाडी
5. ताब्यात

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
मालतीने मलण्णाला शेतातून आल्यावर काय खायला दिले?
उत्तर:
मालतीने मलण्णाला शेतातून आल्यावर भाजीभाकरी खायला दिली.

प्रश्न 2.
सकाळी लवकर उठल्यावर मल्लण्णाने काय पाहिले?
उत्तरः
सकाळी लवकर उठल्यावर मलण्णाने पाहिले की, गोठ्यात एकच बैल आहे.

प्रश्न 3.
बैल खरेदी करण्यासाठी मालती व मलण्णा कोठे गेले?
उत्तर:
बैल खरेदी करण्यासाठी मालती व मलण्णा तालुक्याला गुरांच्या बाजारात गेले.

प्रश्न 4.
मालती व मलण्णाला त्यांचा बैल कुठे दिसला?
उत्तर:
मालती व मलण्णाला त्यांचा बैल तालुक्याला गुरांच्या बाजारात दिसला.

प्रश्न 5.
मालतीने आरडाओरडा का केला?
उत्तर:
मालतीने आरडाओरडा केला, कारण तिने आपल्या हरवलेल्या बैलाला ओळखले.

प्रश्न 6.
बैल चोरणाऱ्याने कशाप्रकारे कांगावा केला?
उत्तरः
“तुमचा बैल मी कशाला घेऊ?” हा माझाच बैल आहे. मीच याला लहानाचा मोठा केला आहे.’ अशाप्रकारे बैल चोरणाऱ्याने कांगावा केला.

प्रश्न 7.
मालतीने बैल चोरणाऱ्याला कोणता प्रश्न विचारला?
उत्तर:
“सांग बरं, याचा कोणता डोळा अधू आहे, डावा की उजवा?’ हा प्रश्न मालतीने बैल चोरणाऱ्याला विचारला.

प्रश्न 8.
लोकांसमोर कोणती गोष्ट उघड झाली?
उत्तरः
लोकांसमोर चोराची लबाडी उघड झाली.

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
मालती व मलण्णा घरी आनंदाने का आले?
उत्तरः
मालतीने केलेल्या युक्तीमुळे चोरी पकडल्याबरोबर चोराची भंबेरी उडाली. सगळ्यांनी मालतीच्या चतुराईचे कौतुक केले आणि चोराला पोलिसांच्या ताब्यात दिले. आपला चोरीला गेलेला बैल, चतुराईने मिळाल्यामुळे मालती मलण्णा घरी आनंदाने आले.

व्याकरण व भाषाभ्यास:

1. कंसातील वाक्प्रचारांचा खालील वाक्यात उपयोग करून वाक्य पुन्हा लिहा. (भंबेरी उडणे, डोक्याला हात लावणे, अंजारणे गोंजारणे, कांगावा करणे, थकून जाणे, लबाडी करणे)

प्रश्न 1.
खूप वर्षांनी पाहिलेल्या नातवाला आजीने प्रेमाने थोपटले
उत्तरः
खूप वर्षांनी पाहिलेल्या नातवाला आजीने प्रेमाने अंजारले गोंजारले.

प्रश्न 2.
भुकंपामुळे झालेले नुकसान पाहून भुकंपग्रस्त विचारात पडले.
उत्तरः
भुकंपामुळे झालेले नुकसान पाहून भुकंपग्रस्तांनी डोक्याला हात लावला.

प्रश्न 3.
पोलिसांनी पकडलेला चोर मी चोरी केलीच नाही, असे खरे बोलण्याचा आव आणू लागला.
उत्तरः
पोलिसांनी पकडलेला चोर मी चोरी केलीच नाही, असा कांगावा करू लागला.

प्रश्न 4.
अचानक पाहुणे आल्याने आई खूप गोंधळून गेली.
उत्तरः
अचानक पाहुणे आल्याने आईची भंबेरी उडाली.

प्रश्न 5.
व्यापारी जास्त पैसा मिळवण्याच्या नादात नेहमीच खोटपणा करतात.
उत्तरः
व्यापारी जास्त पैसा मिळवण्याच्या नादात नेहमीच लबाडी करतात.

प्रश्न 6.
दिवसभर नृत्याचा सराव करून मुले दमून गेली.
उत्तरः
दिवसभर नृत्याचा सराव करून मुले थकून गेली.

प्रश्न 7.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. चतुराई
2. पाणी
3. पत्नी
4. झोप
5. नवल
6. शोध
7. झटकन
8. सुरुवात
9. कौतुक
10. गोंधळ
11. आनंद
12. मन
13. भांडण
14. युक्ती
15. बैल
16. डोळा
17. लबाडी

उत्तरः

1. चातुर्य
2. जल
3. बायको
4. निद्रा
5. आश्चर्य
6. तपास
7. पटकन
8. आरंभ
9. स्तुती
10. गडबड
11. हर्ष
12. चित्त
13. वाद
14. शक्कल
15. वृषभ
16. नेत्र
17. फसवणूक

प्रश्न 8.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. सकाळ
2. लवकर
3. बाहेर
4. हरवणे
5. सुरुवात
6. लक्ष
7. गर्दी
8. माझा
9. विचार
10. चांगले
11. कौतुक
12. आनंद
13. घाबरट
14. गोंधळ
15. उघडे
16. डावा

उत्तरः

1. संध्याकाळ
2. उशिरा
3. आत
4. मिळणे/सापडणे
5. शेवट
6. दुर्लक्ष
7. पांगापांग
8. तुझा
9. अविचार
10. वाईट
11. निंदा
12. दुःख
13. धीट
14. शांतता
15. बंद
16. उजवा

प्रश्न 9.
लिंग बदला.

1. शेतकरी
2. पत्नी
3. बैल
4. स्त्री

उत्तर:

1. शेतकरीण
2. पती
3. गाय
4. पुरुष

प्रश्न 10.
वचन बदला.

1. घर
2. गोठा
3. बैल
4. काम
5. अंथरूण
6. गोष्ट
7. गाव
8. तालुका
9. जनावर
10. युक्ती
11. डोळा
12. मन
13. भांडण
14. हात
15. लबाडी

उत्तरः

1. घरे
2. गोठे
3. बैल
4. कामे
5. अंथरुणे
6. गोष्टी
7. गावे
8. तालुके
9. जनावरे
10. युक्त्या
11. डोळे
12. मने
13. भांडणे
14. हात
15. लबाड्या

मालतीची चतुराई Summary in Marathi

पदयपरिचय:

मलण्णा व मालती हे गरीब शेतकरी जोडपे. त्यांचा एक बैल चोरीला गेला. आठवड्याच्या बाजारात मालतीने तो बैल चतुराईने कसा मिळवला याचे वर्णन या पाठात आले आहे.

शब्दार्थ:

1. गोठा – गुरे बांधण्याची जागा – (shed for cattle)
2. चारा – पशुपक्ष्यांचे अन्न (fodder)
3. दमणे – थकणे (tired)
4. बैल – वृषभ (a bull)
5. झटकन – लवकर (quickly)
6. नवल – आश्चर्य (a wonder)
7. शोध – चौकशी (inquiry)
8. गुरे – गाय, बैल इ. जनावरे (a cattle)
9. बाजार – मंडई (a market)
10. खरेदी – विकत घेणे (purchase)
11. युक्ती – क्लृप्ती (an idea)
12. अधू – अपंग (handicap)
13. चतुराई – चातुर्य (cleverness)
14. कौतुक – आश्चर्य (surprise)
15. भंबेरी – गोंधळ (disorder)
16. तालुका – जिल्ह्याचा एक भाग (a subdivision of a district)
17. कांगावा – उगाच केलेला आरडा ओरडा (a false uproar)
18. लबाडी – खोटेपणा (a fraud)
19. नांगरणी – जमीन उकरणे (ploughing)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 27 महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 27 महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे

5th Standard Marathi Digest Chapter 27 महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे Textbook Questions and Answers

1. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
विठ्ठलचा जन्म कोठे झाला?
उत्तर:
विठ्ठलचा जन्म जमखंडी गावी झाला.

