Bhagya

Maltichi Chaturai Poem 5th Hindi Question Answer Chapter 25 Maharashtra Board

April 19, 2025April 18, 2025 by Bhagya

Std 5 Hindi Lesson 25 मालतीची चतुराई Question Answer Maharashtra Board

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 25 मालतीची चतुराई Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

5th Std Hindi Poem Maltichi Chaturai Question Answer

5th Standard Marathi Digest Chapter 25 मालतीची चतुराई Textbook Questions and Answers

1. खालील प्रशनांची उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
मालतीला कोणत्या गोष्टीचे नवल वाटले?
उत्तरः
शेतावरून घरी आल्यावर मलण्णाने बैलांना घरी आणून गोठ्यात बांधले. त्यांना चारा, पाणी दिले. अतिश्रमाने थकून मलण्णा लवकर झोपला. सकाळी लवकर उठला. बाहेर जाताच त्याला गोठ्यात एकच बैल दिसला. दुसरा बैल कुठे गेला? मलण्णाने घाबरून मालतीला विचारले. मालतीला बैल नाहीसा झाल्याचे कळले, तेव्हा तिला या गोष्टीचे नवल वाटले.

प्रश्न (आ)
मलण्णा, डोक्याला हात लावून का बसला?
उत्तरः
मलण्णा व मालती एक गरीब शेतकरी जोडपे होते. या जोडप्याचा, गोठ्यात बांधलेल्या दोन बैलांपैकी एक बैल नाहीसा झाला होता. त्यांनी गावभर त्या बैलाचा शोध घेतला; पण त्यांना बैल मिळाला नाही. मलण्णा तर खूपच निराश झाला. काय करायचे? एकाच बैलावर शेती कशी करायची? या विचाराने मलण्णा डोक्याला हात लावून बसला.

प्रश्न (इ)
बैल चोरणारा माणूस मनातून का घाबरला?
उत्तर:
बैल चोरी झाला म्हणून मालती व मलण्णा दोघांनीही तालुक्याला जाऊन गुरांच्या बाजारातून बैल खरेदी करण्याचे ठरवले. गुरांच्या बाजारात फिरता फिरता मालतीला त्यांचा हरवलेला बैल दिसला; दोघेही बैलाजवळ आले. आपला बैल म्हणून मालतीने त्याला आंजारले, गोंजारले. “या माणसाने आमचा बैल चोरला,” असे म्हणत तिने आरडाओरडा करायला सुरुवात केली. आपली चोरी आता उघडी पडेल या विचाराने बैल चोरणारा माणूस मनातून घाबरला.

प्रश्न (ई)
मालतीने युक्ती करायचे का ठरवले?
उत्तरः
मालतीने आरडाओरडा करायला सुरुवात केली तेव्हा चोरानेही कांगावा केला की, मी तुमचा बैल कशाला घेऊ? मी या बैलाला लहानाचा मोठा केलाय. हा माझाच बैल आहे. मालतीच्या लक्षात आले की, चोर सहजासहजी आपल्याला बैल देण्यास तयार होणार नाही. म्हणून तिने बैल मिळवण्यासाठी युक्ती करायचे ठरवले.

प्रश्न (उ)
मालतीने कोणती युक्ती केली?
उत्तर:
गुरांच्या बाजारात मालती-मलण्णाला त्यांचा चोरलेला बैल दिसला. चोराला सांगूनही तो चोरीची कबुली दयायला तयार होईना, तेव्हा मालतीने झटकन बैलाच्या डोक्यावर हात ठेवला व त्याला प्रश्न विचारला, “सांग बरं, याचा कोणता डोळा अधूआहे, डावा की उजवा?” चोर म्हणाला, “माझ्या बैलाचा डावा डोळा अधूआहे.” यावर मालतीने ते तपासून घेऊ, असे चोराला म्हटले आणि चोर त्यात अडकला. कारण मालतीच्या बैलाचे दोन्ही डोळे चांगले होते. चोर पकडण्यासाठी मालतीने ही युक्ती केली.

प्रश्न (ऊ)
चोराची भंबेरी का उडाली?
उत्तर:
मालतीची युक्ती कामी आली आणि चोराची लबाडी उघड झाली. चोराने खोटेपणाने सांगितले की, “माझ्या बैलाचा डावा डोळा अधू आहे.” पण प्रत्यक्षात मात्र मालतीच्या बैलांचे दोन्ही डोळे चांगले होते. अशाप्रकारे लोकांसमोर चोराची लबाडी उघडकीस आल्यामुळे चोराची भंबेरी उडाली.

2. रिकाम्या जागा भरा.

प्रश्न 1.
रिकाम्या जागा भरा.
(अ) मालती ………….. बाहेर आली.
(आ) एका बैलावर ……….. कशी करायची?
(इ) तेवढ्यात मालतीला त्यांचा ……………… बैल दिसला.
(उ) बैलाभोवती लोकांची ………………….. जमली.
(ऊ) सगळ्यांनी मालतीच्या …………. कौतुक केले.
उत्तर:
(अ) झटकन
(आ) नांगरणी
(इ) हरवलेला
(उ) गर्दी
(ऊ) चतुराईचे

3. पटकन, झटकन यासारखे आणखी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
पटकन, झटकन यासारखे आणखी शब्द लिहा.
उत्तर:

खटकन
चटकन
गटकन
मटकन
सटकन

4. आरडाओरडा, सहजासहजी, भाजीभाकरी हे जोडशब्द आलेली पाठातील वाक्ये लिहा.

प्रश्न 1.
आरडाओरडा, सहजासहजी, भाजीभाकरी हे जोडशब्द आलेली पाठातील वाक्ये लिहा.
उत्तरः
1. “या माणसाने आमचा बैल चोरला,” असे म्हणत तिने आरडाओरडा करायला सुरुवात केली.
2. हा चोर आपला बैल सहजासहजी देणार नाही.
3. त्याची पत्नी मालती हिने भाजीभाकरी केली होती.

5. मालतीच्या चतुराईचे सर्वांनी कौतुक केले. तुमच्या/मित्राच्या/मैत्रिणीच्या चतुरपणाचे कौतुक कधी झाले आहे का? घरी व वर्गात सांगा.

प्रश्न 1.
मालतीच्या चतुराईचे सर्वांनी कौतुक केले. तुमच्या/मित्राच्या/मैत्रिणीच्या चतुरपणाचे कौतुक कधी झाले आहे का? घरी व वर्गात सांगा.

6. खालील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द पाठात शोधून लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द पाठात शोधून लिहा.
(अ) खरेदी
(आ) लहान
(इ) डावा
उत्तरः
(अ) विक्री
(आ) मोठा
(इ) उजवा

7. खालील शब्द असेच लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्द असेच लिहा.
दोन्ही, गोष्टी, विक्री, निरीक्षण, गर्दी, स्त्री.

उपक्रम:

आतापर्यंतच्या पाठांत आलेले जोडशब्द शोधा. ते ‘माझा शब्दसंग्रह’ वहीत लिहा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 25 मालतीची चतुराई Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
एक-दोन शब्दात उत्तरे लिहा.

शेतकऱ्याचे नाव काय होते?
शेतकऱ्याच्या पत्नीचे नाव काय होते?
मलण्णाकडे किती बैल होते?
मलण्णाने बैलांना काय दिले?
जनावरांच्या बाजाराला काय म्हणतात?
बाजारात जनावरांची काय सुरू होती?
मलण्णा-मालतीने बैलाचा शोध कुठे घेतला?
चोराने बैलाचा कोणता डोळा अधू आहे असे सांगितले?
चोराला कोणाच्या ताब्यात दिले?

उत्तर:

मलण्णा
मालती
दोन
चारा-पाणी
गुरांचा बाजार
खरेदी-विक्री
गावभर
डावा
पोलिसांच्या

प्रश्न 2.
रिकाम्या जागा भरा.

दोन्ही बैलांना ………………….. बांधले.
मीच याला लहानाचा मोठा केला असा तो ……………. करू लागला.
त्याच्या मनात …………. निर्माण झाला.
लोकांसमोर चोराची …………. उघडकीस आली.
चोराला पोलिसांच्या …………… दिले.

उत्तर:

गोठ्यात
कांगावा
गोंधळ
लबाडी
ताब्यात

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
मालतीने मलण्णाला शेतातून आल्यावर काय खायला दिले?
उत्तर:
मालतीने मलण्णाला शेतातून आल्यावर भाजीभाकरी खायला दिली.

प्रश्न 2.
सकाळी लवकर उठल्यावर मल्लण्णाने काय पाहिले?
उत्तरः
सकाळी लवकर उठल्यावर मलण्णाने पाहिले की, गोठ्यात एकच बैल आहे.

प्रश्न 3.
बैल खरेदी करण्यासाठी मालती व मलण्णा कोठे गेले?
उत्तर:
बैल खरेदी करण्यासाठी मालती व मलण्णा तालुक्याला गुरांच्या बाजारात गेले.

प्रश्न 4.
मालती व मलण्णाला त्यांचा बैल कुठे दिसला?
उत्तर:
मालती व मलण्णाला त्यांचा बैल तालुक्याला गुरांच्या बाजारात दिसला.

