Class 5

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 4 हि पिसे कोणाची Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 4 हि पिसे कोणाची?

5th Standard Marathi Digest Chapter 4 हि पिसे कोणाची Textbook Questions and Answers

1. उत्तरे सांगा.

प्रश्न 1.
(अ) मिनूचे घर कोठे होते?
(आ) मिनू कोणाकोणाला भेटली?
(इ) मिनूला बदकाचा पत्ता कोणी सांगितला?
(ई) पिसे कोणाची होती?
(उ) मिनूने बदकाला काय सांगितले?
उत्तर:
(अ) मिनूचे घर शेतात होते.
(आ) मिनू कोंबडीताई, कबुतरदादा, मोर व शेवटी बदकाला भेटली.
(इ) मिनूला बदकाचा पत्ता मोराने सांगितला.
(ई) पिसे बदकाची होती.
(उ) मिनूने बदकाला सांगितले की, “तुझी पिसं मला सापडली आहेत. मी तुला शोधत होते, ही घे तुझी पिसं.”

2. रिकाम्या जागी जुळणाऱ्या योग्य पर्यायापुढे ‘✓’ अशी खुण करा.

प्रश्न 1.
पिसे सापडल्यावर मिनूला ……………………………..
उत्तर:
(अ) पिसे कोणाची आहेत हे माहीत करून घ्यायचे होते. [✓ ]
(ब) पिसे घरी न्यायची होती. [ ]

3. जोड्या जुळवा.

प्रश्न 1.
जोड्या जुळवा.
उत्तर:

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. बदक	(अ) झाड
2. कोंबडी	(आ) नदी
3. कबुतर	(इ) खुराडे

4. उदाहरणे वाचा. त्याप्रमाणे लिहा.

प्रश्न 1.
खाली दिलेल्या उदाहरणाप्रमाणे शब्दांना प्रत्यय लावून शब्द तयार करा.
उदाहरणे – घर – घरापासून, घर – घराजवळ, खुराडे – खुराड्यात

1. गाव
2. तळे
3. पाय
4. घरटे

उत्तर:

1. गावापासून
2. तळ्यात
3. पायात
4. घरट्यात

5. तुम्हांला वर्गात एखादी वस्तू सापडली तर तुम्ही काय कराल?

प्रश्न 1.
तुम्हांला वर्गात एखादी वस्तू सापडली तर तुम्ही काय कराल?
उत्तरः
आम्हांला वर्गात एखादी वस्तू सापडली तर ती कोणाची आहे हे आम्ही शोधू व ती वस्तू ज्या कोणाची असेल त्याच्या ताब्यात देऊ.

उपक्रम:

तुमच्या परिसरात आढळणाऱ्या विविध पक्ष्यांच्या पिसांचे निरीक्षण करा व त्यांचे आकार, रंग यांची माहिती लिहा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 4 हि पिसे कोणाची Additional Important Questions and Answers

1. उत्तरे सांगा.

प्रश्न 1.
मिनूचे घर कोठे होते?
उत्तर:
मिनूचे घर शेतात होते.

प्रश्न 2.
पिसे पाहून मिनूच्या मनात कोणता विचार आला?
उत्तर:
पिसे पाहून मिनूच्या मनात विचार आला की, ही पिसे नक्कीच कोंबडीची असतील.

प्रश्न 3.
कोंबडी कुठे जाऊन बसली?
उत्तर:
कोंबडी खुराड्यात जाऊन बसली.

प्रश्न 4.
कबुतर कोणत्या रंगाचे होते?
उत्तर:
कबुतर पांढऱ्या-करड्या रंगाचे होते.

प्रश्न 5.
मोराची चाल कशी होती?
उत्तर:
मोराची चाल ऐटदार होती.

प्रश्न 6.
मोराचा पिसारा कसा होता?
उत्तर:
मोराचा पिसारा रंगीबेरंगी लांबसडक मोहक असा होता.

प्रश्न 7.
बदक कुठे होते?
उत्तर:
बदक नदीकिनारी असलेल्या झाडीत होते.

पुढील प्रश्नांची उत्तरे एका शब्दात लिहा.

प्रश्न 1.

1. कोण खेळता-खेळता घरापासून खूप दूर गेली?
2. मिनूला कबुतर कोठे दिसले?
3. पिसारा सावरत कोण येत होता?
4. दाट झाडी कुठे होती?
5. कोणाला मिनूचे कौतुक वाटले?

उत्तर:

1. मिनू
2. झाडावर
3. मोर
4. नदीकिनारी
5. बदकाला

रिकाम्या जागी जुळणाऱ्या योग्य पर्यायापुढे ‘✓’ अशी खुण करा.

प्रश्न 1.
मिनूचे घर ………………………
उत्तर:
(अ) नदीजवळ होते [ ]
(ब) शेतात होते [✓]

प्रश्न 2.
नदीकिनारी
उत्तर:
(अ) दाट झाडी होती. [✓]
(ब) गर्दी होती. [ ]

प्रश्न 3.
बदकाला मिनूचे
उत्तर:
(अ) कौतुक वाटले. [✓]
(आ) राग आला [ ]

प्रश्न 4.
कंसातील योग्य शब्द वापरून रिकाम्या जागा भरा.

1. मिनूला ……………….. पिसे दिसली. (दोन / तीन)
2. नदी किनारी ……………. झाडी होती. (विरळ / दाट)
3. बदक …………………….. बाहेर आले. (झाडीतून / जंगलातून)
4. मिनू …………………….घरी आली. (खुशीने / आनंदाने)
5. बदकाने दिलेली पिसे मिनूने आपल्या ……………………. ठेवली. (वहीत / कंपासपेटीत)
6. कोंबडीने पिसांकडे ……………………. पाहिले. (निरखून / रागाने)

उत्तरः

1. दोन
2. दाट
3. झाडीतून
4. आनंदाने
5. वहीत
6. निरखून

प्रश्न 5.
जोड्या जुळवा.

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. चिमणी
2. मधमाशी

उत्तरः

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. चिमणी	(अ) मधमाशीचे पोळे
2. मधमाशी	(आ) घरटे

पुढील प्रश्नांची थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
बदक मिनूला काय म्हणाले?
उत्तरः
बदक मिनूला म्हणाले की, “मिनू, तू माझी पिसं देण्यासाठी इतक्या दूर आलीस, म्हणून ही पिसं तुझ्याजवळच ठेव. एकदा पिसं गळून पडली, की ती पुन्हा जोडली जात नाहीत. तुला अशीच वेगवेगळी पिसं सापडली तर ती तू सांभाळून ठेव.”