प्रश्न (आ)
विठ्ठल कोणकोणते खेळ खेळत असे?
उत्तर:
विठ्ठल हुतुतू, खो-खो, सुरपारंब्या हे खेळ खेळत असे.

प्रश्न (इ)
विठ्ठलच्या आजोबांनी दुष्काळाच्या वेळी गोरगरिबांना कोणती मदत केली?
उत्तर:
विठ्ठलच्या आजोबांनी दुष्काळाच्या वेळी गोरगरिबांना मक्याचे दाणे वाटले.

प्रश्न (ई)
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांनी आयुष्यभर कोणते कार्य केले?
उत्तरः
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांनी आयुष्यभर समाजसुधारणा करण्याचे कार्य केले.

2. योग्य पर्याय ‘✓’ निवडून लिहा.

प्रश्न 1.
गोरगरीब लोक विठ्ठलला आशीर्वाद देत असत, कारण ……………………..
(अ) तो वेगवेगळ्या प्रकारचे खेळ खेळत असे.
(आ) तो आजोबांबरोबर गोरगरिबांना मक्याचे दाणे वाटत असे.
उत्तरः
कारण तो आजोबांबरोबर गोरगरिबांना मक्याचे दाणे वाटत असे.

प्रश्न 2.
जेवताना एके दिवशी भिकारी दाराशी आला, तेव्हा ……………………..
(अ) विठ्ठलने जेवणाचे ताटच त्या भुकेलेल्या माणसाला दिले.
(आ) भुकेलेल्या माणसाला निघून जायला सांगितले.
उत्तरः
तेव्हा विठ्ठलने जेवणाचे ताटच त्या भुकेलेल्या माणसाला दिले.

3. खालील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द लिहा.
(अ) जन्म
(आ) आवड
उत्तरः
(अ) मृत्यू
(आ) नावड

4. कंसात दिलेल्या शब्दांचे विरुद्ध अर्थ असलेले शब्द वापरून खालील वाक्ये पूर्ण करा.

प्रश्न 1.
कंसात दिलेल्या शब्दांचे विरुद्ध अर्थ असलेले शब्द वापरून खालील वाक्ये पूर्ण करा.
(अ) डोंगर पर्वतापेक्षा ………………. आहे. (मोठा)
(आ) हरवलेला चेंडू सापडल्याने मला खूप ……………… झाला. (दुःख)
(इ) ससा हा प्राणी ……………….असतो. (धीट)
(ई) राजूला ……………….कपडे आवडत नाहीत. (सैल)
(उ) वीणा …………….. चालते. (भरपूर)
उत्तरः
(अ) लहान
(आ) आनंद
(इ) भित्रा
(ई) घट्ट
(उ) हळूहळू

5. खालील शब्द वाचा व असेच लिहा.
विठ्ठल, अण्णासाहेब, हुतुतू, धार्मिक, संस्कार, दुष्काळ, महर्षी, ध्यास, आयुष्यभर, हृदय.

6. तुमच्या परिसरात एखादी दानशूर व्यक्ती राहते का? ती व्यक्ती संकटाच्या वेळी इतरांना कोणती मदत करते, याची माहिती मिळवा. वर्गात सांगा.

• खाली दिलेले वाक्य वाचा व दिलेल्या चाररेघांमध्ये वळणदार अक्षरांत लिहा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 27 महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
एका शब्दात उत्तरे लिहा.

1. अण्णासाहेबांच्या वडिलांचे नाव काय होते?
2. अण्णासाहेबांच्या आईचे नाव काय होते?
3. विठ्ठलचे वडील कोणत्या वृत्तीचे होते?
4. विठ्ठलच्या आजोबांचे नाव काय होते?
5. विठ्ठलच्या मळ्यात कोणते पीक आले होते?
6. विठ्ठलजेवायला बसला असताना तेथे कोण आले?
7. विठ्ठल रामजी शिंदे यांनी कोणत्या गोष्टीचा अखंड ध्यास घेतला?

उत्तर:

1. रामजी
2. यमुनाबाई
3. धार्मिक
4. वसंतराव
5. मका
6. भिकारी
7. समाजसुधारणेचा

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
विठ्ठलचा जन्म कोठे झाला?
उत्तर:
विठ्ठलचा जन्म जमखंडी गावी झाला.

प्रश्न 2.
विठ्ठल कोणकोणते खेळ खेळत असे?
उत्तर:
विठ्ठल हुतुतू, खो-खो, सुरपारंब्या हे खेळ खेळत असे.

प्रश्न 3.
विठ्ठलच्या आजोबांनी दुष्काळाच्या वेळी गोरगरिबांना कोणती मदत केली?
उत्तर:
विठ्ठलच्या आजोबांनी दुष्काळाच्या वेळी गोरगरिबांना मक्याचे दाणे वाटले.

प्रश्न 4.
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांनी आयुष्यभर कोणते कार्य केले?
उत्तरः
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांनी आयुष्यभर समाजसुधारणा करण्याचे कार्य केले.

प्रश्न 5.
लहानपणीच्या खेळांमध्ये विठ्ठलचे कोणते गुण दिसून येत असत?
उत्तर:
लहानपणीच्या खेळांमध्ये विठ्ठलचे धीटपणा व सोशीकता हे गुण दिसून येत असत.

प्रश्न 6.
लहानग्या विठ्ठलच्या मनावर कोणता संस्कार उमटला होता?
उत्तर:
लहानग्या विठ्ठलच्या मनावर ‘माणसामाणसांत भेद करणे योग्य नाही’, हा संस्कार उमटला होता.

प्रश्न 7.
छोटा विठ्ठल चार वर्षांचा असताना दक्षिण भारतात काय झाले?
उत्तर:
छोटा विठ्ठल चार वर्षांचा असताना दक्षिण भारतात महाभयंकर दुष्काळ पडला.

प्रश्न 8.
विठ्ठल यांना लोकं कोणत्या नावाने आजही ओळखतात?
उत्तर:
विठ्ठल यांना लोकं अण्णासाहेब शिंदे’ या नावाने आजही ओळखतात.

प्रश्न 9.
रिकाम्या जागा भरा.

1. विठ्ठल यांचा जन्म …………………… गावी झाला.
2. लहानग्या विठ्ठलला अत्यंत आवड होती.
3. त्यांचे वडील ……………….. वृत्तीचे होते.
4. सर्व ………….. लोक त्यांच्या घरी येत असत.
5. दक्षिण भारतात महाभयंकर ……………………… पडला होता.
6. विठ्ठलच्या ………. मक्याचे चांगले पीक आलेले होते.
7. आजोबा वसंतराव ………………….. होते
8. लोक विठ्ठलचे ……………………… करत व …………………… देत.

उत्तर:

1. जमखंडी
2. खेळाची
3. धार्मिक
4. जातिधर्मांचे
5. दुष्काळ
6. मळ्यात
7. दानशूर
8. कौतुक, आशीर्वाद

योग्य पर्याय निवडून लिहा.