प्रश्न 5.
मालतीने आरडाओरडा का केला?
उत्तर:
मालतीने आरडाओरडा केला, कारण तिने आपल्या हरवलेल्या बैलाला ओळखले.

प्रश्न 6.
बैल चोरणाऱ्याने कशाप्रकारे कांगावा केला?
उत्तरः
“तुमचा बैल मी कशाला घेऊ?” हा माझाच बैल आहे. मीच याला लहानाचा मोठा केला आहे.’ अशाप्रकारे बैल चोरणाऱ्याने कांगावा केला.

प्रश्न 7.
मालतीने बैल चोरणाऱ्याला कोणता प्रश्न विचारला?
उत्तर:
“सांग बरं, याचा कोणता डोळा अधू आहे, डावा की उजवा?’ हा प्रश्न मालतीने बैल चोरणाऱ्याला विचारला.

प्रश्न 8.
लोकांसमोर कोणती गोष्ट उघड झाली?
उत्तरः
लोकांसमोर चोराची लबाडी उघड झाली.

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
मालती व मलण्णा घरी आनंदाने का आले?
उत्तरः
मालतीने केलेल्या युक्तीमुळे चोरी पकडल्याबरोबर चोराची भंबेरी उडाली. सगळ्यांनी मालतीच्या चतुराईचे कौतुक केले आणि चोराला पोलिसांच्या ताब्यात दिले. आपला चोरीला गेलेला बैल, चतुराईने मिळाल्यामुळे मालती मलण्णा घरी आनंदाने आले.

व्याकरण व भाषाभ्यास:

1. कंसातील वाक्प्रचारांचा खालील वाक्यात उपयोग करून वाक्य पुन्हा लिहा. (भंबेरी उडणे, डोक्याला हात लावणे, अंजारणे गोंजारणे, कांगावा करणे, थकून जाणे, लबाडी करणे)

प्रश्न 1.
खूप वर्षांनी पाहिलेल्या नातवाला आजीने प्रेमाने थोपटले
उत्तरः
खूप वर्षांनी पाहिलेल्या नातवाला आजीने प्रेमाने अंजारले गोंजारले.

प्रश्न 2.
भुकंपामुळे झालेले नुकसान पाहून भुकंपग्रस्त विचारात पडले.
उत्तरः
भुकंपामुळे झालेले नुकसान पाहून भुकंपग्रस्तांनी डोक्याला हात लावला.

प्रश्न 3.
पोलिसांनी पकडलेला चोर मी चोरी केलीच नाही, असे खरे बोलण्याचा आव आणू लागला.
उत्तरः
पोलिसांनी पकडलेला चोर मी चोरी केलीच नाही, असा कांगावा करू लागला.

प्रश्न 4.
अचानक पाहुणे आल्याने आई खूप गोंधळून गेली.
उत्तरः
अचानक पाहुणे आल्याने आईची भंबेरी उडाली.

प्रश्न 5.
व्यापारी जास्त पैसा मिळवण्याच्या नादात नेहमीच खोटपणा करतात.
उत्तरः
व्यापारी जास्त पैसा मिळवण्याच्या नादात नेहमीच लबाडी करतात.

प्रश्न 6.
दिवसभर नृत्याचा सराव करून मुले दमून गेली.
उत्तरः
दिवसभर नृत्याचा सराव करून मुले थकून गेली.

प्रश्न 7.
समानार्थी शब्द लिहा.

चतुराई
पाणी
पत्नी
झोप
नवल
शोध
झटकन
सुरुवात
कौतुक
गोंधळ
आनंद
मन
भांडण
युक्ती
बैल
डोळा
लबाडी

उत्तरः

चातुर्य
जल
बायको
निद्रा
आश्चर्य
तपास
पटकन
आरंभ
स्तुती
गडबड
हर्ष
चित्त
वाद
शक्कल
वृषभ
नेत्र
फसवणूक

प्रश्न 8.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

सकाळ
लवकर
बाहेर
हरवणे
सुरुवात
लक्ष
गर्दी
माझा
विचार
चांगले
कौतुक
आनंद
घाबरट
गोंधळ
उघडे
डावा

उत्तरः

संध्याकाळ
उशिरा
आत
मिळणे/सापडणे
शेवट
दुर्लक्ष
पांगापांग
तुझा
अविचार
वाईट
निंदा
दुःख
धीट
शांतता
बंद
उजवा

प्रश्न 9.
लिंग बदला.

शेतकरी
पत्नी
बैल
स्त्री

उत्तर:

शेतकरीण
पती
गाय
पुरुष

प्रश्न 10.
वचन बदला.

घर
गोठा
बैल
काम
अंथरूण
गोष्ट
गाव
तालुका
जनावर
युक्ती
डोळा
मन
भांडण
हात
लबाडी

उत्तरः

घरे
गोठे
बैल
कामे
अंथरुणे
गोष्टी
गावे
तालुके
जनावरे
युक्त्या
डोळे
मने
भांडणे
हात
लबाड्या

मालतीची चतुराई Summary in Marathi

पदयपरिचय:

मलण्णा व मालती हे गरीब शेतकरी जोडपे. त्यांचा एक बैल चोरीला गेला. आठवड्याच्या बाजारात मालतीने तो बैल चतुराईने कसा मिळवला याचे वर्णन या पाठात आले आहे.

शब्दार्थ:

गोठा – गुरे बांधण्याची जागा – (shed for cattle)
चारा – पशुपक्ष्यांचे अन्न (fodder)
दमणे – थकणे (tired)
बैल – वृषभ (a bull)
झटकन – लवकर (quickly)
नवल – आश्चर्य (a wonder)
शोध – चौकशी (inquiry)
गुरे – गाय, बैल इ. जनावरे (a cattle)
बाजार – मंडई (a market)
खरेदी – विकत घेणे (purchase)
युक्ती – क्लृप्ती (an idea)
अधू – अपंग (handicap)
चतुराई – चातुर्य (cleverness)
कौतुक – आश्चर्य (surprise)
भंबेरी – गोंधळ (disorder)
तालुका – जिल्ह्याचा एक भाग (a subdivision of a district)
कांगावा – उगाच केलेला आरडा ओरडा (a false uproar)
लबाडी – खोटेपणा (a fraud)
नांगरणी – जमीन उकरणे (ploughing)

5th Standard Marathi Digest Pdf Download

Maharshi Vitthal Ramji Shinde Poem 5th Hindi Question Answer Chapter 27 Maharashtra Board

April 19, 2025April 18, 2025 by Bhagya

Std 5 Hindi Lesson 27 महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे Question Answer Maharashtra Board

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 27 महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

5th Std Hindi Poem Maharshi Vitthal Ramji Shinde Question Answer

5th Standard Marathi Digest Chapter 27 महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे Textbook Questions and Answers

1. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
विठ्ठलचा जन्म कोठे झाला?
उत्तर:
विठ्ठलचा जन्म जमखंडी गावी झाला.

प्रश्न (आ)
विठ्ठल कोणकोणते खेळ खेळत असे?
उत्तर:
विठ्ठल हुतुतू, खो-खो, सुरपारंब्या हे खेळ खेळत असे.

प्रश्न (इ)
विठ्ठलच्या आजोबांनी दुष्काळाच्या वेळी गोरगरिबांना कोणती मदत केली?
उत्तर:
विठ्ठलच्या आजोबांनी दुष्काळाच्या वेळी गोरगरिबांना मक्याचे दाणे वाटले.

प्रश्न (ई)
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांनी आयुष्यभर कोणते कार्य केले?
उत्तरः
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांनी आयुष्यभर समाजसुधारणा करण्याचे कार्य केले.

2. योग्य पर्याय ‘✓’ निवडून लिहा.

प्रश्न 1.
गोरगरीब लोक विठ्ठलला आशीर्वाद देत असत, कारण ……………………..
(अ) तो वेगवेगळ्या प्रकारचे खेळ खेळत असे.
(आ) तो आजोबांबरोबर गोरगरिबांना मक्याचे दाणे वाटत असे.
उत्तरः
कारण तो आजोबांबरोबर गोरगरिबांना मक्याचे दाणे वाटत असे.

प्रश्न 2.
जेवताना एके दिवशी भिकारी दाराशी आला, तेव्हा ……………………..
(अ) विठ्ठलने जेवणाचे ताटच त्या भुकेलेल्या माणसाला दिले.
(आ) भुकेलेल्या माणसाला निघून जायला सांगितले.
उत्तरः
तेव्हा विठ्ठलने जेवणाचे ताटच त्या भुकेलेल्या माणसाला दिले.

3. खालील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द लिहा.
(अ) जन्म
(आ) आवड
उत्तरः
(अ) मृत्यू
(आ) नावड

4. कंसात दिलेल्या शब्दांचे विरुद्ध अर्थ असलेले शब्द वापरून खालील वाक्ये पूर्ण करा.