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
खाली दिलेल्या उदाहरणाप्रमाणे शब्दांना प्रत्यय लावून शब्द तयार करा.
उदाहरणे – घर – घरापासून, खुराडे – खुराड्यात
1. हात
2. नदी
उत्तर:
1. हातात
2. नदीजवळ

प्रश्न 2.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. घर
2. दूर
3. शेत
4. झाड
5. ऐट
6. मोहक
7. आभार
8. नदी
9. मोर
10. हर्ष

उत्तरः

1. गृह, सदन
2. लांब
3. शिवार
4. वृक्ष, तरू
5. रुबाब
6. आकर्षक
7. धन्यवाद
8. सरिता
9. मयुर
10. आनंद

प्रश्न 3.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. खूप
2. दूर
3. बसली
4. पांढरे
5. दाट
6. जोडणे
7. आवडणे
8. पुढे
9. आनंद

उत्तरः

1. कमी
2. जवळ
3. उठली
4. काळे
5. विरळ
6. तुटणे
7. नावडणे
8. मागे
9. दुःख

प्रश्न 4.
वचन बदला.

1. शेत
2. पिसे
3. कोंबडी
4. खुराडे
5. पिसारा
6. पत्ता
7. नदी
8. हाक
9. घर
10. वही

उत्तर:

1. शेते
2. पिस
3. कोंबड्या
4. खुराडी
5. पिसारे
6. पत्ते
7. नदया
8. हाका
9. घरे
10. वया

प्रश्न 5.
लिंग बदला.

1. कोंबडी
2. मोर
3. दादा

उत्तरः

1. कोंबडा
2. लांडोर
3. ताई

प्रश्न 6.
खाली दिलेल्या प्राण्यांच्या घरांना काय म्हणतात ते लिहा.

1. घोडा
2. साप
3. वाघ, सिंह
4. गाय

उत्तरः

1. तबेला
2. बिळ
3. गुहा
4. गोठा

प्रश्न 7.
खाली दिलेल्या प्राण्यांच्या पिल्लांना काय म्हणतात ते लिहा.

1. घोडा
2. वाघ
3. सिंह
4. गाय
5. म्हैस
6. कुत्रा

उत्तरः

1. शिंगरू
2. बछडा
3. छावा
4. वासरू
5. पारडू
6. पिल्लू

खेळूया शब्दांशी Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

मिनू नावाची छोटी मुलगी होती. तिला मिळालेली पिसे कोणाची आहेत हे शोधण्यासाठी तिने केलेली धडपड, सगळ्या पक्ष्यांशी तिचा झालेला संवाद व ती पिसे बदकाची आहेत हे कळल्यावर तिला झालेला आनंद या सर्वांचे वर्णन या पाठात आले आहे.

शब्दार्थ:

1. घर – गृह (House)
2. खेळणे – (To Play)
3. दूर – लांब (To far)
4. पिसे – पर (feathers)
5. कोबंडी – (Hen)
6. निरखणे – बारकाईने पाहणे (To observe)
7. खुराडे – कोंबडीचे घर (Hen’s House)
8. करडा – राखाडी (Grey)
9. कबुतर – (Pigeon)
10. ऐटदार – रुबाबदार (of smart appearance)
11. मोहक – आकर्षक (attractive)
12. बदक – (Duck)
13. पत्ता – (Address)
14. आभार- धन्यवाद (Thanks)
15. नदी – (River)
16. दाट – घट्ट (dense, thick)
17. हाक मारणे – साद घालणे (To call)
18. शोधणे – (To find out)
19. कौतुक – प्रशंसा (admire)
20. गळून पडणे – (To fall)
21. जोडणे – (To Join)
22. वेगवेगळी – विविध (Variety of)
23. सांभाळणे – (To take care of)
24. वही – (a notebook)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 5 डराव डराव Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 5 डराव डराव

5th Standard Marathi Digest Chapter 5 डराव डराव Textbook Questions and Answers

1. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
डराव डराव आवाज कोण करीत आहे?
उत्तर:
डराव डराव आवाज बेडूक करीत आहे.

प्रश्न (आ)
तलाव का भरला?
उत्तर:
धो धो पाऊस पडल्यामुळे तलाव तुडुंब भरला.

प्रश्न (इ)
बेडकाचे डोळे कसे आहे?
उत्तर:
बेडकाचे डोळे बटबटीत आहे.

2. जोड्या जुळवा.

प्रश्न 1.
जोड्या जुळवा.

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1.जोराचा पाऊस	(अ) गाठा अपुला गाव
2. बेडकाचे मोठे डोळे	(आ) धो-धो पाऊस
3. पूर्ण भरलेला तलाव	(इ) बटबटीत डोळे
4. स्वत:च्या गावी परत जा	(ई) तुडुंब भरला तलाव

उत्तर:

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1.जोराचा पाऊस	(आ) धो-धो पाऊस
2. बेडकाचे मोठे डोळे	(इ) बटबटीत डोळे
3. पूर्ण भरलेला तलाव	(ई) तुडुंब भरला तलाव
4. स्वत:च्या गावी परत जा	(अ) गाठा अपुला गाव

3. गोलातील शब्द वाचा. चित्रे ओळखा. त्यांच्या योग्य जोड्या जुळवा.

प्रश्न 1.
गोलातील शब्द वाचा. चित्रे ओळखा. त्यांच्या योग्य जोड्या जुळवा.

उत्तर:

1. छन्छन्
2. छुमछुम्
3. ढमढम्
4. घणघण्
5. कड्कड्
6. खळखळ्
7. किणकिण्

4. पाण्यातून प्रवास करण्यासाठी कोणकोणती साधने वापरतात?

प्रश्न 1.
पाण्यातून प्रवास करण्यासाठी कोणकोणती साधने वापरतात?
उत्तरः
पाण्यातून प्रवास करण्यासाठी होडी, जहाज, बोट ही साधने वापरतात.

5. पावसात भिजू नये, यासाठी तुम्ही काय काय वापरता?

प्रश्न 1.
पावसात भिजू नये, यासाठी तुम्ही काय काय वापरता?
उत्तर:
पावसात भिजू नये, यासाठी आम्ही छत्री, रेनकोट, रेनशिटर वापरतो.

6. निरीक्षण करा. आवाज सांगा व लिहा.