प्रश्न 1.
विठ्ठलच्या हृदयावर
(अ) संत एकनाथांच्या भारुडाचा ठसा उमटला होता.
(आ) संत तुकारामांच्या अभंगवाणीचा ठसा उमटला होता.
उत्तरः
संत तुकारामांच्या अभंगवाणीचा ठसा उमटला होता.

प्रश्न 2.
विठ्ठल ……………………. खेळात सदैव पुढे असे.
(अ) हुतूतू, खोखो
(आ) कबड्डी, लंगडी
उत्तरः
हुतूतू, खोखो

प्रश्न 3.
आयुष्यभर विठ्ठलने ध्यास घेतला.
(अ) लेखनाचा ध्यास घेतला
(आ) समाजसुधारणेचा ध्यास घेतला
उत्तरः
समाजसुधारणेचा ध्यास घेतला

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
वडिलांच्या धार्मिक वृत्तीचा व घरातील वातावरणाचा परिणाम विठ्ठलवर कसा झाला होता?
उत्तर:
विठ्ठलचे वडील धार्मिक वृत्तीचे होते. त्यांच्या धार्मिक वृत्तीचा विठ्ठलवरही परिणाम झाला होता. सर्व जातिधर्मांचे लोक त्यांच्या घरी येत असत. माणसामाणसांत भेद करणे योग्य नाही, याचा संस्कार घरातील वातावरणामुळे लहानग्या विठ्ठलच्या मनावर उमटला.

प्रश्न 2.
विठ्ठलचा दयाळूपणा कोणत्या प्रसंगावरून दिसून येतो?
उत्तर:
एकदा विठ्ठल जेवायला बसला होता. समोर ताट होते. तेवढ्यात एक भिकारी दाराशी आला. विठ्ठलाने क्षणाचाही विचार न करता आपल्या समोरील ताट त्या भुकेल्या भिकाऱ्याला दिले. या प्रसंगावरून विठ्ठलाचा दयाळूपणा दिसून येतो.

प्रश्न 3.
पाठात आलेल्या तुकारामांच्या अभंगाचा अर्थ लिहा व समजून घ्या.
उत्तर:
हा अभंग साधु म्हणजेच सज्जन माणसांच्या लक्षणाविषयी आहे. यात म्हटले आहे की, जे गरिबीने पिडलेले व गांजलेले आहेत, त्यांना आपला मानणारा जो आहे, तोच सज्जन आहे. देव त्यांच्याच ठायी आहे. देव तिथेच आहे. देवळात किंवा मूर्तीत नाही.

प्रश्न 4.
विठ्ठलचे कोणकोणते गुण या पाठात दिसून येतात?
उत्तर:
लहानपणीच्या खेळांमध्ये विठ्ठलचा धीटपणा व सहनशीलता दिसून येते. धार्मिकता, दयाळूपणा, समाजाविषयी आस्था हे गुण विठ्ठलच्या वाढत्या वयात दिसून येतात.

प्रश्न 5.
आजोबांचा दानशूरपणा विठ्ठलमध्ये कोणत्या गोष्टींवरून दिसून येतो?
उत्तर:
विठ्ठल चार वर्षांचा असताना दक्षिण भारतात महाभयंकर दुष्काळ पडला होता. पण त्यांच्या मळ्यात मात्र मक्याचे चांगले पीक आलेले होते. त्याचे आजोबा दानशूर होते. रोज सकाळी ते कट्ट्यावर बसत व गोरगरिबांना मक्याचे दाणे वाटत असत. त्यावेळी विठ्ठलही त्यांना या कामात मदत करत असे, या गोष्टीवरून आजोबांचा दानशूरपणा विठ्ठलमध्ये दिसून येतो.

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. दानशूर
2. लहान
3. दुष्काळ
4. दयाळू
5. भेद
6. चांगले
7. गरीब
8. कौतुक
9. धार्मिक
10. आशीर्वाद

उत्तरः

1. कंजूष
2. मोठे
3. सुकाळ
4. दुष्ट
5. साम्य
6. वाईट
7. श्रीमंत
8. निंदा
9. अधार्मिक
10. शाप

प्रश्न 2.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. गाव
2. आई
3. वडील
4. सदैव
5. भेदः
6. मन
7. गरीब
8. कौतुक
9. आयुष्य

उत्तर:

1. खेडे
2. जननी
3. बाबा, पिता
4. नेहमी
5. फरक
6. चित्त
7. दरिद्री
8. स्तुती
9. जीवन

प्रश्न 3.
लिंग बदला.

1. वडील
2. छोटा
3. आजोबा
4. भिकारी

उत्तरः

1. आई
2. छोटी
3. आजी
4. भिकारीण

प्रश्न 4.
वचन बदला.

1. गाव
2. आवड
3. वृत्ती
4. घर
5. जात
6. भेद
7. मन
8. पीक
9. दाणा
10. मदत
11. ताट
12. ठसा
13. कार्य

उत्तर:

1. गावे
2. आवडी
3. वृत्ती
4. घरं/घरे
5. जाती
6. भेद
7. मने
8. पिके
9. दाणे
10. मदत
11. ताटे
12. ठसे
13. कार्ये

प्रश्न 5.
कंसात दिलेल्या शब्दांचे विरुद्ध अर्थ असलेले शब्द वापरून खालील वाक्ये पूर्ण करा.

1. त्या वर्षी गावात ……………………… पाऊस पडला. (अल्प)
2. सोनालीने ……………………….. वाकून पाहिले (बाहेर)
3. साठवून ठेवलेल्या …………………….. गवताला आग लागली. (ओल्या )
4. राहुलने …………………………… गणित सोडवले. (सोपे)
5. राजा …………………….. आहे. (कंजूष)
6. बाबांनी आईच्या बोलण्याकडे ………………………… केले. (लक्ष)
7. कार्यक्रमाचा ………………………… चांगला झाला. (सुरुवात)
8. गुढीपाडव्याच्या दिवशी आम्ही सोन्याची …………………. केली. (विक्री)

उत्तरः

1. अती
2. आत
3. सुक्या
4. कठीण
5. दानशूर
6. दुर्लक्ष
7. शेवट
8. खरेदी

प्रश्न 6.
पुढील देशभक्तांच्या घोषणा लिहा.
उत्तरः

देशभक्त	घोषणा
1. महात्मा गांधी	करो या मरो।
2. लोकमान्य टिळक	स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि तो मी मिळवणारच.
3. नेताजी शुभाषचंद्र बोस	तुम मुझे खून दो, मैं तुम्हें आझादी दूंगा ।
4. लालबहादूर शास्त्री	जय जवान, जय किसान।
5. चाचा नेहरू	आराम हराम है।
6. इंदिरा गांधी	गरीबी हटाओ।

पुढील उतारा वाचून त्याखालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांचा जन्म कर्नाटकातील जमखंडी गावात 23 एप्रिल 1873 रोजी झाला.महर्षी शिंदे यांनी सामाजिक व धार्मिक कार्यात आपले आयुष्य वेचले. महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांनी अस्पृश्यता व सामाजिक समानता घडवून आणण्यासाठी प्रयत्न केले. महर्षी शिंदे यांच्यावर जॉन स्टुअर्ट मिल स्पेन्सर हर्बर्ट आणि मॅक्सम्युलर या इंग्रजी विचारवंतांचा प्रभाव होता. विठ्ठल शिंदे यांनी कलाशाखेच्या पदवीचे शिक्षण पुणे येथील फर्ग्युसन महाविदयालयात घेतले. महात्मा गांधी व महाराजा सयाजीराव गायकवाड यांच्याबरोबर विठ्ठल शिंदे यांनी काम केले. 2 जानेवारी 1944 रोजी विठ्ठल शिंदे यांचे निधन झाले.