प्रश्न 1.
कंसात दिलेल्या शब्दांचे विरुद्ध अर्थ असलेले शब्द वापरून खालील वाक्ये पूर्ण करा.
(अ) डोंगर पर्वतापेक्षा ………………. आहे. (मोठा)
(आ) हरवलेला चेंडू सापडल्याने मला खूप ……………… झाला. (दुःख)
(इ) ससा हा प्राणी ……………….असतो. (धीट)
(ई) राजूला ……………….कपडे आवडत नाहीत. (सैल)
(उ) वीणा …………….. चालते. (भरपूर)
उत्तरः
(अ) लहान
(आ) आनंद
(इ) भित्रा
(ई) घट्ट
(उ) हळूहळू

5. खालील शब्द वाचा व असेच लिहा.
विठ्ठल, अण्णासाहेब, हुतुतू, धार्मिक, संस्कार, दुष्काळ, महर्षी, ध्यास, आयुष्यभर, हृदय.

6. तुमच्या परिसरात एखादी दानशूर व्यक्ती राहते का? ती व्यक्ती संकटाच्या वेळी इतरांना कोणती मदत करते, याची माहिती मिळवा. वर्गात सांगा.

• खाली दिलेले वाक्य वाचा व दिलेल्या चाररेघांमध्ये वळणदार अक्षरांत लिहा.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 27 महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे 1

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 27 महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
एका शब्दात उत्तरे लिहा.

अण्णासाहेबांच्या वडिलांचे नाव काय होते?
अण्णासाहेबांच्या आईचे नाव काय होते?
विठ्ठलचे वडील कोणत्या वृत्तीचे होते?
विठ्ठलच्या आजोबांचे नाव काय होते?
विठ्ठलच्या मळ्यात कोणते पीक आले होते?
विठ्ठलजेवायला बसला असताना तेथे कोण आले?
विठ्ठल रामजी शिंदे यांनी कोणत्या गोष्टीचा अखंड ध्यास घेतला?

उत्तर:

रामजी
यमुनाबाई
धार्मिक
वसंतराव
मका
भिकारी
समाजसुधारणेचा

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
विठ्ठलचा जन्म कोठे झाला?
उत्तर:
विठ्ठलचा जन्म जमखंडी गावी झाला.

प्रश्न 2.
विठ्ठल कोणकोणते खेळ खेळत असे?
उत्तर:
विठ्ठल हुतुतू, खो-खो, सुरपारंब्या हे खेळ खेळत असे.

प्रश्न 3.
विठ्ठलच्या आजोबांनी दुष्काळाच्या वेळी गोरगरिबांना कोणती मदत केली?
उत्तर:
विठ्ठलच्या आजोबांनी दुष्काळाच्या वेळी गोरगरिबांना मक्याचे दाणे वाटले.

प्रश्न 4.
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांनी आयुष्यभर कोणते कार्य केले?
उत्तरः
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांनी आयुष्यभर समाजसुधारणा करण्याचे कार्य केले.

प्रश्न 5.
लहानपणीच्या खेळांमध्ये विठ्ठलचे कोणते गुण दिसून येत असत?
उत्तर:
लहानपणीच्या खेळांमध्ये विठ्ठलचे धीटपणा व सोशीकता हे गुण दिसून येत असत.

प्रश्न 6.
लहानग्या विठ्ठलच्या मनावर कोणता संस्कार उमटला होता?
उत्तर:
लहानग्या विठ्ठलच्या मनावर ‘माणसामाणसांत भेद करणे योग्य नाही’, हा संस्कार उमटला होता.

प्रश्न 7.
छोटा विठ्ठल चार वर्षांचा असताना दक्षिण भारतात काय झाले?
उत्तर:
छोटा विठ्ठल चार वर्षांचा असताना दक्षिण भारतात महाभयंकर दुष्काळ पडला.

प्रश्न 8.
विठ्ठल यांना लोकं कोणत्या नावाने आजही ओळखतात?
उत्तर:
विठ्ठल यांना लोकं अण्णासाहेब शिंदे’ या नावाने आजही ओळखतात.

प्रश्न 9.
रिकाम्या जागा भरा.

विठ्ठल यांचा जन्म …………………… गावी झाला.
लहानग्या विठ्ठलला अत्यंत आवड होती.
त्यांचे वडील ……………….. वृत्तीचे होते.
सर्व ………….. लोक त्यांच्या घरी येत असत.
दक्षिण भारतात महाभयंकर ……………………… पडला होता.
विठ्ठलच्या ………. मक्याचे चांगले पीक आलेले होते.
आजोबा वसंतराव ………………….. होते
लोक विठ्ठलचे ……………………… करत व …………………… देत.

उत्तर:

जमखंडी
खेळाची
धार्मिक
जातिधर्मांचे
दुष्काळ
मळ्यात
दानशूर
कौतुक, आशीर्वाद

योग्य पर्याय निवडून लिहा.

प्रश्न 1.
विठ्ठलच्या हृदयावर
(अ) संत एकनाथांच्या भारुडाचा ठसा उमटला होता.
(आ) संत तुकारामांच्या अभंगवाणीचा ठसा उमटला होता.
उत्तरः
संत तुकारामांच्या अभंगवाणीचा ठसा उमटला होता.

प्रश्न 2.
विठ्ठल ……………………. खेळात सदैव पुढे असे.
(अ) हुतूतू, खोखो
(आ) कबड्डी, लंगडी
उत्तरः
हुतूतू, खोखो

प्रश्न 3.
आयुष्यभर विठ्ठलने ध्यास घेतला.
(अ) लेखनाचा ध्यास घेतला
(आ) समाजसुधारणेचा ध्यास घेतला
उत्तरः
समाजसुधारणेचा ध्यास घेतला

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
वडिलांच्या धार्मिक वृत्तीचा व घरातील वातावरणाचा परिणाम विठ्ठलवर कसा झाला होता?
उत्तर:
विठ्ठलचे वडील धार्मिक वृत्तीचे होते. त्यांच्या धार्मिक वृत्तीचा विठ्ठलवरही परिणाम झाला होता. सर्व जातिधर्मांचे लोक त्यांच्या घरी येत असत. माणसामाणसांत भेद करणे योग्य नाही, याचा संस्कार घरातील वातावरणामुळे लहानग्या विठ्ठलच्या मनावर उमटला.

प्रश्न 2.
विठ्ठलचा दयाळूपणा कोणत्या प्रसंगावरून दिसून येतो?
उत्तर:
एकदा विठ्ठल जेवायला बसला होता. समोर ताट होते. तेवढ्यात एक भिकारी दाराशी आला. विठ्ठलाने क्षणाचाही विचार न करता आपल्या समोरील ताट त्या भुकेल्या भिकाऱ्याला दिले. या प्रसंगावरून विठ्ठलाचा दयाळूपणा दिसून येतो.

प्रश्न 3.
पाठात आलेल्या तुकारामांच्या अभंगाचा अर्थ लिहा व समजून घ्या.
उत्तर:
हा अभंग साधु म्हणजेच सज्जन माणसांच्या लक्षणाविषयी आहे. यात म्हटले आहे की, जे गरिबीने पिडलेले व गांजलेले आहेत, त्यांना आपला मानणारा जो आहे, तोच सज्जन आहे. देव त्यांच्याच ठायी आहे. देव तिथेच आहे. देवळात किंवा मूर्तीत नाही.

प्रश्न 4.
विठ्ठलचे कोणकोणते गुण या पाठात दिसून येतात?
उत्तर:
लहानपणीच्या खेळांमध्ये विठ्ठलचा धीटपणा व सहनशीलता दिसून येते. धार्मिकता, दयाळूपणा, समाजाविषयी आस्था हे गुण विठ्ठलच्या वाढत्या वयात दिसून येतात.

प्रश्न 5.
आजोबांचा दानशूरपणा विठ्ठलमध्ये कोणत्या गोष्टींवरून दिसून येतो?
उत्तर:
विठ्ठल चार वर्षांचा असताना दक्षिण भारतात महाभयंकर दुष्काळ पडला होता. पण त्यांच्या मळ्यात मात्र मक्याचे चांगले पीक आलेले होते. त्याचे आजोबा दानशूर होते. रोज सकाळी ते कट्ट्यावर बसत व गोरगरिबांना मक्याचे दाणे वाटत असत. त्यावेळी विठ्ठलही त्यांना या कामात मदत करत असे, या गोष्टीवरून आजोबांचा दानशूरपणा विठ्ठलमध्ये दिसून येतो.

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

दानशूर
लहान
दुष्काळ
दयाळू
भेद
चांगले
गरीब
कौतुक
धार्मिक
आशीर्वाद

उत्तरः

कंजूष
मोठे
सुकाळ
दुष्ट
साम्य
वाईट
श्रीमंत
निंदा
अधार्मिक
शाप

प्रश्न 2.
समानार्थी शब्द लिहा.

गाव
आई
वडील
सदैव
भेदः
मन
गरीब
कौतुक
आयुष्य

उत्तर:

खेडे
जननी
बाबा, पिता
नेहमी
फरक
चित्त
दरिद्री
स्तुती
जीवन

प्रश्न 3.
लिंग बदला.