प्रश्न 1.
निरीक्षण करा. आवाज सांगा व लिहा.
(अ) वाऱ्याने हालणाऱ्या झाडांच्या पानांचा आवाज
(आ) उडायला सुरुवात करताना पक्ष्यांच्या पंखांचा आवाज
(इ) तापलेल्या तेलातील मोहरीचा आवाज
उत्तर:
(अ) सळसळ
(आ) फडफडाट
(इ) तडतड

7. छत्रीचे चित्र काढा. रंगवा.

प्रश्न 1.
वाचा. लक्षात ठेवा.
‘नाव’ हा शब्द या कवितेत दोन अर्थांनी आला आहे.
नाव – वस्तू, व्यक्ती, प्राणी, पक्षी यांना दिलेले विशिष्ट नाव.
नाव – होडी.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 5 डराव डराव Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
खालील प्रश्नांची उत्तरे एक किंवा दोन शब्दात लिहा.

1. बेडकाचा आवाज कसा आहे?
2. बेडकाचा पत्ता कधी नव्हता?
3. पाऊस कसा पडला?
4. पाऊस किती पडला?
5. तलाव कसा भरला?
6. बेडकाचे डोळे कसे आहेत?
7. मुलीच्या हातात काय दिसत आहे?
8. बेडूक कुठे बसला आहे?

उत्तरः

1. डराव डराव
2. कालपर्यंत
3. धो धो
4. फार
5. तुडुंब
6. बटबटीत
7. कागदाची होडी
8. मोठ्या दगडावर

खालील प्रश्नांची उत्तरे एका वाक्यात लिहा.

प्रश्न 1.
डराव डराव आवाज कोण करीत आहे?
उत्तर:
डराव डराव आवाज बेडूक करीत आहे.

प्रश्न 2.
बेडकाला नाव कोण विचारत होते?
उत्तर:
बेडकाला नाव कवितेतील मुलगी विचारत होती.

प्रश्न 3.
मुलगी बेडकाला काय सल्ला देत आहे?
उत्तर:
मुलगी बेडकाला ‘जा, गाठा जा, अपुला गाव’ असा सल्ला देत आहे.

प्रश्न 4.
‘डराव डराव’ या कवितेचे कवी कोण आहेत?
उत्तर:
‘डराव डराव’ या कवितेचे कवी ‘ग. ह. पाटील’ आहेत.

कवितेच्या ओळी पूर्ण करा.

प्रश्न 1.
धो धो ………………………………..
…………………………
…………………………
………………………………. डराव!
उत्तर:
धो धो पाऊस पडला फार
तुडुंब भरला पहा तलाव.
सुरू जाहली अमुची नाव
आणिक तुमची डराव डराव!

प्रश्न 2.
निरीक्षण करा. आवाज सांगा व लिहा.

1. वह्यांची पाने फाडताना होणारा आवाज
2. झुकझुक गाडीचा आवाज
3. सुतार लाकूड कापताना होणारा आवाज

उत्तर:

1. टर्रर……
2. झुकझुक
3. खर्रखरी

व्याकरण व भाषाभ्यास

प्रश्न 1.
समानार्थी शब्द लिहा.

1. बेडूक
2. पाऊस
3. तलाव
4. नाव
5. डोळे
6. गाव

उत्तर:

1. मंडूक
2. वर्षा
3. जलाशय
4. नौका, होडी
5. नेत्र, नयन
6. खेडे, ग्राम

प्रश्न 2.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

1. काल
2. फार
3. तुमच्या
4. घ्या
5. गाव

उत्तर:

1. आज
2. कमी
3. आमच्या
4. दया
5. शहर

प्रश्न 3.
कवितेतील यमक जुळणारे शब्द लिहा.

1. गाव
2. तलाव
3. राव

उत्तर:

1. नाव
2. नाव
3. डराव

प्रश्न 4.
वचन बदला.

1. पत्ता
2. नाव
3. तलाव
4. नाव
5. डोळे
6. छत्री
7. गाव

उत्तर:

1. पत्ते
2. नावे
3. तलाव
4. नावा
5. डोळा
6. छत्र्या
7. गावे

प्रश्न 5.
एकाच उच्चाराचे पण भिन्न अर्थाचे शब्द लिहा.

1. नाव – (Name) , नाव – बोट (Boat)
2. सूत – धागा (Thread) , सुत – मुलगा (son)
3. दिन – दिवस – (a day) , दीन – गरीब – (poor)
4. रवी – सूर्य – (Sun) , रवी – घुसळण्याचे साधन (a churner)

डराव डराव Summary in Marathi

पदयपरिचय:

पावसाळ्याच्या दिवसात बेडकाचे डराव-डराव ओरडणे सुरू होते. बेडूक आणि लहान मुलगी यांच्यातील पावसातील काल्पनिक संवादाचे वर्णन कवी ‘ग. ह. पाटील’ यांनी ‘डराव डराव!’ या कवितेत केले आहे.

शब्दार्थ:

1. डराव – बेडकाचा आवाज (frog sound)
2. ओरडणे – मोठ्याने बोलणे (To shout)
3. फार – अतिशय मोठ्या प्रमाणात (exceedingly)
4. तुडुंब – काठोकाठ (full of)
5. तलाव – तळे (Pond)
6. जाहली – झाली
7. नाव – होडी (Boat)
8. आणिक – आणि (and)
9. बटबटीत – मोठाले, विद्रूप (very big eyes)
10. ध्यान – विशिष्ट रूप (particular look)
11. विचित्र – साधारण नसलेले (uncommon)
12. छत्री – (umbrella)
13. गाठणे – पोहचणे (to reach)
14. थांबवणे – (to stop)
15. अपुला – आपला, स्वतःचा (Our own)

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 3 खेळूया शब्दांशी Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 3 खेळूया शब्दांशी

5th Standard Marathi Digest Chapter 3 खेळूया शब्दांशी Textbook Questions and Answers

1. वाचा. सांगा. जिंका.

प्रश्न 1.
वाचा. सांगा. जिंका.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 3 खेळूया शब्दांशी Additional Important Questions and Answers

1. खालील प्रश्नांची उत्तरे एका वाक्यात लिहा.
(संदर्भासाठी पाठ्यपुस्तक पान नं 4 पहावे.)

प्रश्न 1.
मराठी स्वरमालेत किती स्वर आहेत?
उत्तर:
मराठी स्वरमालेत एकूण 12 स्वर आहेत. (‘अः’ हा स्वर इथे दिलेला नाही.)

प्रश्न 2.
मराठीत किती व्यंजने आहेत?
उत्तर:
मराठीत एकूण बत्तीस व्यंजने आहेत.