प्रश्न 2.
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांचा जन्म केव्हा व कुठे झाला?
उत्तर:
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांचा जन्म कर्नाटकातील जमखंडी गावात 23 एप्रिल 1873 रोजी झाला.

महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे Summary in Marathi

पक्ष्यपरिचय:

महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांच्या जीवनकार्याविषयी माहिती प्रस्तुत पाठात सांगितली आहे.

शब्दार्थ:

1. सदैव – नेहमी (always, ever)
2. धीटपणा – साहसी, धैर्यशाली (courageous, fearless)
3. सहनशीलता- सोशिकता (tolerance)
4. धार्मिक – पुण्यवान, सदाचारी (religious)
5. वृत्ती – आचरण, वागणूक (behaviour, conduct)
6. परिणाम – प्रभाव (an effect, an impression)
7. भेद – फरक, भिन्नता (a discrimination)
8. उमटणे – स्पष्ट दिसणे (to be clear)
9. महाभयंकर – भितिदायक (fearful, dreadful)
10. दुष्काळ – अन्नाची टंचाई, दुर्भिक्ष (a famine)
11. मळा – बागाईत, भाजी पिकवण्याचे ठिकाण (a vegetable garden)
12. दानशूर – उदार मनाचा (generous, liberal)
13. आशीर्वाद – शुभेच्छा, दुवा (blessings)
14. भिकारी – भिक मागून जगणारा (a beggar)
15. दयाळूपणा – दुसऱ्यावर दया करण्याचा स्वभाव, प्रेमळपणा (kindness)
16. अभंगवाणी – काव्यरचनेचा एक प्रकार (a species of verse)
17. हृदय – मन (heart)
18. आयुष्य – जीवितकाळ (life-time)
19. समाजसुधारणा – समाजहितासाठी आरंभलेले कार्य (social service)
20. अखंड – अविरत (continuous, an ending)
21. ध्यास – अतिशय उत्कट इच्छा (a great longing)
22. कार्य – योगदान, एखादया क्षेत्रात घातलेली भर/ कामगिरी (a contribution to the enrichment of a certain field)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Hindi Solutions Sulabhbharati Chapter 1 नंदनवन Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Hindi Sulabhbharati Solutions Chapter 1 नंदनवन

5th Standard Hindi Digest Chapter 1 नंदनवन Textbook Questions and Answers

1. देखो, बताओ और कृति करो:

प्रश्न 1.
देखो, बताओ और कृति करो:

Hindi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 1 नंदनवन Additional Important Questions and Answers

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए:

प्रश्न 1.
अपने आस-पास दिखने वाले प्राणियों के नाम बताइए?
उत्तर:
बिल्ली, कुत्ता, गाय, गधा, भैंस आदि।

प्रश्न 2.
गाय क्या खाती है?
उत्तर:
गाय घास खाती है।

प्रश्न 3.
तितली किस पर मँडराती है?
उत्तर:
तितली फूलों पर मँडराती है।

प्रश्न 4.
भेड़ से हमें क्या मिलता है?
उत्तर:
भेड़ से हमें ऊन मिलता है।

प्रश्न 5.
भेड़िए की तरह दिखनेवाले किसी अन्य प्राणी का नाम बताइए।
उत्तर:
भेड़िए की तरह दिखनेवाला दूसरा प्राणी कुत्ता है।

प्रश्न 6.
चित्र में कौन क्या कह रहा है? जोड़ियाँ मिलाइए:

(अ)	(ब)
1. तोता	(अ) नाचो – गाओ।
2. तितली	(आ) नमस्ते!
3. खरगोश	(इ) हम सब साथ हैं।
4. भेड़िया	(ई) कतार में चलो।
5. हाथी	(उ) स्वागत है।

उत्तर:

1. नमस्ते!
2. स्वागत है।
3. नाचो – गाओ।
4. हम सब साथ हैं।
5. कतार में चलो।

पाठ्यपुस्तक पृष्ठ क्र. 2 के चित्र को देखकर निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर लिखिए:

प्रश्न 1.
जंगल में कितने प्राणी दिखाई दे रहे हैं?
उत्तर:
पाँच।

प्रश्न 2.
स्वागत कौन कर रहा है?
उत्तर:
तितली।

प्रश्न 3.
नंदनवन में कितने वृक्ष दिख रहे हैं?
उत्तर:
तीन।

प्रश्न 4.
चित्र में पेड़ के पीछे कौन खड़ा है?
उत्तर:
हाथी।

सही शब्द चुनकर रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए:

प्रश्न 1.
सही शब्द चुनकर रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए:
(खुशहाली, रंग-बिरंगी, हरा-भरा, सफेद, पौधे-पेड़, हरा)

1. तोते का रंग ……………..’ होता है।
2. तितली ……………. होती है।
3. खरगोश ………………… रंग का होता है।
4. ……………… लगाओ ………………….. बचाओ।
5. जंगल …………….. होगा, तभी चारों तरफ ………… होगी।

उत्तर:

1. हरा
2. रंग-बिरंगी
3. सफेद
4. पौधे, पेड़
5. हरा-भरा, खुशहाली।

प्रश्न 2.
उचित जोड़ियाँ मिलाइए:

(अ)	(ब)
1. शेर	(अ) टर्र – टर्र
2. बिल्ली	(आ) हिनहिनाना
3. बंदर	(इ) म्याऊँ – म्याऊँ
4. मेंढक	(ई) दहाड़ना
5. घोड़ा	(उ) गुटर –  गूँ
6. कबूतर	(ऊ) चिल्लाना

उत्तर:

1. दहाड़ना
2. म्याऊँ – म्याऊँ
3. चिल्लाना
4. टर्र – टर्र
5. हिनहिनाना
6. गुटर – गूँ

प्रश्न 3.

(अ)	(ब)
1. मोर	(अ) कुहू – कुहू
2. कौआ	(आ) टर्र – टर्र
3. तोता	(इ) ची – चीं
4. चिड़िया	(ई) गुटर – यूँ
5. कबूतर	(उ) टें – टें
6. मेंढक	(ऊ) काँव – काँव
7. कोयल	(ए) क्वें – क्वें

उत्तर:

1. क्वें – क्वें
2. काँव – काँव
3. टें -टें
4. ची – चीं
5. गुटर – गूँ
6. टर्र – टर्र
7. कुहू – कुहू।

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 24 ऐका पहा करा Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 24 ऐका पहा करा

5th Standard Marathi Digest Chapter 24 ऐका पहा करा Textbook Questions and Answers

उपक्रम:

1. हत्तीचा मुखवटा कसा तयार केला हे तुम्ही पाहिलेत. तुम्हीसुद्धा असा मुखवटा तयार करा. मुखवटा तयार करण्यासाठी काय काय केले ते क्रमाने वर्गात सांगा. तुम्ही मुखवटा कसा तयार केला ते मित्रांना सांगा.

2. कागदाच्या बशीपासून ‘जोकरचा मुखवटा’ तयार करण्याची कृती लिहा.