वडील
छोटा
आजोबा
भिकारी

उत्तरः

आई
छोटी
आजी
भिकारीण

प्रश्न 4.
वचन बदला.

गाव
आवड
वृत्ती
घर
जात
भेद
मन
पीक
दाणा
मदत
ताट
ठसा
कार्य

उत्तर:

गावे
आवडी
वृत्ती
घरं/घरे
जाती
भेद
मने
पिके
दाणे
मदत
ताटे
ठसे
कार्ये

प्रश्न 5.
कंसात दिलेल्या शब्दांचे विरुद्ध अर्थ असलेले शब्द वापरून खालील वाक्ये पूर्ण करा.

त्या वर्षी गावात ……………………… पाऊस पडला. (अल्प)
सोनालीने ……………………….. वाकून पाहिले (बाहेर)
साठवून ठेवलेल्या …………………….. गवताला आग लागली. (ओल्या )
राहुलने …………………………… गणित सोडवले. (सोपे)
राजा …………………….. आहे. (कंजूष)
बाबांनी आईच्या बोलण्याकडे ………………………… केले. (लक्ष)
कार्यक्रमाचा ………………………… चांगला झाला. (सुरुवात)
गुढीपाडव्याच्या दिवशी आम्ही सोन्याची …………………. केली. (विक्री)

उत्तरः

अती
आत
सुक्या
कठीण
दानशूर
दुर्लक्ष
शेवट
खरेदी

प्रश्न 6.
पुढील देशभक्तांच्या घोषणा लिहा.
उत्तरः

देशभक्त	घोषणा
1. महात्मा गांधी	करो या मरो।
2. लोकमान्य टिळक	स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि तो मी मिळवणारच.
3. नेताजी शुभाषचंद्र बोस	तुम मुझे खून दो, मैं तुम्हें आझादी दूंगा ।
4. लालबहादूर शास्त्री	जय जवान, जय किसान।
5. चाचा नेहरू	आराम हराम है।
6. इंदिरा गांधी	गरीबी हटाओ।

पुढील उतारा वाचून त्याखालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांचा जन्म कर्नाटकातील जमखंडी गावात 23 एप्रिल 1873 रोजी झाला.महर्षी शिंदे यांनी सामाजिक व धार्मिक कार्यात आपले आयुष्य वेचले. महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांनी अस्पृश्यता व सामाजिक समानता घडवून आणण्यासाठी प्रयत्न केले. महर्षी शिंदे यांच्यावर जॉन स्टुअर्ट मिल स्पेन्सर हर्बर्ट आणि मॅक्सम्युलर या इंग्रजी विचारवंतांचा प्रभाव होता. विठ्ठल शिंदे यांनी कलाशाखेच्या पदवीचे शिक्षण पुणे येथील फर्ग्युसन महाविदयालयात घेतले. महात्मा गांधी व महाराजा सयाजीराव गायकवाड यांच्याबरोबर विठ्ठल शिंदे यांनी काम केले. 2 जानेवारी 1944 रोजी विठ्ठल शिंदे यांचे निधन झाले.

प्रश्न 2.
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांचा जन्म केव्हा व कुठे झाला?
उत्तर:
महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांचा जन्म कर्नाटकातील जमखंडी गावात 23 एप्रिल 1873 रोजी झाला.

महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे Summary in Marathi

पक्ष्यपरिचय:

महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांच्या जीवनकार्याविषयी माहिती प्रस्तुत पाठात सांगितली आहे.

शब्दार्थ:

सदैव – नेहमी (always, ever)
धीटपणा – साहसी, धैर्यशाली (courageous, fearless)
सहनशीलता- सोशिकता (tolerance)
धार्मिक – पुण्यवान, सदाचारी (religious)
वृत्ती – आचरण, वागणूक (behaviour, conduct)
परिणाम – प्रभाव (an effect, an impression)
भेद – फरक, भिन्नता (a discrimination)
उमटणे – स्पष्ट दिसणे (to be clear)
महाभयंकर – भितिदायक (fearful, dreadful)
दुष्काळ – अन्नाची टंचाई, दुर्भिक्ष (a famine)
मळा – बागाईत, भाजी पिकवण्याचे ठिकाण (a vegetable garden)
दानशूर – उदार मनाचा (generous, liberal)
आशीर्वाद – शुभेच्छा, दुवा (blessings)
भिकारी – भिक मागून जगणारा (a beggar)
दयाळूपणा – दुसऱ्यावर दया करण्याचा स्वभाव, प्रेमळपणा (kindness)
अभंगवाणी – काव्यरचनेचा एक प्रकार (a species of verse)
हृदय – मन (heart)
आयुष्य – जीवितकाळ (life-time)
समाजसुधारणा – समाजहितासाठी आरंभलेले कार्य (social service)
अखंड – अविरत (continuous, an ending)
ध्यास – अतिशय उत्कट इच्छा (a great longing)
कार्य – योगदान, एखादया क्षेत्रात घातलेली भर/ कामगिरी (a contribution to the enrichment of a certain field)

5th Standard Marathi Digest Pdf Download

Anubhav 2 Poem 5th Hindi Question Answer Chapter 19 Maharashtra Board

April 19, 2025April 18, 2025 by Bhagya

Std 5 Hindi Lesson 19 अनुभव-२ Question Answer Maharashtra Board

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 19 अनुभव-२ Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

5th Std Hindi Poem Anubhav 2 Question Answer

5th Standard Marathi Digest Chapter 19 अनुभव-२ Textbook Questions and Answers

1. थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
आईला पाहताच मुलगा धावत का गेला?
उत्तर:
मुलाला आईच्या हातात दोन मोठ्या पिशव्या दिसल्या. त्या जड असाव्यात असे त्याला वाटले. आईला मदत करावी या विचाराने आईला पाहताच मुलगा धावत गेला.

प्रश्न (आ)
आईचे हात कशामुळे लालेलाल झाले होते?
उत्तर:
आईच्या हातात दोन वजनदार पिशव्या होत्या. बराच वेळ त्या हातात धरल्याने ओझ्यामुळे आईचे हात लालेलाल झाले होते.

प्रश्न (इ)
आईला बरे का वाटले?
उत्तर:
आई दोन हातात वजनदार पिशव्या घेऊन एकटीच आली. तिचे हात त्या ओझ्यामुळे लालेलाल झाले होते. बराच वेळ ती स्वत:चे हात दाबत होती. आईच्या हातातील एक पिशवी मुलाने घेतल्यामुळे तिचे ओझे कमी झाले म्हणून तिला बरे वाटले.

प्रश्न (ई)
मुलाने किराणा सामान केव्हा आणायचे ठरवले? का?
उत्तर:
ज्या दिवशी शाळेला सुट्टी असेल तेव्हा किराणा सामान आणायला जायचे, असे मुलाने ठरवले. ज्यामुळे आईला पिशव्या उचलाव्या लागणार नाहीत.

2. खालील शब्दांत शरीराचे भाग असणारे शब्द शोधा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दांत शरीराचे भाग असणारे शब्द शोधा.
उत्तर:

पाठवणी
यजमान
आगबोट
तोंडपाठ
पोटपूजा
पायपुसणी
गालबोट
नाकतोडा

3. खालील शब्द वाचा व तसेच लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्द वाचा व तसेच लिहा.
सुट्टी, हुश्श, चक्कर, लख्ख, बग्गी, गच्च, सज्जन, लठ्ठ, उड्डाण, अण्णा, पत्ता, कथ्थक, जिद्द, घट्ट, अन्न, गप्पा, झिम्मा, अय्या, गल्ली, सव्वा.

4. विरुद्ध अर्थाचे शब्द लिहा.

प्रश्न 1.
विरुद्ध अर्थाचे शब्द लिहा.
(अ) मोठे ×
(आ) हसणे ×
(इ) जड ×
(ई) खाली ×
(उ) जाणे ×
(ऊ) सांडणे ×

5. खालील शब्दात लपलेले शब्द शोधा.

प्रश्न 1.
खालील शब्दात लपलेले शब्द शोधा.
उत्तर:
(अ) सामानाला – माना, नाला, नामा, मासा, माला
(आ) बाजारात – बात, रात, बाजा, राबा, राजा
(इ) चाललीस – चाल, लली, लस, सल
(ई) मनापासून – सून, मन, पाना, पान

6. तुम्ही आईला कोणकोणत्या कामात मदत करता?

प्रश्न 1.
तुम्ही आईला कोणकोणत्या कामात मदत करता?
उत्तर:
आम्ही आईला अनेक कामात मदत करतो.
घरकाम –
1. कपड्यांच्या घड्या करणे.
2. पुस्तके कप्प्यात ठेवणे
3. आपल्या चप्पल/बूट व्यवस्थित ठिकाणी ठेवणे.

बाहेरील काम –
1. इस्त्रीचे लहान कपडे आणणे
2. बँकेत चेक टाकणे
3. वाण्याकडे यादी देणे इत्यादी
4. दळण टाकणे/आणणे.

7. तुमच्या घराजवळील किराणामालाच्या दुकानात जा. तेथील वस्तूंची यादी करा व ती पुढील रकान्यात लिहा.