प्रश्न 3.
मराठीत अनुनासिके किती आहेत?
उत्तर:
मराठीत पाच अनुनासिके आहेत.

प्रश्न 4.
स्वरांपासून सुरू होणारी कोणती चित्रे या खेळात दाखविली आहेत?
उत्तर:
अननस, इमारत, अंगठा, औषध, ऊस, ओठ.

प्रश्न 5.
अकारान्ती वर्णांची कोणती चित्रे दाखविली आहेत?
उत्तर:
अननस, गवत, कमळ, घर, मगर, बदक

प्रश्न 6.
अनुस्वार असलेली कोणती चित्रे दाखविली आहेत?
उत्तर:
अंगठा, पतंग

2. योग्य जोड्या लावा.

प्रश्न 1.
योग्य जोड्या लावा.

उत्तर:

1. ड
2. ब
3. उ
4. क
5. अ
6. इ
7. ई .

प्रश्न 3.
खालील रिकाम्या जागी योग्य अक्षर भरा.

उत्तर:

1. आ, इ
2. ख, घ
3. छ, ज
4. थ, द, न
5. फ, ब, म
6. र, व, श
7. श, स, ह, ळ
8. क्ष

प्रश्न 4.
पुढील अक्षरांपासून 2-2 शब्द लिहा.
उत्तर:

1. अ – अननस – अमर
2. आ – आरसा – आग
3. इ – इरले – इमान
4. ई – ईद – ईशान्य
5. उ – उकाडा – उखाणा
6. ऊ – ऊन – ऊठ
7. ए – एकदम – एकत्र
8. ऐ – ऐरण – ऐनक
9. ओ – ओठ – ओटा
10. औ – औषध – औत
11. अं – अंगठा – अंगठी
12. क – कपाट – कमळ
13. ख – खग – खरं
14. ग – गवत – गरज
15. घ – घर – घरटे
16. च – चमचा – चपाती
17. छ – छत्री – छमछम
18. ज – जहाज – जडण
19. झ – झबले – झाड
20. ट – टरबूज – टरफल
21. ठ – ठसा – ठग
22. ड – डबा – डमरू
23. ढ – ढग – ढकल
24. त – तलवार – तवा
25. थ – थवा – थाट
26. द – दम – दरवाजा
27. ध – धनवान – धन
28. न – नळ – नभ
29. प – पपई – पण
30. फ – फणस – फलक
31. ब – बदक – बरणी
32. भ – भटजी – भर
33. म – मगर – मऊ
34. य – यज्ञ – यम
35. र – रवी – रजनी
36. ल – लसूण – लय
37. व – वजन – वन
38. श – शरद – शनी
39. ष – षटक – षडानन
40. स – ससा – समई
41. ह – हमाल – हत्ती
42. क्ष – क्षण – क्षय
43. ज्ञ – ज्ञान – ज्ञात

5. खालील सूचनांचा वापर करून त्याप्रमाणे उत्तर लिहा.

प्रश्न (अ)
अकारान्ती शब्दांचा वापर करून अर्थपूर्ण वाक्य बनवा.
जसे – कलम गवत बघ
उत्तरः
1. नयन कमळ बघ.
2. अमय बडबड कर.

प्रश्न (ब)
अनुस्वार असलेले शब्द लिहा. जसे – अंगठा
उत्तर:

1. अंगठी
2. गंमत
3. बंदूक
4. अंधार
5. अंग
6. कंद

प्रश्न (क)
औकारान्ती शब्द लिहा. जसे – गौतम
उत्तरः

1. औषध
2. औत
3. कौल
4. नौका
5. चौदा
6. सौदा

प्रश्न (ड)
आकारान्ती शब्द लिहा. जसे – गाजर
उत्तर:

1. मानव
2. नाक
3. घार
4. आसन
5. भारत
6. राक्षस

प्रश्न (इ)
इकारान्ती पाच शब्द लिहा. जसे – इमारत, शिक्षक
उत्तर:

1. किडा
2. फिका
3. इमानदार
4. मिठाई
5. इजा
6. विनय

प्रश्न (ई)
दीर्घ वेलांटीचे शब्द लिहा. जसे – गाडी
उत्तर:

1. झाडी
2. माती
3. गादी
4. काडी
5. आरती
6. गाडी

प्रश्न 6.
वरील गोलांमध्ये वेगवेगळे शब्द लपले आहेत. ते शोधून काढा व लिहा.
उत्तर:
चपाती, पोती, पाव, चव, पाती, पाच.

खेळूया शब्दांशी Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

हा एक शब्दपट आहे. चित्र व शब्द यांची सांगड घालत पट पूर्ण करण्यास सांगितले आहे. या पाठातून मुलांना स्वर व व्यंजन यांची ओळख होते, तसेच चित्रातून ते समजण्यास सोपे जाते.

Balbharti Maharashtra Board Class 5 Maths Solutions Chapter 10 Measuring Time Problem Set 44 Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Maths Solutions Chapter 10 Measuring Time Problem Set 44

Question 1.
The time below is given by the 12 hour clock. Write the same by the 24 hour clock.
(1) 30 minutes past 10 in the morning –
(2) 10 minutes past 8 in the morning –
(3) 20 minutes past 1 in the afternoon –
(4) 40 minutes past 5 in the evening –
Answer:
(1) [10:30]
(2) [8:10]
(3) [13:20]
(4) [17:40]

Question 2.
Match the following.
12 hour clock – 24 hour clock
(1) 9:10 am – 23:10
(2) 2:10 pm – 7:25
(3) 5:25 pm – 14:10
(4) 11:10 pm – 9:10
(5) 7:25 am – 17:25
Answer:
(1) – d
(2) – c
(3) – e
(4) – a
(5) – b

Examples of time measurement

Example (1) If Abdul started working on the computer at 11 in the morning and finished his work at 3:30 in the afternoon, how long did he work?

Method 1 :
From 11 in the morning to 12 noon, it is 1 hour. From 12 noon to 3:30 in the afternoon, it is 3 hours and 30 minutes. Therefore, the total time is 4 hours and 30 minutes.

Method 2 :
According to the 24 hour clock, 11’o’clock in the morning is 11:00 and 3:30 in the afternoon is 15:30.

Hr	Min
15 – 11	30 00
4	30

Abdul worked for a total of 4 hours and thirty minutes, or four and a half hours.

Example (2) Add : 4 hours 30 min + 2 hours 45 min

Example (3) Subtract : 5 hr 30 min – 2 hr 45 min

45 minutes cannot be subtracted from 30 minutes. Therefore, we borrow 1 hour and convert it into 60 minutes for the subtraction.