प्रश्न 1.
कागदाच्या बशीपासून ‘जोकरचा मुखवटा’ तयार करण्याची कृती लिहा.
1. जोकर

उत्तर:
साहित्य: मोठ्या आकाराची पेपर डिश, जाड सुई, जाड दोरा, काळे व लाल स्केचपेन कार्डपेपर इत्यादी.
कृची:
1. पांढऱ्या पेपरडिशच्या बाहेरच्या बाजूवर लाल व काळ्या स्केचपेनने विदूषकाचे नाक, डोळे, तोंड, कान रंगवावे.
2. विदूषकाच्या डोक्याच्या मापाची निमुळती उंच टोपी करून ती रंगवावी आणि विदूषकाच्या डोक्याला चिकटवावी.
3. पेपरडिशच्या दोन्ही बाजूंस छिद्रे पाडावीत. त्याला दोरा बांधावा. दोऱ्याची लांबी डोक्याला पुरेल व गाठ मारता येईल अशी असावी.
4. मुखवटा चेहऱ्यावर लावून डोक्याच्या मागे गाठ मारावी.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 24 ऐका पहा करा Additional Important Questions and Answers

पुढील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
पाठात कोणाचा मुखवटा तयार केला आहे?
उत्तर:
पाठात हत्तीचा मुखवटा तयार केला आहे.

प्रश्न 2.
हत्तीचा मुखवटा कशाचा बनवायचा आहे?
उत्तर:
चेहऱ्याच्या आकाराच्या कागदाच्या साध्या बशीचा हत्तीचा मुखवटा बनवायचा आहे.

प्रश्न 3.
स्टेपलरच्या मदतीने किती कान मुखवट्याला जोडायचे आहेत?
उत्तर:
स्टेपलरच्या मदतीने दोन कान मुखवट्याला जोडायचे आहेत.

प्रश्न 4.
लांब त्रिकोणी आकारात कापलेला जाड कागद काय म्हणून वापरायचा आहे?
उत्तर:
लांब त्रिकोणी आकारात कापलेला जाड कागद सोंड म्हणून वापरायचा आहे.

रंगीत कागदाचा बिल्ला तयार करण्याची कृती त्याच्या आकृतीसह लिहा.

प्रश्न 1.
रंगीत कागदाचा बिल्ला तयार करण्याची कृती त्याच्या आकृतीसह लिहा.
शिक्षक: मुलांनो, आज आपण रंगीत कागदाचा बिल्ला कसा करायचा ते शिकणार आहोत. हे तयार करण्यासाठी पुढील साहित्य व साधने हवे.
साहित्य :रंगीत कागद, ड्रॉइंग पेपर, डिंक, कात्री. कृती:

उत्तर:

1. 4 सें.मी. चे एक वर्तुळ ड्रॉइंगपेपर मधून कापून घ्यावे.
2. आकृतीत दाखवल्याप्रमाणे कापलेल्या वर्तुळात 3,2,1 से.मी. ची तीन वर्तुळे काढावीत.
3. 3 सें.मी. रूंदीच्या तीन वेगवेगळ्या रंगाच्या रंगीत कागदाच्या लांब पट्ट्या कापाव्यात.
4. आकृतीत दाखवल्याप्रमाणे ‘अ’ भागाला डिंक लावा व त्यावर रंगीत कागदाच्या पट्ट्या दुमडत चिकटवत जा. अशा रीतीने पूर्ण गोलाकार चिकटवा. ‘ब’ ‘क’ वर्तुळावर रंगीत कागदाच्या पट्ट्या चिकटवा.
5. मधोमध रंगीत कागदांचे लहान गोलाकार वर्तुळ चिकटवा.
6. तयार झालेल्या कृतीच्या मागील बाजूस खालील भागावर 3 से.मी. रूंदीची एक पट्टी सारख्या आकारात दुमडून चिकटवा.
7. अशा प्रकारे रंगीत कागदाचा बिल्ला तयार होईल.

प्रश्न 2.
रद्दीत जाणाऱ्या वर्तमान पत्राचा वापर करून दिलेले साहित्य व चित्रांच्या मदतीने कागदी पंखा तायर करण्याची कृती लिहा.
कागदी पंखा तयार करणे
साहित्य: वर्तमानपत्राचा कागद, आईस्क्रीमच्या काड्या किंवा बांबूच्या चपट्या काड्या, डिंक, हात पुसण्यासाठी कापड इत्यादी कृती:

उत्तर:

1. प्रथम आयताकृती कागद घेऊन त्याला सारख्या मापाच्या उलट-सुलट घड्या घालून घ्यावात. अशा प्रकारे त्याच मापाच्या आणखी एका कागदाला घड्या घालाव्यात.
2. घड्या पूर्ण झाल्यावर त्याला मधोमध दुमडावे.
3. आतील बाजूच्या पट्ट्यांवर खळ लावून ते एकमेकांना चिकटवावे. असे दोन्ही घडीचे कागद एकमेकांना चिकटवावेत.
4. बाहेरच्या बाजूच्या पट्ट्यांना डिंकाच्या साहाय्याने आईस्क्रीमच्या किंवा बांबूच्या काड्या चिकटवाव्यात.
5. पूर्ण वाळल्यानंतर काड्यांच्या सहाय्याने उघड-बंद करून पाहावे.

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 28 फुलपाखरू आणि मधमाशी Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 28 फुलपाखरू आणि मधमाशी

5th Standard Marathi Digest Chapter 28 फुलपाखरू आणि मधमाशी Textbook Questions and Answers

1. कोण ते लिहा.

प्रश्न 1.
कोण ते लिहा.
(अ) बागेत स्वच्छंदपणे फिरणारे
(आ) कामात मग्न असणारी
(इ) थुईथुई नाचणारे
उत्तर:
(अ) फुलपाखरू
(आ) मधमाशी
(इ) कारंज

2. जोड्या जुळवा.

प्रश्न 1.
जोड्या जुळवा.

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. सुंदर	(अ) मध
2. औषधी	(आ) सुवास
3. मंद	(इ) सकाळ
4. दरवळणारा	(ई) वारा

उत्तरः

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. सुंदर	(इ) सकाळ
2. औषधी	(अ) मध
3. मंद	(ई) वारा
4. दरवळणारा	(आ) सुवास

3. तुम्हांला काय पाहिल्यानंतर आनंद होतो?

प्रश्न 1.
तुम्हांला काय पाहिल्यानंतर आनंद होतो?
उत्तरः
सकाळी बागेत गेल्यावर, सूर्याची कोवळी किरणे गवतावर पडून त्यावरील पाणी/दवबिंदू जेव्हा चमकताना दिसतात तेव्हा त्याने मनाला आनंद होतो. मंद वाऱ्याच्या झुळकीबरोबर डोलणारी फुलझाडं व त्यावरील कळ्या, फुले पाहून मन आनंदीत होते. विविध प्रकारची फुलपाखरे, सुंदर फुलांवर उडताना पाहिल्यावर मन सुखावते. सकाळच्या अशा अनुभवाने मनाला आनंद होतो व मन प्रसन्न होते.

4. एक, मध यांसारखे पाठात आलेले शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
एक, मध यांसारखे पाठात आलेले शब्द लिहा.
उत्तर:
बघ, पण, धन, तर, मन

5. खालील शब्दांना ‘दार’ शब्द जोडा. नवीन शब्द तयार करा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांना ‘दार’ शब्द जोडा. नवीन शब्द तयार करा.
उदा., ऐट – ऐटदार.
चमक, दुकान, माल, चोप, भाल, खास, आम, गमती, रुबाब, वजन.