प्रश्न 1.
तुमच्या घराजवळील किराणामालाच्या दुकानात जा. तेथील वस्तूंची यादी करा व ती पुढील रकान्यात लिहा.
उत्तर:

सामान	नग / किलो
तांदूळ	5 किलो
गहू	10 किलो
गूळ	1 किलो
साखर	2 किलो

सामान	नग / किलो
चहा पावडर	½ किलो
Toilet Soap	3 नग
आगपेट्या	1 बॉक्स
Lizol	(मोठी बाटली)

8. जोड्या लावा.

प्रश्न 1.
पुढील जोड्या लावा.

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. लालेलाल	(अ) केस
2. काळेकुट्ट	(ब) दही
3. पांढरेशुभ्र	(क) कुंकू
4. पिवळेधमक	(ड) जांभूळ
5. जांभळट	(इ) लिंबू
6. निळसर	(ई) गवत
7. हिरवेगार	(फ) आकाश

उत्तर:

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. लालेलाल	(क) कुंकू
2. काळेकुट्ट	(अ) केस
3. पांढरेशुभ्र	(ब) दही
4. पिवळेधमक	(इ) लिंबू
5. जांभळट	(ड) जांभूळ
6. निळसर	(फ) आकाश
7. हिरवेगार	(ई) गवत

9. कंसातील योग्य शब्द निवडून खालील वाक्ये पूर्ण करा.

प्रश्न 1.
कंसातील योग्य शब्द निवडून खालील वाक्ये पूर्ण करा.
(असतो, हळूहळू, शाळा, लवकर, पडली)
(अ) संजू ………………….” उठतो.
(आ) गोगलगाय …………… चालते.
(इ) हा बंगला नेहमी बंद ………………..
(ई) ………………….. वेळेवर भरते.
(उ) यावर्षी खूप थंडी ………………. .

उपक्रम:

प्रश्न 1.
आईविषयी एखादी कविता मिळवा. पाठ करा व वर्गात म्हणून दाखवा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 19 अनुभव-२ Additional Important Questions and Answers

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
आईकडे बघून मुलाला काय जाणवले?
उत्तर:
आईकडे बघून मुलाला जाणवले, की तिच्या हातातील पिशव्या खूप जड असाव्यात.

प्रश्न 2.
आईच्या हातातील पिशव्यांमध्ये काय होते?
उत्तर:
आईच्या हातातील पिशव्यांमध्ये महिन्याभराचं किराणा सामान होते.

प्रश्न 3.
मुलाने काळजीने आईला काय विचारले?
उत्तर:
“आई तू दर महिन्याला एवढं ओझं एकटीच घेऊन येतेस?”

प्रश्न 4.
पुढच्यावेळी आईबरोबर सामान आणायला कोण जाणार होते?
उत्तरः
पुढच्या वेळी आईबरोबर सामान आणायला मुलगा जाणार होता.

एक ते दोन शब्दात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
1. मुलगा कुठे निघाला होता?
2. आईच्या पिशवीत काय होते?
3. आईचे हात कसे झाले होते?
उत्तरः
1. घरी
2. किराणा सामान
3. लालेलाल

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
आईबरोबर सामान आणायला गेल्याने मुलाला काय फायदा होणार होता?
उत्तर:
आईबरोबर सामान आणायला गेल्याने आईला तिच्या कामात मदत होणार होती व मुलाचे व्यवहारज्ञानही वाढणार होते.

प्रश्न 2.
तुम्ही आईला आणखी कोणत्या कामात मदत करू शकाल? ती कशी?
उत्तर:
सणावाराला किंवा घरात कुठला कार्यक्रम असेल तेव्हा घर स्वच्छ करण्यासाठी, सजवण्यासाठी आम्ही आईला मदत करू, तिच्या बरोबर बाजारात जाऊन भाजी घेण्यास, भाजी निवडण्यास आम्ही आईला मदत करू.

व्याकरण व भाषाभ्यास:

1. वाक्प्रचाराचा अर्थ सांगा व वाक्यात उपयोग करा.

प्रश्न 1.
गाठणे – एखादयाजवळ पोहोचणे
उत्तर:
पोलिसांनी चोराला गाठले.

प्रश्न 2.
भाव गगनाला भिडणे – खूप महागाई होणे.
उत्तर:
सोन्याचे भाव दिवसेंदिवस गगनाला भिडत आहेत.

प्रश्न 3.
हुश्श करणे – मोकळा श्वास घेणे.
उत्तर:
वर्षभराची कामे पूर्ण झाल्यावर शिक्षकांनी हुश्श केले.

प्रश्न 4.
खालील शब्दात लपलेले शब्द शोधा.
उत्तर:

वारसदार – दार, वारस, वार, वास, रस, सर
हिरवागार -हिरवा, गार, वार, रवा
समाहार – हार, मार, सहा, रस
व्यवहारज्ञान – वन, ज्ञान, व्यवहार, वर

अनुभव-२ Summary in Marathi

पदयपरिचय:

आईबद्दलची काळजी आणि मुलाचा समजुतदारपणा या पाठात सांगितला आहे.

शब्दार्थ:

शाळा – विदयालय (school)
घर – राहण्याचे ठिकाण (house)
पिशव्या – (bags)
सामान – माल (goods)
किराणा सामान – वाण्याकडून घेतलेले सामान (grocery)
दुकान – (a shop)
दमणे – थकणे – (to tired)
बाजार-हाट – (market)
ओझं – (burden)
काळजी – चिंता – (worry)
व्यवहारज्ञान – (practical knowledge)
जड – वजनदार – (heavy)

5th Standard Marathi Digest Pdf Download

Vachuya Lihuya Poem 5th Hindi Question Answer Chapter 22 Maharashtra Board

April 19, 2025April 18, 2025 by Bhagya

Std 5 Hindi Lesson 22 वाचूया लिहूया Question Answer Maharashtra Board

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 22 वाचूया लिहूया Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

5th Std Hindi Poem Vachuya Lihuya Question Answer

5th Standard Marathi Digest Chapter 22 वाचूया लिहूया Textbook Questions and Answers

प्रश्न 1.
चित्र पाहा व त्याविषयी माहिती लिहा.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 22 वाचूया लिहूया 1

उत्तर:
1. गुलाबाला ‘फुलांचा राजा’ म्हणतात. गुलाब अनेक रंगांचे असतात. गुलाबाच्या फुलांना मोहक सुगंध असतो. गुलाब फुलाचा उपयोग गुलाबपाणी, वेगवेगळ्या प्रकारची सुगंधी द्रव्ये, गुलकंद बनवण्यासाठी होतो. गुलाबाशी संबंधित व्यवसाय म्हणजे गुलाबपाणी तयार करणे, गुलकंद तयार करणे, गुलाबापासून सुगंधी द्रव्ये तयार करणे इ. होत.

2. मला मोर खूप आवडतो. तो खूप सुंदर दिसतो. त्याचा रंगीबेरंगी पिसारा पाहत राहवेसे वाटते. मोर आपला राष्ट्रीय पक्षी आहे. मोराचा निळा रंग एवढा वेगळा आहे की त्याला इंग्लिशमध्ये ‘peacock blue’ व मराठीत ‘मोरपिशी रंग’ असे म्हंटले जाते. भारतात गुजरात व राजस्थान राज्यात मोरांची संख्या लक्षणिय आहे. मोराच्या मादीला मराठीत लांडोर असे म्हणतात. मोराला पावसाळा फार आवडतो. आकाशात काळे ढग जमले की तो ‘म्याओ म्याओ’ ओरडतो आणि आपला सुंदर पिसारा फुलवून थुई, थुई नाचू लागतो. मोराला शेतकऱ्यांचा मित्र म्हणतात, कारण तो शेतातील किटक व साप खातो, तसेच तो दाणेही खातो.

3. दिवाळी हा संपूर्ण भारतात साजरा होणारा सण आहे. दिव्यांचा सण म्हणून याला ‘दिवाळी’ किंवा ‘दीपावली’ असे म्हणतात. दिवाळीत दारात कंदील लावले जातात, रांगोळी काढली जाते. सगळीकडे लाल दिव्यांची रोषणाई असते. वेगवेगळ्या आकाराची, प्रकारची मिठाई, आकर्षक कपडे व फटाके हे दिवाळी सणाचे विशेष आहे. धनत्रयोदशी, लक्ष्मीपूजन, भाऊबीज आणि पाडवा असे चार दिवस दिवाळी सण साजरा केला जातो.

4. बागा अथवा उदयाने ही मुलांसाठी व वृद्धांसाठी विरंगुळ्याची स्थाने आहेत. उदयानात मुलांसाठी खेळायला घसरगुंडी, सी-सॉ, झोपाळा यांसारखी खेळण्याची साधने असतात. वृद्धांना आरामात बसण्यासाठी बाके असतात. बागेत सगळीकडेच हिरवळ तसेच झाडेच झाडे असल्यामुळे येथील हवा शुद्ध असते. बागेतील संपूर्ण परिसर शांत, डोळ्यांना सुखावणारा असतो. लहान मुलांची तर जणू येथे मौजच असते. उदयानांना ‘शहरी फुफ्फुसं’ (Lungs) असे म्हटले जाते.