Example (4) Amruta travelled by bus for 3 hours 40 minutes and by motorcycle for 1 hour 45 minutes. How long did she spend travelling?

(60 + 25) minutes are 85 minutes, that is, 1 hour and 25 minutes.
Let us add this 1 hour to 4 hours.

Therefore, Amruta travelled for a total of 5 hours and 25 minutes.

Measuring Time Problem Set 44 Additional Important Questions and Answers

The time is given by the 12-hour clock. Write the same by the 24-hour clock.

(1) 15 minutes past 9 in the evening –
(2) 12 midnight –
Answer:
[21:15]
[0o:00]

The time below is given by the 24-hour clock. Write the same by the 12-hour clock.

(1) 20:20 =
(2) 9:30 =
(3) 23:00 =
(4) 4:00 =
(5) 12:00 =
(6) 00:00 =
Answer:
[8:20 pm]
[9:30 am]
[11 pm]
[4 am]
[12 noon] or [12:00]
[12 midnight]

Balbharti Maharashtra Board Class 5 Maths Solutions Chapter 10 Measuring Time Problem Set 43 Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Maths Solutions Chapter 10 Measuring Time Problem Set 43

Question 1.
Write the time shown in each clock in the box given below it.
(1)
Answer:
25 minutes past 2

(2)
Answer:
50 minutes past 7

(3)
Answer:
5 minutes past 8

(4)
Answer:
40 minutes past 4

Question 2.
Draw the hands of the clock to show the time given in the box.
(1)
Four-thirty
Answer:

(2)
Quarter past nine
Answer:

(3)
Quarter to five
Answer:

(4)
20 minutes past 11
Answer:

Question 3.
If a bus that leaves Nashik at 5 o’clock in the morning reaches Pune that same day at ten-thirty in the morning, how long does the journey take?
Solution:

Hrs.	Min.
10 – 5	30 00
5	30

∴ Bus took 5 hrs 30 min

Question 4.
A play that was to start at nine fifteen at night was delayed by half an hour because of a power outage. What time did the play start?
Solution:

Hrs.	Min.
9 +	15 30
9	45

∴ Play started 9:45 at night

Question 5.
If a train leaves Mumbai at ten-fifteen at night and reaches Nagpur at one forty the next afternoon, how long does the journey take?
Solution:
Ten fifteen at night to 12 mid night is

Hrs.	Min.
1 2 -10	0 0 1 5
1	4 5

12 mid night to next 1:40 afternoon = 13 hours 40 minutes
Total times

Hrs.	Min.
1 + 13	45 40
15	25

∴ Total time of the journey is 15 hrs. 25 min:

Learning about seconds

This clock is showing 5 minutes past 3. We know this because of the position of the hour and minute hands. There is another hand in the picture called the second hand. This hand moves swiftly. The second is a very small unit used to measure time less than a minute.

The face of a clock is a circle divided into 60 equal parts. When the second-hand moves one part, it takes one second. When it completes one round of the clock face, it moves across all 60 parts. This takes 60 seconds. In the same time, the minute hand moves one place, which means that one minute is over.

It means that, 1 minute is equal to 60 seconds.

1 minute = 60 seconds

The clock in the picture above shows 5 minutes and 50 seconds past 3.

20 minutes and 10 seconds past 7
15 minutes and 40 seconds past 10

Seconds are used on various occasions such as measuring temperature with a thermometer, measuring heartbeats or timing a race.

Ante meridiem and post meridiem

Shripati was sitting at home at night, tired. There were guests at home. They asked, “You must have worked very hard in the fields today. How long were you working?”

Shripati said, “I was in the field from six o’clock to eight o’clock.” Someone asked, “You’re this tired even though you were in the field for only two hours?”

Shripati said, “No, no, I was in the field from 6 in the morning till 8 at night! Now tell me how many hours I spent in the field.”

The guests had not understood what Shripati said at first. To avoid such mistakes, it has been internationally agreed that as the clock strikes 12 midnight, one day ends and the next day begins. From that moment on, the clock shows the time for the next day. When one hour passes after 12 midnight, it is 1’o’clock. After that, it is 2, 3, 4, …, 12 o’clock in serial order. After 12 noon, again it is 1, 2, 3, …, 12 o’clock in serial order. The time before 12 noon is stated as ante meridiem or am. The time after 12 noon is stated as post meridiem or pm.

This method of measuring time is called the 12 hour clock.

Shripati was in the field from 6 am to 8 pm or for 14 hours.

The 24 hour clock
The 24 hour clock is used to avoid this division of the day into ante meridiem and post meridiem. This method is used in timetables for trains, planes, buses and long distance boat journeys. In this method, instead of starting again from 1, 2, 3 after 12 noon, we continue with 13, 14, 15,…,24. In a 24 hour digital watch, time is shown only in the form of numbers. It does not have hands. In such a clock, 20 minutes past 6 in the morning is shown as ‘6:20’ and 20 minutes past 6 in the evening is shown as ‘18:20’.

23:59 means 59 minutes after 23 and one minute later, 24 hours will be complete. The digital clock will show this time as 00:00 at midnight and the day will change. At that time, a 12 hour clock shows 12 midnight.

Study the following table to see how different times of the day are shown in the 12 hour and 24 hour clocks.

The timetables of some trains going from Badnera to Nagpur are given below. Observe the use of the 24 hour clock in the timetable.

Measuring Time Problem Set 43 Additional Important Questions and Answers

Write the time shown in each clock in the box given below it.
(1)
Answer:
15 minutes past 6

(2)
Answer:
30 minutes past 9

Draw the hands of the clock to sho the time given in the box.
(1) 5 minutes to four
Answer:

(2) 35 minutes past to 2
Answer:

(3) Sujata left home 6:30 and returned at 11. How much time did she spend away from home?
Solution:

Hrs.	Min*
11 – 6	00 30
4	30

∴ 4 hrs. 30min. spent away from home.

(4) A speech that started at 4:20 in the afternoon ended at 5:45. How long was the speech?
Solution:

Hrs.	Min.
5 + 4	4.5 20
1	25

∴ Speech was for 1 hr. 25 min.

Balbharti Maharashtra Board Class 5 Maths Solutions Chapter 9 Decimal Fractions Problem Set 40 Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Maths Solutions Chapter 9 Decimal Fractions Problem Set 40

Write the following fractions as decimal fractions.