1. चमक
2. दुकान
3. माल
4. चोप
5. भाल
6. खास
7. आम
8. गमती
9. रुबाब
10. वजन

उत्तर:

1. चमकदार
2. दुकानदार
3. मालदार
4. चोपदार
5. भालदार
6. खासदार
7. आमदार
8. गमतीदार
9. रुबाबदार
10. वजनदार

6. खालील शब्दांना ‘पणा’ शब्द जोडून नवीन शब्द बनले आहेत. वाचा. शब्द वापरून वाक्ये लिहा.
चांगुलपणा, मोठेपणा, लहानपणा, वेगळेपणा, मोकळेपणा, सोपेपणा, कठीणपणा.

उपक्रम:
1. फुलपाखरांविषयीच्या कविता मिळवा. वर्गात म्हणून दाखवा.
2. फुलपाखरांची चित्रे मिळवा. वहीत चिकटवा.

वाचा. लक्षात ठेवा:

फुलपाखरे नाजूक असतात.
त्यांना पकडू नका. इजा करू नका.

ओळखा पाहू!

उंचाडी मान, फताडे पाय,
वाळवंटात डुगडुग जाय.

7. कुंडीवरील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द पानांवर आहेत, योग्य जोड्या जुळवा व लिहा.

8. खालील दोन फुलांवरील शब्दांचे मिळून योग्य जोडशब्द तयार करा व लिहा.

प्रश्न 1.
खालील दोन फुलांवरील शब्दांचे मिळून योग्य जोडशब्द तयार करा व लिहा.

उत्तरः
पुरणपोळी, गोडधोड, गोरगरीब, खाऊनपिऊन, इकडेतिकडे, कामधाम

9. खाली दिलेले पाठ क्र. 1 ते 15 मधील नवीन शब्द व त्यांचे अर्थ वाचा. याचप्रमाणे इतर पाठांतील नव्याने परिचित झालेल्या शब्दांचा अर्थ समजून घेऊन तुमचा शब्दसंग्रह तयार करा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 28 फुलपाखरू आणि मधमाशी Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
कोण ते लिहा.

1. बागेत सुंदर दिसणारी
2. सर्वत्र दरवळणारा
3. रम्य अशी ती
4. मंद वाहणारा
5. औषधी असणारे

उत्तर:

1. फुलझाडे
2. सुवास
3. सकाळ
4. वारा
5. मध

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
या पाठातील संवाद कोणाकोणात व कुठे झाला आहे?
उत्तर:
या पाठातील संवाद मधमाशी व फुलपाखरू यांच्यात एका बागेत झाला आहे.

प्रश्न 2.
फुलपाखरू मधमाशीला कुठे गप्पा मारायला बोलवत आहे?
उत्तरः
फुलपाखरू मधमाशीला गुलाबाच्या फांदीवर गप्पा मारायला बोलवत आहे.

प्रश्न 3.
मधमाशी बाहेर कशासाठी आली आहे?
उत्तर:
मधमाशी बाहेर मध गोळा करण्यासाठी आली आहे.

प्रश्न 4.
फुलपाखराला कोणती गोष्ट आवडत नाही?
उत्तरः
मधमाशीला त्याच्याबरोबर गप्पा मारायला वेळ नाही, ह गोष्ट फुलपाखराला आवडत नाही.

प्रश्न 5.
कोणत्या गोष्टीत आनंद असतो, असे मधमाशी म्हणते.
उत्तरः
कामात मग्न राहण्यात आनंद असतो, असे मधमाशी म्हणते.

प्रश्न 6.
फुलपाखराने मधमाशीचा कोणता गुण सांगितला आहे?
उत्तरः
मधमाशी इतरांना मोठेपणा देते हा तिचा गुण फुलपाखराने सांगितला आहे.

प्रश्न 7.
मधमाशीने फुलपाखराचा कोणता गुण सांगितला आहे?
उत्तरः
फुलपाखराचे विचार खूप चांगले आहेत. त्यामुळे त्याला ‘सगळेच चांगले दिसते’ हा फुलपाखराचा गुण मधमाशीने सांगितला आहे.

प्रश्न 8.
मधमाशीला मध गोळा करण्याचं काम कोणी दिलं?
उत्तरः
मधमाशीला मध गोळा करण्याचं काम राणीमाशीने दिलं.

प्रश्न 9.
पुढील प्राण्यांचे कंसात दिलेले गुण निवडून लिहा. (प्रयत्नशील, कामसू, इमानदार, लबाड, दयाळू, चपळता, वेगवान, मेहनती)

1. घोडा
2. कोळी
3. मासे
4. मधमाशी
5. चिमणी
6. कुत्रा
7. गाय
8. कोल्हा

उत्तर:

1. वेगवान
2. प्रयत्नशील
3. चपळता
4. कामसू
5. मेहनती
6. इमानदार
7. दयाळू
8. लबाड

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
फुलपाखराने आणि मधमाशीने सकाळचे वर्णन कोणत्या शब्दांत केले आहे?
उत्तरः
फुलपाखरू आणि मधमाशी एका सकाळी बागेत भेटले. फुलपाखरू म्हणाले, “आजची सकाळ किती सुंदर आहे. बागेतील फुलझाडं किती सुंदर दिसत आहेत. फुलांचा सुवास सर्वत्र दरवळत आहे.” तर मधमाशी म्हणाली, “कारंजे थईथुई नाचत आहे, मंद वारा सुटला आहे. सगळं कसं छान वाटतंय.” फुलपाखरू व मधमाशीने सकाळचे वर्णन या शब्दांत केले आहे.

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
खालील शब्दार्थांचा अर्थपूर्ण वाक्यात उपयोग करा.
उत्तरः
1. सवड – आवडत्या कामासाठी आपल्याला सवड मिळते.
2. मग्न – देवज्ञ अभ्यासात मग्न होता.
3. स्वच्छंदपणे – मुलांना स्वच्छंदपणे फिरून दयाव.

प्रश्न 2.
‘दार’ शब्द जोडा व नवीन शब्द तयार करा.

1. बलुते
2. मामले
3. किल्ला

उत्तर:

1. बलुतेदार
2. मामलेदार
3. किल्लेदार

प्रश्न 3.
‘पणा’ शब्द जोडून नवीन शब्द बनवा व वाक्ये तयार करा.
उत्तर:

1. चांगुल – चांगुलपणा – चांगुलपणा हा प्रत्येकात हवा.
2. मोठे – मोठेपणा – मनाचा मोठेपणा काहीजणांकडेच असतो.
3. लहान – पणा – लहानपणा – लहानपणीचा काळ सुंदर असतो.
4. वेगळे – वेगळेपणा – आपल्या प्रत्येक गोष्टीत वेगळेपणा हवा.
5. मोकळे – मोकळेपणा – मैत्रीमध्ये मोकळेपणाशिवाय बोलता येत नाही.
6. सोपे – सोपेपणा – अभ्यासात सोपेपणा येण्यासाठी प्रयत्न करावे लागतात.