5. कुत्रा हा इमानदार प्राणी आहे तो पाळीव प्राणी आहे. याच्या अनेक जाती-प्रजाती आहेत. कुत्रा हा खरंतर मांसाहारी प्राणी पण तो शाकाहारी आवडीने खातो. कुत्रा आपल्या मालमत्तेचे व आपले रक्षण करतो. कुत्र्यांच्या इमानदारीचा उपयोग मोठमोठे गुन्हेगार शोधण्यासाठीही केला जातो. कुत्रा हा मानवप्रिय प्राणी आहे.

6. जत्रा म्हणजे एखादया उत्सवप्रसंगी भरवण्यात आलेला मेळा. या मेळ्यात अनेक माणसे, फेरीवाले, काम करणारे, व्यापारी इ. असतात. रात्री जत्रेत आणखी मजा येते. विद्युत रोषणाईने भरलेले चक्र, पाळणे, चक्राकार फिरणारे पाळणे (Jaint wheel, mery-go round) पाहण्यासारखे असते. दूरदूरची माणसे इथे येऊन फळे, वस्त्रे, दागिने, गृहोपयोगी वस्तू, इतर काही विशेष वस्तूंची व खाण्याच्या पदार्थांची खरेदी करतात. जत्रेचा लहान मुले मनमुराद आनंद लुटत असतात. पारंपारिक जत्रा जरी वर्षातून एकदाच भरत असली तरी (fun-fair) मात्र नियमितपणे सर्वत्र भरत असतात.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 22 वाचूया लिहूया Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
एक-दोन शब्दांत उत्तरे लिहा.

मला फळांचा राजा म्हणतात.
आंब्याच्या रसाला काय म्हणतात?
आब्यांच्या झाडांच्या बागेला कायं म्हणतात?
ख्रिश्चन बांधव प्रभू येशूच्या जन्मदिवसाला काय म्हणतात?
ख्रिसमस च्या शुभेच्छा देताना ख्रिश्चन बांधव काय म्हणतात?
मुलांच्या मनातील इच्छा कोण पूर्ण करतो?
मी आहे एक दुचाकी, जिला लागत नाही कोणते इंधन ओळखा पाहू मी कोण?
मी केवळ पाण्यातच राहू शकतो, म्हणून मला जलचर म्हणतात, सांगा पाहू मी कोण?
मासा पोहताना कशाचा वापर करतो?
मासा कोणाचे अन्न आहे?
डोक्यावर तुरा अनंगीत पिसारा, ओळखा पाहू मी कोण?
माझ्यापासून बनतो गुलकंद, सांगा मी कोण?

उत्तरः

आंबा
आमरस
आमराई
नाताळ
मेरी ख्रिसमस
सांताक्लॉज
सायकल
मासा
शेपूट, पर
मानवाचे
मोर
गुलाब

एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
आंबा पिकला की काय होते?
उत्तर:
आंबा पिकला की आंब्याचा रंग बदलून त्याला छान वास येतो व तो चवीला गोड लागतो.

प्रश्न 2.
आंब्याच्या वेगवेगळ्या जातींची नावे लिहा?
उत्तर:
हापूस, पायरी, केशर, खोक्या, गोटी, चिक्कूळ्या इत्यादी.

प्रश्न 3.
ख्रिसमस या सणाच्या दिवशी कोणते गोडधोड पदार्थ बनवले जातात?
उत्तर:
ख्रिसमस या सणाच्या दिवशी डोनट, केक यांसारखे गोडधोड पदार्थ बनवले जातात.

प्रश्न 4.
सायकल वापरण्याचे फायदे कोणते?
उत्तर:
सायकल वापरल्यामुळे इंधन बचत होते व शरीराचा चांगला व्यायाम होतो.

प्रश्न 5.
माशाला जलचर का म्हणतात?
उत्तर:
मासा समुद्र, नदी, तलावांच्या पाण्यात राहतो, म्हणून माशाला जलचर म्हणतात.

प्रश्न 6.
माशाचे अन्न कोणते?
उत्तर:
पाण्यातले कीटक, लहान मासे व पाणवनस्पती हे माशाचे अन्न आहे.

थोडा विचार करा, अन् सांगा पाहू.

प्रश्न 1.
थोडा विचार करा, अन् सांगा पाहू.

आंब्याचा आमरस तसे केळ्याचे काय?
कच्या कैरीपासून काय काय तयार होते?
मला आहे राष्ट्रीय पक्ष्याचा मान, सांगा पाहू मी कोण?
सण हा मौजेचा, दिव्यांच्या रोषणाईचा लाडू, चकली, करंजी खाण्याचा?

उत्तर:

शिकरण
पन्हं, मुरांबा, लोणचं
मोर
दिवाळी

वाचूया लिहूया Summary in Marathi

पदयपरिचय:

चित्रांशी संबंधित दिलेल्या शब्दांचा उपयोग करून वाक्ये कशी लिहावीत हे विदयार्थ्यांना या पाठातून दाखविले आहे.

शब्दार्थ:

आंबा – (mango)
वास-गंध – (smell)
रस – (pulp)
सण – उत्सव (festival)
येशू – (Jesas) (ख्रिश्चन धर्मियांचा देव)
चर्च – ख्रिश्चनांचे प्रार्थनास्थळ
शुभेच्छा – (wishes)
गोडधोड – गोड चवीचे (sweets)
शिकवणूक – शिकवण (teachings)
सायकल – दुचाकी. (bycycle)
इंधन – (fuel)
तलाव – तळे (lake)
शेपूट – (tail),
पर-पंख – (wings)
मानव – (human)

5th Standard Marathi Digest Pdf Download

Aikuya Kheluya Poem 5th Marathi Question Answer Chapter 6 Maharashtra Board

April 19, 2025April 18, 2025 by Bhagya

Std 5 Marathi Lesson 6 ऐकुया खेळूया Question Answer Maharashtra Board

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 6 ऐकुया खेळूया Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

5th Std Marathi Poem Aikuya Kheluya Question Answer

5th Standard Marathi Digest Chapter 6 ऐकुया खेळूया Textbook Questions and Answers

1. ऐका. चित्रे पाहा. कृती करा.

Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 6 ऐकुया खेळूया 1

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 6 ऐकुया खेळूया Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
पाठ्यपुस्तक पृष्ठ क्र. 9 वरील चित्र पाहून खालील प्रश्नांची उत्तरे एक किंवा दोन शब्दांत लिहा.

पहिल्या चित्रातील मुलगी काय करताना दिसत आहे ?
दुसऱ्या चित्रातील मुलगा व मुलगी कोणाप्रमाणे उडी मारणार आहेत?
चित्रात किती शंकू आहेत?
कोणासारखे तीन मीटर चाला असे म्हटले आहे?
भारताचा राष्ट्रीय खेळ कोणता आहे?

उत्तर:

धावताना
बेडकाप्रमाणे
तीन
हत्तीसारखे
हॉकी

2. खालील प्रश्नांची एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
‘ऐकूया, खेळूया’ या पाठात एकूण किती चित्रे आहेत?
उत्तर:
‘ऐकूया, खेळूया’ या पाठात एकूण आठ चित्रे आहेत.

प्रश्न 2.
शाळेच्या मैदानावर काय करण्यास सांगितले आहे?
उत्तर:
शाळेच्या मैदानावर पन्नास मीटर धावण्यास सांगितले आहे.

प्रश्न 3.
एका जागी किती उंच उड्या मारण्यास सांगितल्या आहेत?
उत्तर:
एका जागी पाच उंच उड्या मारण्यास सांगितल्या आहेत.

प्रश्न 4.
चार उड्या कोणत्या प्रकारे मारण्यास सांगितल्या आहेत?
उत्तर:
चार कोलांट्या उड्या मारण्यासांगितल्या आहेत.

प्रश्न 5.
शिडी कुठे ठेवली आहे?
उत्तर:
शिडी जमिनीवर ठेवली आहे.

प्रश्न 6.
जमिनीवरील शिडीतून कसे धावण्यास सांगितले आहे?
उत्तर:
जमिनीवरील शिडीच्या चौकोनातून धावण्यास सांगितले आहे.

प्रश्न 7.
पाठ्यपुस्तकातील चित्रांमध्ये उड्यांचे कोणते प्रकार सांगितले आहेत?
उत्तर:
बेडूक उडी, उंच उडी, कोलांट्या उड्या, दोरी उडी.

3. खालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
तुमच्या शाळेच्या क्रीडामहोत्सवात कोणकोणत्या क्रीडास्पर्धांचा समावेश केला जातो?
उत्तर:
कबड्डी, खो-खो, क्रिकेट, धावण्याची शर्यत, लंगडी, गोळा फेक इ.

प्रश्न 2.
नियमित मैदानी खेळ खेळल्याने कोणते फायदे होतात?
उत्तर:
1. नियमित खेळ खेळल्याने शारीरिक व्यायाम होतो.
2. आरोग्य चांगले राहते.