(1) Two and a half
Answer:
2 \(\frac{1}{2}\) = 2.5 = 2.50

(2) Two and a quarter
Answer:
2 \(\frac{1}{4}\) = 2.25

(3) Two and three quarters
Answer:
2 \(\frac{3}{4}\) = 2.75

(4) Ten and a half
Answer:
10 \(\frac{1}{2}\) = 10.5 = 10.50

(5) Fourteen and three quarters
Answer:
14 \(\frac{3}{4}\) = 14.75

(6) Sixteen and a quarter
Answer:
16 \(\frac{1}{4}\) = 16.25

(7) Twenty-eight and a half
Answer:
28 \(\frac{1}{2}\) = 28.50 = 28.5

Adding decimal fractions

Sir : If the cost of one pencil is two and a half rupees and the cost of a pen is four and half rupees, what is the total cost?

Sumit : Two and a half rupees means two rupees and one half rupee. Similarly, four and a half rupees means four rupees and one-half rupee. 4 rupees and 2 rupees make 6 rupees and two half rupees make one rupee, so both objects together cost 6 + 1 = 7 rupees.

Sir : Correct ! Now, see how this is done using decimals.
The sum of the 0’s in the hundredths place is 0.
0.5 + 0.5 is the same as
\(\frac{5}{10}+\frac{5}{10}=\frac{5+5}{10}=\frac{10}{10}=\frac{1}{1}=1\)

This 1 is carried over to the units place. There is nothing in the tenths place, so we put a zero there. In the units place, 2 + 4 = 6 plus the carried over 1 makes 7.

So 2.50 rupees and 4.50 rupees add up to 7 rupees.

We use the decimal system to write whole numbers. We extend the same method to write fractions; therefore, we can add in the same way as we add whole numbers.

I will now show some more additions. Watch carefully.

Sumit : There is no carried over number in the first sum, but there are carried over numbers in the second and third sums.

Rekha : While adding whole numbers, we add units first. Similarly, here, tenths are added first. In the second example, the sum of the tenths place is 13. 13 tenths are 10 tenths + 3 tenths = 1 unit + 3 tenths.

Sumit : That is why, in the sum, 3 stayed in the tenths place and 1 was carried over to the units place. 6 + 5 plus 1 carried over makes 12.

Sir : Your observations are absolutely correct. We write digits one below the other according to their place values while adding whole numbers. We do the same thing here. Remember that while writing down an addition problem and the total, the decimal points should always be written one below the other.

Study the following additions. (Note that: 10 tenths = 1 unit. 10 hundredths = 1 tenth)

Example (1) Add : 7.09 + 54.93
First, add the digits in the 100ths place. 9 + 3 = 12.

The 1 from the sum 12 in the hundredths place is carried over to the tenths place and 2 is written in the hundredths place. Adding 1 + 9 gives 10 tenths or 1 unit. This 1 is carried over to the units place. 0 is left in the tenths place. Then, the addition is completed in the usual way.

Example (2) Add : 45.83 + 167.4
4 5 . 8 3 We arrange the numbers so that the places and
+
1 6 7. 4 decimal points come one below the other.

\(\frac{4}{10}=\frac{4 \times 10}{10 \times 10}=\frac{40}{100}\) Therefore, to make the denominators of the fractions equal, 167.4 is written as 167.40 and then the fractions are added.

As usual, the digits with the smallest place values are added first and then those with bigger place values are added serially.

Example (3) 10.46 Rupees

Example (4) 48.80 m

Example (5) 7.5 cm

Decimal Fractions Problem Set 40 Additional Important Questions and Answers

(1) Thirty and a quarter
Answer:
30 \(\frac{1}{4}\) = 30.25

(2) Thirty and a half
Answer:
30 \(\frac{1}{2}\) = 30.50 = 30.5

(3) Thirty and three quarters
Answer:
30 \(\frac{3}{4}\) = 30.75

Balbharti Maharashtra Board Class 5 Maths Solutions Chapter 9 Decimal Fractions Problem Set 39 Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Maths Solutions Chapter 9 Decimal Fractions Problem Set 39

Question 1.
Write how many rupees and how many paise.

(1) ₹ 58.43
Answer:
58 rupees 43 paise.

(2) ₹ 9.30
Answer:
9 rupees 30 paise.

(3) ₹ 2.30
Answer:
2 rupees 30 paise.

(4) ₹ 2.3
Answer:
2 rupees 30 paise.

Question 2.
Write how many rupees in decimal form.

(1) 6 rupees 25 paise
Answer:
₹ 6.25

(2) 15 rupees 70 paise
Answer:
₹ 15.70

(3) 8 rupees 5 paise
Answer:
₹ 8:05

(4) 22 rupees 4 paise
Answer:
₹ 22.04

(5) 720 paise
Answer:
₹ 7.20

Question 3.
Write how many metres and how many centimetres.

(1) 58.75 m
Answer:
58 m 75 cm

(2) 9.30 m
Answer:
9 m 30 cm

(3) 0.30 m
Answer:
30 cm

(4) 0.3 m
Answer:
30 cm

(5) 1.62 m
Answer:
1 m 62 cm

(6) 91.4 m
Answer:
91 cm 40 cm

(7) 7.02 m
Answer:
7 m 2 cm

(8) 0.09 m
Answer:
9 cm

Question 4.
Write how many metres in decimal form.

(1) 1 m 50 cm
Answer:
1.5 m

(2) 50 m 40 cm
Answer:
50.40 m

(3) 50 m 4 cm
Answer:
50.04 m

(4) 734 cm
Answer:
7.34 m

(5) 10 cm
Answer:
0.1 m

(6) 2 cm
Answer:
0.02 m

Question 5.
Write how many centimetres and how many millimetres.

(1) 6.9 cm
Answer:
6 cm 9 mm

(2) 20.4 cm
Answer:
20 cm 4 mm

(3) 0.8 cm
Answer:
8 mm

(4) 0.5 cm
Answer:
5 mm

Question 6.
Write how many centimetres in decimal form.
(1) 7 cm 1 mm
Answer:
7.1 cm

(2) 16 mm
Answer:
1.6 cm

(3) 144 mm
Answer:
14.4 cm

(4) 8 mm
Answer:
0.8 cm

Writing half, quarter, three-quarters and one and a quarter in decimal form

‘Half’ is usually written as \(\frac{1}{2}\). To convert this fraction into decimal form, the denominator of \(\frac{1}{2}\) must be converted into an equivalent fraction with denominator 10.