प्रश्न 4.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. सकाळ
2. बाग
3. सुवास
4. मंद
5. मजा
6. मध
7. मन
8. सवड

उत्तरः

1. प्रभात
2. उदयान, उपवन
3. सुगंध
4. हळू
5. मौज
6. मकरंद
7. चित्त
8. वेळ

प्रश्न 5.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. मोठेपणा
2. चांगुलपणा
3. सुख
4. गुण
5. सुंदर
6. घाई
7. शेवट
8. मोठा
9. अनेक
10. उत्तर
11. फिकट
12. हारणे
13. खाली

उत्तरः

1. क्षुद्रपणा
2. वाईटपणा
3. दुःख
4. अवगुण
5. कुरूप
6. निवांत
7. सुरुवात
8. लहान
9. एक
10. प्रश्न
11. रंगीत
12. जिंकणे
13. वर

प्रश्न 6.
वचन बदला.

1. कारंजा
2. वारा
3. फांदी
4. मधमाशी
5. फुलपाखरू
6. माणूस
7. डोळा

उत्तरः

1. कारंजे
2. वारे
3. फांदया
4. मधमाशा
5. फुलपाखरे
6. माणसे
7. डोळे

फुलपाखरू आणि मधमाशी Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

‘बाळ गाडगीळ’ लिखित या पाठात फुलपाखरू आणि मधमाशी यांच्यातील संवाद सुंदरपणे चित्रित झाला आहे. दोघेही एकमेकांमध्ये चांगलेच गुण बघतात एकमेकांना मोठेपणा देतात, हे या पाठात दिसून येते.

शब्दार्थ:

1. सकाळ – प्रभात (morning),
2. स्वच्छंद – मुक्तपणे (freely),
3. मध – फुलांतून मिळणारा रस (honey)
4. सुंदर – मनोहर (beautiful)
5. कारंजे – पाण्याचा फवारा (fountain)
6. सुवास – सुगंध (fragrance)
7. दरवळणे – पसरणे (to be diffused widely)
8. दूर – लांब.
9. निरखून पाहणे- लक्षपूर्वक पाहणे.
10. मोहक – सुंदर
11. तुडुंब भरणे – काठोकाठ भरणे.
12. जाहली – झाली.
13. आणिक – आणि.
14. बटबटीत – मोठाले, विद्रूप.
15. ध्यान – विशिष्ट रूप.
16. गाठणे – पोहचणे.
17. अपुला – आपला, स्वतःचा.
18. कांती – तेज.
19. प्रभातकाळ – पहाट, सूर्योदयाचा काळ.
20. संध्यासमयी – संध्याकाळी.
21. न्हाऊ घालणे – अंघोळ घालणे.
22. झूल – बैलांच्या अंगावर टाकण्यात येणारे रंगीत व नक्षीदार कापड.
23. बाशिंग – बैलांच्या डोक्याला बांधण्याचे आभूषण.
24. दिन – दिवस.
25. धाडधाड्आपटणे – जोरजोरात आदळणे.
26. पाऊसधोऽधोऽ कोसळणे-खूप जोराचा पाऊस पडणे.
27. गुणगुणणे – हळू आवाजात गाणे.
28. पानांआड – पानांमागे.
29. बिलगणे – प्रेमाने मिठी मारणे.
30. मंजूळ – ऐकायला गोड.
31. तीर – काठ.
32. लता-वेल.
33. वृक्ष- झाड.
34. सुमन- फूल.
35. लव्हाळी – पाण्यात किंवा पाण्याजवळ वाढणारी एक वनस्पती.
36. आम्रतरू – आंब्याचे झाड.
37. शीतल-थंड.
38. घट – मातीचा घडा (माठ).

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 23 प्रामाणिक इस्त्रीवाला Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 23 प्रामाणिक इस्त्रीवाला

5th Standard Marathi Digest Chapter 23 प्रामाणिक इस्त्रीवाला Textbook Questions and Answers

1. कोण ते लिहा.

प्रश्न 1.
कोण ते लिहा.
(अ) पाचवीत शिकणारी
(आ) कपड्यांच्या घड्या करणारा
(इ) आईजवळ पैसे देणारे
(ई) पैसे परत करणारे
(उ) पैसे मोजून घेणारी
(ऊ) दामूकाकांना बक्षीस देऊ करणारे
उत्तर:
(अ) शिवानी
(आ) भाऊ (शिवराज)
(इ) बाबा
(ई) दामूकाका
(उ) आई
(ऊ) बाबा

2. कोण, कोणास म्हणाले ते लिहा.

प्रश्न (अ)
“त्याला टेबलावर ठेवलेले कपडे पिशवीतच भरून दे.’
उत्तरः
असे, आई शिवानीला म्हणाली.

प्रश्न (आ)
“काय रे बाबा? कपडे आणलेस का?”
उत्तर:
असे, आई दामूकाकांना म्हणाली.

प्रश्न (इ)
“तुझा प्रामाणिकपणा मला आवडला.”
उत्तरः
असे, बाबा दामूकाकांना म्हणाले.

प्रश्न (ई)
“आम्ही गरीब आहोत; पण कष्टानंच कमवून खातो.”
उत्तरः
असे, दामूकाका बाबांना म्हणाले.

3. ‘प्रामाणिकपणा’ यासारखे आणखी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
‘प्रामाणिकपणा’ यासारखे आणखी शब्द लिहा.
उत्तर:

1. शहाणपणा
2. मूर्खपणा
3. वेडेपणा
4. चांगुलपणा
5. आगाऊपणा
6. शिष्टपणा

4. गोलातील शब्द लावून नवीन शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
गोलातील शब्द लावून नवीन शब्द लिहा.

उत्तरः

1. इस्त्रीवाले
2. रिक्षावाले
3. भाजीवाले
4. फळवाले
5. झाडूवाले

5. खालील शब्द वाचा व असेच लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्द वाचा व असेच लिहा.
स्वयंपाकघर, इस्त्रीवाला, कावरीबावरी, प्रामाणिक, संध्याकाळ.

6. वाक्ये वाचा. क्रिया कोणती ते लिहा. क्रिया करणारी व्यक्ती कोण ते ओळखा. योग्य रकान्यात ‘✓’ अशी खूण करा.

प्रश्न 1.
वाक्ये वाचा. क्रिया कोणती ते लिहा. क्रिया करणारी व्यक्ती कोण ते ओळखा. योग्य रकान्यात ‘✓’ अशी खूण करा.

उत्तरः

7. खालील वाक्यातील अधोरेखित नामांचे लिंग ओळखा.

प्रश्न 1.
खालील वाक्यातील अधोरेखित नामांचे लिंग ओळखा.
उत्तर:

8. रिकाम्या जागी योग्य नाम लिहा. वाक्यातील क्रियापद ओळखा.

प्रश्न 1.
रिकाम्या जागी योग्य नाम लिहा. वाक्यातील क्रियापद ओळखा.
उत्तरः

वाक्ये	नाम	क्रियापद
1. ………………. गवत खातो.	हत्ती	खातो
2. ……………….. गवत खाते.	हत्ती	खाते
3. …………………. पत्र लिहिते.	मिनल	लिहिते
4. ते ………………. सुंदर आहे.	देऊळ	आहे
5. ……………… पुस्तक वाचतो.	मुलगा	वाचतो
6. ते ……….. मोठे आहे.	घर	आहे

9. रिकाम्या जागी योग्य क्रियापद लिहा.

प्रश्न 1.
रिकाम्या जागी योग्य क्रियापद लिहा.
(अ) सुधीर गोष्ट ………………..
(आ) ते झाड उंच ……………….
(इ) रोझी गाणे …………………..
(ई) ती वेल हिरवीगार ………………
उत्तरः
(अ) ऐकतो
(आ) आहे
(इ) गाते
(ई) आहे

10. चौकटीत काही अक्षरे दिली आहेत. त्यापासून अर्थपूर्ण शब्द बनवा. त्या शब्दांची कार्डे तयार करा.