प्रश्न 3.
खालील चित्रे पाहून चित्रातील खेळ ओळखा.
उत्तरः

धावणे
लंगडी
कबड्डी
खो-खो

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
खालील शब्दांचे समानार्थी शब्द लिहा.

शाळा
मैदान
हत्ती
जमीन
दोरी

उत्तरः

विदयालय, विद्यामंदिर
क्रिडांगण
गज
धरणी
दोर

प्रश्न 2.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

धावणे
जाणे
चालणे
जमीन
एक

उत्तरः

थांबणे
येणे
धावणे
आकाश
अनेक

प्रश्न 3.
खालील शब्दांचे वचन बदला.

ऐकुया खेळूयामैदान
बेडूक
उड्या
कोलांट्या
शिडी
दोरी

उत्तर:

मैदान
बेडूक
उडी
कोलांटी
शिड्या
दोऱ्या

ऐकुया खेळूया Summary in Marathi

पदयपरिचय:

आजच्या तंत्रयुगात मुलांचा बौद्धिक, सामाजिक विकास तर होत असतोच पण त्याबरोबर मुलांचा शारीरिक व मानसिक विकास होण्यासाठी ‘ऐकूया, खेळूया’ या पाठातून मैदानी खेळांची ओळख करून दिली आहे.

शब्दार्थ:

शाळा – विदयालय (school)
मैदान – क्रिडांगण (ground)
धावणे – पळणे (to run)
बेडूक – (frog)
उड्या – (jump)
शंकू – (cone)
हत्ती – गज (elephant)
चाल – (to walk)
एका जागी – (at one place)
उंच – (high up)
कोलांटी उडी – (upside down jump)
जमिन – धरती (land)
शिडी – जिना (ladder)
दोरीवरील उड्या – एक प्रकारचा खेळ (skiping jumps)

5th Standard Marathi Digest Pdf Download

Hattiche Chaturya Poem 5th Marathi Question Answer Chapter 2 Maharashtra Board

April 19, 2025April 18, 2025 by Bhagya

Std 5 Marathi Lesson 2 हत्तीचे चातुर्य Question Answer Maharashtra Board

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

5th Std Marathi Poem Hattiche Chaturya Question Answer

5th Standard Marathi Digest Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य Textbook Questions and Answers
1. पाहा. ऐका. वाचा.

प्रश्न 1.
पाहा. ऐका. वाचा.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 1 उत्तर:

जसे : मुले मैदानात फुटबॉल खेळत आहेत.
मला फुटबॉल खेळायला खूप आवडते.
ससे बसले आहेत.
पावसात रस्त्यावरील खड्ड्यात पाणी भरले.
आईने फळीवर डबा ठेवला.
हत्ती नदीवर आंघोळ करत होता.

2. पाहा. सांगा.

प्रश्न 1.
पाहा. सांगा.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 2

उत्तर:

एकदा एका मैदानात काही मुले फुटबॉल खेळत होती. या मुलांचा हा खेळ तीन ससे पाहत होते. या मुलांचे खेळून झाल्यावर त्या तीन सशांनी फुटबॉल खेळण्यास प्रारंभ केला. खेळता खेळता अचानक त्यांचा फुटबॉल एका मोठ्या खड्ड्यात गेला. ससे विचारात पडले. आता हा फुटबॉल कसा काढावा बरं? त्यांनी एक युक्ती लढवली व एक फळी आणली ती फळी खड्ड्यात घातली, पण तो बॉल काही वर आला नाही. एक हत्ती हे सगळं पाहत होता. सशांच्या धडपडीची त्याला गंमत वाटली व दया आली. त्याने सोंडेत पाणी भरून ते पाणी खड्ड्यात सोडले. त्याबरोबर फुटबॉल वर आला. हत्तीने आपल्या सोंडेने फुटबॉल काढला. ससे पुन्हा आनंदाने खेळू लागले. हत्तीच्या चातुर्यामुळे त्यांना फुटबॉल परत मिळाला. तात्पर्य – सयमसुचकता (Sense of presence) दाखवली तर अडचणीतून मार्ग निघतो.

प्रश्न 1.
सुरुवातीला दिलेल्या चित्रांवालील नावे सांगा.

प्रश्न 2.
प्रत्येक चित्रात काय काय दिसते ते सांगा.

प्रश्न 3.
चित्र पाहा. कोण ते सांगा.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 5
(अ) खड्ड्यातील फुटबॉल काढण्यासाठी प्रयत्न करणारे –
(आ) सशांना मदत करणारा –
उत्तर:
(अ) ससे
(आ) हत्ती

प्रश्न 4.
गोष्टीत शेवटी काय झाले असेल ते कल्पना करून सांगा व रिकाम्या चौकटीत चित्र काटा.

प्रश्न 5.
सर्व चित्रे पाहा व गोष्ट सांगा.

प्रश्न 6.
घ,ठ, थाप या अक्षरांपासून चित्रे तयार केली आहेत. त्यांचे निरीक्षण करा. यांसारख्या इतर अक्षरांपासून तुम्हालाही वेगळी चित्रे काढता येतील. कल्पना करा आणि चित्रे काढा.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 6

1. शब्द ओळखा व कार्यावर लिहा.

प्रश्न 1.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 7
उत्तर:
(अ) वेगळा
(ब) बगळा

प्रश्न 2.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 8
उत्तर:
(अ) गाजर
(ब) मांजर

प्रश्न 3.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 9
उत्तर:
(अ) मगर
(ब) नगर

प्रश्न 4.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 10
उत्तर:
(अ) कडक
(ब) भडक

प्रश्न 5.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 11
उत्तर:
(अ) सामान
(ब) कमान

प्रश्न 6.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 12
उत्तर:
(अ) वाटाणा
(ब) फुटाणा

प्रश्न 7.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 13
उत्तर:
(अ) आकाश
(ब) प्रकाश

प्रश्न 8.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 14
उत्तर:
(अ) फाटके
(ब) तुटके

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य Additional Important Questions and Answers

1. खालील प्रश्नांची एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
चित्रात किती ससे आहे?
उत्तर:
चित्रात तीन ससे आहेत.

प्रश्न 2.
चित्रात मुले कोणता खेळ खेळत आहेत?
उत्तर:
चित्रात मुले फुटबॉल खेळत आहेत.

प्रश्न 3.
मुले फुटबॉल खेळताना त्यांच्याकडे कोण पाहत आहे?
उत्तरः
मुले फुटबॉल खेळताना त्यांच्याकडे ससे पाहत आहेत.

प्रश्न 4.
खेळत असतांना फुटबॉल कुठे गेला?
उत्तर:
खेळ खेळता खेळता फुटबॉल खड्ड्यात गेला.

प्रश्न 5.
ससे फुटबॉल कशाप्रकारे बाहेर काढत आहेत?
उत्तर:
ससे फळीने फुटबॉल बाहेर काढण्याचा प्रयत्न करत आहेत.

प्रश्न 6.
फुटबॉल बाहेर काढण्यासाठी शेवटी कोणी प्रयत्न केला?
उत्तर:
फुटबॉल बाहेर काढण्यासाठी शेवटी हत्तीने प्रयत्न केला.

प्रश्न 7.
हत्तीने खड्ड्यात पाणी कशातून टाकले?
उत्तर:
हत्तीने खड्ड्यात पाणी सोंडेतून टाकले.

प्रश्न 8.
खड्ड्यात पाणी टाकल्याने काय झाले?
उत्तर:
खड्ड्यात पाणी टाकल्याने फुटबॉल वर आला.

प्रश्न 9.
सशांना केव्हा आनंद झाला?
उत्तर:
फुटबॉल खड्ड्यातून वर आल्याने सशांना आनंद झाला.

प्रश्न 10.
शक्तिपेक्षा काय श्रेष्ठ असते?
उत्तर:
शक्तिपेक्षा युक्ति श्रेष्ठ असते.

2. पुढील दिलेली चित्रे पाहून कोण ते लिहा.

प्रश्न 1.
पुढील दिलेली चित्रे पाहून कोण ते लिहा.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 15
1. मुलांचा खेळ पाहून फुटबॉल खेळणारे –
2. सोंडेने खड्ड्यात पाणी सोडणारा –
उत्तर:
1. ससे
2. हत्ती

प्रश्न 2.
पुढील मुद्द्यांच्या व चित्रांच्या मदतीने गोष्ट तयार करून लिहा.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 2 हत्तीचे चातुर्य 16

उत्तर:
मुंगी ……….. कबुतर मैत्री …………. एक दिवस मुंगी पाण्यात ………………. कबुतराने पान टाकणे . मुंगीचे पानावर चढणे ………….. प्राण वाचणे ………. जाणीव एके दिवशी जंगलात शिकारी …………….. कबुतराच्या शिकारीचा नेम …………… मुंगीचा शिकाऱ्याच्या पायाला चावा ……त्याचा नेम चुकणे ………….. कबुतराचे प्राण वाचणे.