\(\frac{1}{2}=\frac{1 \times 5}{2 \times 5}=\frac{5}{10}\) so the decimal form of \(\frac{1}{2}\) will be \(\frac{5}{10}\) or 0.5 Just as \(\frac{1}{2}=\frac{1 \times 5}{2 \times 5}=\frac{5}{10}\) = 0.5, note that \(\frac{1}{2}=\frac{1 \times 50}{2 \times 50}=\frac{50}{100}\) = 0.50

Therefore, ‘half’ is written as ‘0.5’ or 0.50’. ‘Quarter’ and ‘three quarters’ are written in fractions as \(\frac{1}{4}\) and \(\frac{3}{4}\) respectively. Let us convert them into decimal fractions. 10 is not divisible by 4. Therefore, the denominators of \(\frac{1}{4}\) and \(\frac{3}{4}\) cannot be made into fractions with multiples of 10. However, 4 × 25 = 100, so the denominator can be 100.

A quarter \(=\frac{1}{4}=\frac{1 \times 25}{4 \times 25}=\frac{25}{100}=0.25\)
and Three quarters \(=\frac{3}{4}=\frac{3 \times 25}{4 \times 25}=\frac{75}{100}=0.75\)
One and a quarter = 1 \(\frac{1}{4}\) = 1.25
One and a half = 1 \(\frac{1}{2}\) = 1.50 = 1.5
One and three quarters = 1 \(\frac{3}{4}\) = 1.75
Seventeen and a half = 17 \(\frac{1}{2}\) = 17.50 = 17.5

Decimal Fractions Problem Set 37 Additional Important Questions and Answers

Question 1.
Write how many rupees and how many paise.

(1) ₹ 147.5
Answer:
1 hundred and 47 rupees 50 paise.

(2) ₹ 40.4
Answer:
40 rupees and 40 paise.

Question 2.
Write how many rupees in decimal form.

(1) 105 paise
Answer:
₹ 1.05

(2) 6 rupees 6 paise
Answer:
₹ 6.06

(3) 20 rupees 20 paise
Answer:
₹ 20.2

Question 3.
Write how many metres and how many centimetres.

(1) 1.1m =
Answer:
1 m 10 cm

(2) 120 cm =
Answer:
1 m 20 cm

(3) 24.8 m =
Answer:
24 m 80 cm

(4) 0.5 m =
Answer:
50 cm

Question 4.
Write how many metres in decimal form.

(1) 110 cm =
Answer:
1.1m

(2) 60 cm =
Answer:
0.6 m

Question 5.
Write how many centimetres and how many millimetres.

(1) 0.1 cm =
Answer:
1 mm

(2) 10.5 cm =
Answer:
10 cm 5 mm

Question 6.
Write how form. many centimetres in decimal
(1) 1 mm =
Answer:
0.1 cm

(2) 100 mm =
Answer:
10.0 cm

Balbharti Maharashtra Board Class 5 Maths Solutions Chapter 9 Decimal Fractions Problem Set 42 Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Maths Solutions Chapter 9 Decimal Fractions Problem Set 42

Question 1.
Subtract the following :

(1) 25.74 – 13.42
Solution:

(2) 206.35 – 168.22
Solution:

(3) 63.4 – 31.8
Solution:

(4) 63.43 – 31.8
Solution:

(5) 63.4 – 31.83
Solution:

(6) 8.23 – 5.45
Solution:

(7) 18.23 – 9.45
Solution:

(8) 78.03 – 41.65
Solution:

Question 2.
Vrinda was 1.48 m tall. After a year, her height became 1.53 m. How many centimeters did her height increase in a year?
Answer:

∴ 5 cm height has increased in a year.

Something more

Decimals used for measurement

We need to measure distance, mass (weight) and volume every day. We use suitable units for these measurements. Kilometre, metre and centimeter for distance; litre, millilitre for volume and kilogram and gram for mass are the units that are used most of the time.

All these units are decimal units. In this method, gram, metre and litre are taken as the basic units for mass, distance and volume respectively. Units larger than these increase 10 times at every step and smaller units become \(\frac{1}{10}\) of the previous unit at each step.

Look at the table of these units given below.

The origin of the terms kilo, hecto… milli is in the Greek or Latin language. Their English equivalents are given in brackets along with the terms.

Decimal Fractions Problem Set 42 Additional Important Questions and Answers

Subtract the following:

(1) 304.17 – 95.28
Solution:

(2) 72.84 – 36.96
Solution:

(3) 9.17 – 5.88
Solution:

(4) 100 – 49.99
Solution:

(5) Atul has 56.25 and Anup has 65. Whose amount is more? How much?
Solution:

∴ Anup’s amount is more by ₹ 8.75

Balbharti Maharashtra Board Class 5 Maths Solutions Chapter 9 Decimal Fractions Problem Set 41 Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Maths Solutions Chapter 9 Decimal Fractions Problem Set 41

Question 1.
Convert the following into decimal fractions and add them.

(1) ‘One and a half metre’ and ‘two and a half metres’
Solution:

(2) ‘Five and three quarter rupees’ and ‘seven and a quarter rupees’
Solution:

(3) ‘Six and a half metres’ and ‘three and three quarter metres’.
Solution:

Question 2.
(1) 23.4 + 87.9

(2) 35.74 + 816.6
Solution:

(3) 6.95 + 74.88
Solution:

(4) 41.03 + 9.98
Solution:

Question 3.
(1) 51.4 cm + 68.5 cm
Solution:

(2) 94.7 m + 1738.45 m
Solution:

(3) 5158.75 + `841.25
Solution:

Subtraction of decimal fractions

Study the subtraction of decimal fractions given below.

8 hundredths cannot be subtracted from 1 hundredth, so 1 tenth (or 10 hundredths) from 4 tenths are borrowed. The borrowed 10 hundredths and the original one hundredth make 11 hundredths. 11 hundredths minus 8 hundredths are 3 hundredths. They are written in the hundredths place under the line. The rest of the subtraction is carried out using the same method.

Decimal Fractions Problem Set 41 Additional Important Questions and Answers

Convert the following into decimal fractions and add them.

(1) ‘Fourteen and a half rupees’ and ‘Fifteen and a half rupees’.
Solution:

(2) ‘Three quarters’ and ‘a half’
Solution:

Add the following:

(1) 37.84 + 12.16
Solution:

(2) 328.69 + 84.84
Solution:

Solve the following:

(1) 304.86 m + 70.94 m
Solution:

(2) 79.56 cm + 19.65 cm
Solution:

(3) ₹ 64.79 + ₹  49.5
Solution:

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 1 नाच रे मोरा Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 5 Marathi Sulabhbharati Solutions Chapter 1 नाच रे मोरा

5th Standard Marathi Digest Chapter 1 नाच रे मोरा Textbook Questions and Answers

1. ऐका. म्हणा.