प्रश्न 1.
चौकटीत काही अक्षरे दिली आहेत. त्यापासून अर्थपूर्ण शब्द बनवा. त्या शब्दांची कार्डे तयार करा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 23 प्रामाणिक इस्त्रीवाला Additional Important Questions and Answers

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
शिवानीच्या घरात कोणकोण राहत होते?
उत्तरः
शिवानीच्या घरात आई, बाबा, भाऊ शिवराज आणि शिवानी हे सर्व राहत होते.

प्रश्न 2.
घरची सगळी कामे कोण करते?
उत्तरः
घरची सगळी कामे आई करते.

प्रश्न 3.
कपडे वाळल्यानंतर भाऊने काय केले?
उत्तर:
कपडे वाळल्यानंतर भाऊने त्यांच्या घड्या करून टेबलावर ठेवले.

प्रश्न 4.
बाबांनी आईला पैसे दिल्यावर तिने काय केले?
उत्तर:
बाबांनी आईला पैसे दिल्यावर तिने पैसे टेबलावर घड्या घातलेल्या कपड्यांत ठेवले.

प्रश्न 5.
आई कावरीबावरी का झाली?
उत्तर:
बाबांनी दिलेले पैसे न सापडल्यामुळे आई कावरीबावरी झाली.

प्रश्न 6.
इस्त्रीवाल्याला पैसे कुठे सापडले?
उत्तरः
इस्त्रीवाल्याला पैसे कपड्यांच्या घड्यांमध्ये सापडले.

प्रश्न 7.
बाबा बक्षीस म्हणून 100 रूपये देऊ लागल्यावर दामूकाका काय म्हणाले?
उत्तर:
“आम्ही गरीब आहोत; पण कष्टानंच कमवून खातो’.

एका शब्दात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
एका शब्दात उत्तरे लिहा.

1. शिवानी कोणत्या इयत्तेत शिकत होती?
2. बाबा बाहेरून किती वाजता आले?
3. शिवानीचा भाऊ कुठे गेला होता?
4. इस्त्रीवाल्या काकांचे नाव काय होते?
5. सवयीप्रमाणे आई पैसे कुठे शोधू लागली?
6. बाबा बक्षीस म्हणून दामूकाकाला किती पैसे देऊ लागले?

उत्तरः

1. पाचव्या
2. पाच
3. खेळायला
4. दामू
5. कपाटात
6. शंभर रुपये

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
इस्त्रीवाल्या दामूकाकांचा प्रामाणिकपणा कोणत्या गोष्टीवरून दिसून येतो?
उत्तरः
शिवानीच्या बाबांनी ठेवायला दिलेले पैसे आईकडून चुकून इस्त्रीच्या घड्यांमध्येच राहिले. हे कपडे दामूकाका इस्त्रीवाल्याने जेव्हा इस्त्री करण्यासाठी घेतले, तेव्हा कपड्यांच्या घड्यांमध्ये त्यांना हे पैसे सापडले. इस्त्रीचे कपडे परत करताना सापडलेले पैसेही त्यांनी परत केले. इस्त्रीवाल्या दामूकाकांचा प्रामाणिकपणा या गोष्टीवरून दिसून येतो.

प्रश्न 2.
आईने कोणती चूक केली?
उत्तरः
बाबांनी आईजवळ पैसे दिले व तिला ते ठेवायला सांगितले. आईने कामाच्या गडबडीत ते पैसे टेबलावर घड्या घातलेल्या कपड्यांत ठेवले व ती कामात व्यग्र झाली. दोन दिवसांनंतर बाबांनी जेव्हा पैसे मागितले तेव्हा ते सापडले नाहीत. आईने पैसे योग्य ठिकाणी म्हणजेच कपाटात ठेवले नाहीत ही चूक केली.

कोण, कोणास म्हणाले ते लिहा.

प्रश्न 1.
“पैसे मोजून घ्या आणि हे कपडेही घ्या.”
उत्तर:
असे, दामूकाका आईला म्हणाले.

प्रश्न 2.
“पैसे बरोबर आहेत’.
उत्तर:
असे, बाबा दामूकाकांना म्हणाले.

प्रश्न 3.
“पैसे गेले कुठे?”
उत्तर:
असे, आईने स्वत:लाच विचारले.

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
खाली काही वाक्प्रचार दिले आहेत, त्यांचे अर्थ कंसात दिले आहेत. कंसातील योग्य अर्थ वाक्प्रचाराच्या बाजूला लिहा. (कामात मग्न होणे, गाढ विचार करणे, तपासून बघणे, रागावणे, मेहनत करणे, प्रशंसा करणे.
उत्तर:
वैतागणे – रागावणे, कामात गढून जाणे – कामात मग्न होणे, शोधाशोध करणे – तपासून बघणे, कौतुक करणे – प्रशंसा करणे, विचारात पडणे – गाढ विचार करणे, कष्ट करणे – मेहनत करणे

प्रश्न 2.
वाक्ये वाचा. क्रिया कोणती ते लिहा. क्रिया करणारी व्यक्ती कोण ते ओळखा. योग्य रकान्यात ‘✓’ अशी खूण करा.
उत्तरः

प्रश्न 3.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. कुटुंब
2. घड्या
3. अभ्यास
4. पिशवी
5. कपडे
6. बक्षीस
7. मदत

उत्तरः

1. परिवार
2. दुमड
3. अध्ययन
4. थैली
5. वस्त्र
6. पुरस्कार
7. साहाय्य

प्रश्न 4.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. छोटे
2. काम
3. घाई
4. दे
5. संध्याकाळ
6. गरीब

उत्तर:

1. मोठे
2. कार्य
3. विलंब
4. घे
5. सकाळ
6. श्रीमंत

प्रश्न 5.
वचन बदला.

1. काम
2. कपडे
3. टेबल
4. कपाट
5. खिसा
6. पैसा
7. घडी
8. बक्षीस

उत्तर:

1. कामे
2. कपडा
3. टेबले
4. कपाटे
5. खिसे
6. पैसे
7. घड्या
8. बक्षीसे

प्रश्न 6.
लिंग बदला.

1. आई
2. भाऊ
3. काका
4. दादा

उत्तर:

1. बाबा
2. बहीण
3. काकू/काकी
4. वहिनी

प्रामाणिक इस्त्रीवाला Summary in Marathi

पदयपरिचय:

या पाठात एका प्रामाणिक इस्त्रीवाल्याचे वर्णन आले आहे. इस्त्रीच्या कपड्यांबरोबर नकळत आलेले पैसे इस्त्रीवाला प्रामाणिकपणे परत करतो आणि कौतुकास पात्र ठरतो, अशी ही कथा आहे.

शब्दार्थ:

1. कुटुंब – परिवार (family)
2. घडी – दुमड (a fold)
3. सवय – एखादी गोष्ट नेहमी करण्याचे वळण (a habit)
4. वाळत घालणे – सुकवणे – (To dry the clothes)
5. वैतागणे – त्रासणे (To get disgusted)
6. कावरीबावरी – बेचैन (restlessness)
7. प्रामाणिकपणा – सचोटी (honesty)
8. बक्षीस – इनाम (a reward)
9. गरीब – दरिद्री – poor
10. कष्ट – मेहनत (hardwork)
11. आकृती – प्रतिमा, चित्र (image)
12. कौतुक – प्रशंसा (admiration)