प्रश्न 1.
ऐका. म्हणा.

नाच रे मोरा, आंब्याच्या वनात
नाच रे मोरा नाच!

ढगांशी वारा झुंजला रे
काळा काळा कापूस पिंजला रे
आता तुझी पाळी
वीज देते टाळी
फुलव पिसारा नाच ।। 1 ।।

झर झर धार झरली रे
झाडांची भिजली इरली रे
पावसात न्हाऊ
काहीतरी गाऊ
करून पुकारा नाच ।। 2 ।।

थेंब थेंब तळ्यात नाचती रे
टप्टप् पानात वाजती रे
पावसाच्या रेघात
खेळ खेळू दोघांत
निळ्या सौंगड्या नाच ।। 3 ।।

पावसाची रिमझिम थांबली रे
तुझी माझी जोडी जमली रे
आभाळात छान छान
सात रंगी कमान
कमानीखाली त्या नाच ।। 4 ।।

– ग. दि. माडगूळकर

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 1 नाच रे मोरा Additional Important Questions and Answers

1. खालील प्रश्नांची उत्तरे एक किंवा दोन शब्दांत लिहा.

प्रश्न 1.
खालील प्रश्नांची उत्तरे एक किंवा दोन शब्दांत लिहा.

1. आपला राष्ट्रीय पक्षी कोणता?
2. मोर कुठे नाचणार आहे?
3. वारा कोणाशी झुंजत आहे?
4. ढगाला कशाची उपमा दिली आहे?
5. कोण टाळी देते?
6. धार कशी झरत आहे?
7. तळ्यात कोण नाचतात?
8. पानावर टपटप कशाचा आवाज येतो?
9. सवंगडी कोणत्या रंगाचा आहे?
10. पावसाची रिमझिम थांबल्यावर आकाशात काय दिसू लागले?

उत्तर:

1. मोर
2. आंब्याच्या वनात
3. ढगांशी
4. काळ्या कापसाची
5. वीज
6. झरझर
7. थेंब
8. थेंबांचा
9. निळ्या
10. सातरंगी कमान

2. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
प्रस्तुत कवितेत कोणत्या ऋतूचे वर्णन केले आहे?
उत्तर:
प्रस्तुत कवितेत पावसाळ्याचे वर्णन केले आहे.

प्रश्न 2.
प्रस्तुत कविता कोणी लिहिली आहे?
उत्तर:
प्रस्तुत कविता ‘ग. दि. माडगूळकरांनी’ लिहिली आहे.

प्रश्न 3.
कवी मोराला कशाप्रकारे नाचण्यास सांगत आहे?
उत्तर:
कवी मोराला पिसारा फुलवून नाचण्यास सांगत आहे.

प्रश्न 4.
झाडांची इरली कशामुळे भिजली आहे?
उत्तर:
झाडांची इरली झर झर धार झरल्यामुळे भिजली आहे.

प्रश्न 5.
कवी कोणाबरोबर खेळ खेळणार आहे?
उत्तर:
कवी निळ्या सवंगड्यांबरोबर खेळ खेळणार आहे.

प्रश्न 6.
कवी मोराला कशाखाली नाचण्यास सांगत आहेत?
उत्तर:
कवी मोराला आभाळातील सातरंगी कमानीखाली नाचण्यास सांगत आहे.

प्रश्न 7.
इंद्रधनुष्यातील सात रंग कोणते?
उत्तर:
तांबडा, नारंगी, पिवळा, हिरवा, निळा, पांढरा, जांभळा हे इंद्रधनुष्यातील सात रंग आहेत.

3. कंसातील शब्दांचा आधार घेऊन रिकाम्या जागा भरा.

प्रश्न 1.
कंसातील शब्दांचा आधार घेऊन रिकाम्या जागा भरा.
(रिमझिम, कमान, कापूस, धार, सौंगड्या, जोडी, इरली, तळ्यात, पानात)

1. काळा काळा ……………….. पिंजला रे.
2. झर झर …………………. झरली रे.
3. झाडांची भिजली ……………….. रे.
4. थेंब थेंब ……………………. नाचती रे.
5. टप्टप् …………………. वाजती रे.
6. निळ्या ……………………. नाच.
7. पावसाची …………….. थांबली रे.
8. तुझी माझी ………………….जमली रे.
9. आभाळात छान छान सात रंगी …………………….. .

उत्तरः

1. कापूस
2. धार
3. इरली
4. तळ्यात
5. पानात
6. सौंगड्या
7. रिमझिम
8. जोडी
9. कमान

4. खालील कवितेच्या ओळी पूर्ण करा.

प्रश्न 1.
1. ढगांशी वारा झुंजला रे
…………………. पिंजला रे
2. थेंब थेंब तळ्यात नाचती रे
……………………….. वाजती रे
3. पावसाची रिमझिम थांबली रे
…………………………… जमली रे
4. आभाळात छान छान
…………… कमानीखाली त्या नाच।
उत्तर:
1. काळा काळा कापूस
2. टपटप पानात
3. तुझी माझी जोडी
4. छान छान सात रंगी कमान

5. खालील प्रश्नांची थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
कवीने पावसाळ्यातील वातावरणाचे वर्णन कसे केले आहे?
उत्तर:
आकाशात काळे काळे ढग जमा झाले आहेत. वारा सुटला आहे. वीज चमकत आहे. झर झर पावसाची धार पडत आहे. झाडांची इरली भिजली आहे. पावसाचे थेंब तळ्यात नाचत आहेत. पावसाच्या थेंबांचा पानांवर पडून टप्टप् असा आवाज येत आहे. आकाशात सात रंगी इंद्रधनुष्य दिसत आहे. अशाप्रकारे कवीने पावसाळ्यातील वातावरणाचे वर्णन केले आहे.

प्रश्न 2.
प्रस्तुत कवितेत आभाळाचे वर्णन कसे केले आहे?
उत्तर:
पाऊस सुरू होण्यापूर्वी आभाळात काळा काळा कापूस पिंजावा तसे काळे ढग जमा झाले आहेत व वीज कडाडते आहे. तसेच पावसाची रिमझिम थांबल्यावर आभाळात सात रंगी इंद्रधनुष्य दिसत आहे. अशाप्रकारे कवितेत आभाळाचे वर्णन केले आहे.