कथा (खरे मित्र):

एकदा एका जंगलात मुंगी-कबुतराची मैत्री झाली. मुंगी पाणी पीत असताना पाय घसरून पडली. कबुतराने लगेच झाडाचे पान टाकून तिला वाचवले. मुंगीला या गोष्टीची जाणीव होती की कबुतरामुळेच आपले प्राण वाचले, नाहीतर आपण बुडून मरून गेलो असतो. एके दिवशी त्याच जंगलात एक शिकारी आला. शिकाऱ्याने इकडे-तिकडे पाहिले. त्याला एका झाडावर कबुतर दिसले. त्याच्या मनात कबुतराची शिकार करावी असे आले. शिकाऱ्याने लगेचच नेम धरला व बंदूकीने गोळी कबुतराला मारणार इतक्यात मुंगीचे लक्ष शिकाऱ्याकडे गेले. मुंगीला काय करावे सुचेना. अखेरीस मुंगीने शिकाऱ्याच्या पायाचा कडकडून चावा घेतला. त्याचा नेम चुकला व अशात-हेने कबुतराचे प्राण वाचले. कबुतर व मुंगी आता खूपच चांगले मित्र झाले.

तात्पर्य:

1. आपल्यावर उपकार करणाऱ्याला कधी विसरू नये.
2. खरे मित्र संकटकाळात एकमेकांची मदत करतात.

हत्तीचे चातुर्य Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

प्रस्तुत पाठात चित्ररूपाने आलेल्या कथेत हत्तीने दाखवलेल्या समयसुचकतेचे व चातुर्याचे वर्णन केले आहे.

शब्दार्थ/Meanings:

हत्ती – गज (an elephant)
चातुर्य – हुशारी (cleverness)
मुले – बालके (children)
फुटबॉल – (name of outdoor game)
ससा – (rabbit)
खड्डा – जमिनीचा खचलेला भाग (a hole, pit)
फळी – लाकडाचा तुकडा (a bat, board, plank)
सोंड – (Trunk)
विचारात पडणे – (think deeply)
युक्ति – (idea)
निराश – उदास (nervous)
आनंद – खुशी (happiness)

5th Standard Marathi Digest Pdf Download

Hi Pise Konachi Poem 5th Marathi Question Answer Chapter 4 Maharashtra Board

April 19, 2025April 18, 2025 by Bhagya

Std 5 Marathi Lesson 4 हि पिसे कोणाची Question Answer Maharashtra Board

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 4 हि पिसे कोणाची Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

5th Std Marathi Poem Hi Pise Konachi Question Answer

5th Standard Marathi Digest Chapter 4 हि पिसे कोणाची Textbook Questions and Answers

1. उत्तरे सांगा.

प्रश्न 1.
(अ) मिनूचे घर कोठे होते?
(आ) मिनू कोणाकोणाला भेटली?
(इ) मिनूला बदकाचा पत्ता कोणी सांगितला?
(ई) पिसे कोणाची होती?
(उ) मिनूने बदकाला काय सांगितले?
उत्तर:
(अ) मिनूचे घर शेतात होते.
(आ) मिनू कोंबडीताई, कबुतरदादा, मोर व शेवटी बदकाला भेटली.
(इ) मिनूला बदकाचा पत्ता मोराने सांगितला.
(ई) पिसे बदकाची होती.
(उ) मिनूने बदकाला सांगितले की, “तुझी पिसं मला सापडली आहेत. मी तुला शोधत होते, ही घे तुझी पिसं.”

2. रिकाम्या जागी जुळणाऱ्या योग्य पर्यायापुढे ‘✓’ अशी खुण करा.

प्रश्न 1.
पिसे सापडल्यावर मिनूला ……………………………..
उत्तर:
(अ) पिसे कोणाची आहेत हे माहीत करून घ्यायचे होते. [✓ ]
(ब) पिसे घरी न्यायची होती. [ ]

3. जोड्या जुळवा.

प्रश्न 1.
जोड्या जुळवा.
उत्तर:

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. बदक	(अ) झाड
2. कोंबडी	(आ) नदी
3. कबुतर	(इ) खुराडे

4. उदाहरणे वाचा. त्याप्रमाणे लिहा.

प्रश्न 1.
खाली दिलेल्या उदाहरणाप्रमाणे शब्दांना प्रत्यय लावून शब्द तयार करा.
उदाहरणे – घर – घरापासून, घर – घराजवळ, खुराडे – खुराड्यात

गाव
तळे
पाय
घरटे

उत्तर:

गावापासून
तळ्यात
पायात
घरट्यात

5. तुम्हांला वर्गात एखादी वस्तू सापडली तर तुम्ही काय कराल?

प्रश्न 1.
तुम्हांला वर्गात एखादी वस्तू सापडली तर तुम्ही काय कराल?
उत्तरः
आम्हांला वर्गात एखादी वस्तू सापडली तर ती कोणाची आहे हे आम्ही शोधू व ती वस्तू ज्या कोणाची असेल त्याच्या ताब्यात देऊ.

उपक्रम:

तुमच्या परिसरात आढळणाऱ्या विविध पक्ष्यांच्या पिसांचे निरीक्षण करा व त्यांचे आकार, रंग यांची माहिती लिहा.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 4 हि पिसे कोणाची Additional Important Questions and Answers

1. उत्तरे सांगा.

प्रश्न 1.
मिनूचे घर कोठे होते?
उत्तर:
मिनूचे घर शेतात होते.

प्रश्न 2.
पिसे पाहून मिनूच्या मनात कोणता विचार आला?
उत्तर:
पिसे पाहून मिनूच्या मनात विचार आला की, ही पिसे नक्कीच कोंबडीची असतील.

प्रश्न 3.
कोंबडी कुठे जाऊन बसली?
उत्तर:
कोंबडी खुराड्यात जाऊन बसली.

प्रश्न 4.
कबुतर कोणत्या रंगाचे होते?
उत्तर:
कबुतर पांढऱ्या-करड्या रंगाचे होते.

प्रश्न 5.
मोराची चाल कशी होती?
उत्तर:
मोराची चाल ऐटदार होती.

प्रश्न 6.
मोराचा पिसारा कसा होता?
उत्तर:
मोराचा पिसारा रंगीबेरंगी लांबसडक मोहक असा होता.

प्रश्न 7.
बदक कुठे होते?
उत्तर:
बदक नदीकिनारी असलेल्या झाडीत होते.

पुढील प्रश्नांची उत्तरे एका शब्दात लिहा.

प्रश्न 1.

कोण खेळता-खेळता घरापासून खूप दूर गेली?
मिनूला कबुतर कोठे दिसले?
पिसारा सावरत कोण येत होता?
दाट झाडी कुठे होती?
कोणाला मिनूचे कौतुक वाटले?

उत्तर:

मिनू
झाडावर
मोर
नदीकिनारी
बदकाला

रिकाम्या जागी जुळणाऱ्या योग्य पर्यायापुढे ‘✓’ अशी खुण करा.

प्रश्न 1.
मिनूचे घर ………………………
उत्तर:
(अ) नदीजवळ होते [ ]
(ब) शेतात होते [✓]

प्रश्न 2.
नदीकिनारी
उत्तर:
(अ) दाट झाडी होती. [✓]
(ब) गर्दी होती. [ ]

प्रश्न 3.
बदकाला मिनूचे
उत्तर:
(अ) कौतुक वाटले. [✓]
(आ) राग आला [ ]

प्रश्न 4.
कंसातील योग्य शब्द वापरून रिकाम्या जागा भरा.

मिनूला ……………….. पिसे दिसली. (दोन / तीन)
नदी किनारी ……………. झाडी होती. (विरळ / दाट)
बदक …………………….. बाहेर आले. (झाडीतून / जंगलातून)
मिनू …………………….घरी आली. (खुशीने / आनंदाने)
बदकाने दिलेली पिसे मिनूने आपल्या ……………………. ठेवली. (वहीत / कंपासपेटीत)
कोंबडीने पिसांकडे ……………………. पाहिले. (निरखून / रागाने)

उत्तरः

दोन
दाट
झाडीतून
आनंदाने
वहीत
निरखून

प्रश्न 5.
जोड्या जुळवा.

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. चिमणी
2. मधमाशी

उत्तरः

‘अ’ गट	‘ब’ गट
1. चिमणी	(अ) मधमाशीचे पोळे
2. मधमाशी	(आ) घरटे

पुढील प्रश्नांची थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
बदक मिनूला काय म्हणाले?
उत्तरः
बदक मिनूला म्हणाले की, “मिनू, तू माझी पिसं देण्यासाठी इतक्या दूर आलीस, म्हणून ही पिसं तुझ्याजवळच ठेव. एकदा पिसं गळून पडली, की ती पुन्हा जोडली जात नाहीत. तुला अशीच वेगवेगळी पिसं सापडली तर ती तू सांभाळून ठेव.”

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
खाली दिलेल्या उदाहरणाप्रमाणे शब्दांना प्रत्यय लावून शब्द तयार करा.
उदाहरणे – घर – घरापासून, खुराडे – खुराड्यात
1. हात
2. नदी
उत्तर:
1. हातात
2. नदीजवळ

प्रश्न 2.
समानार्थी शब्द लिहा.

घर
दूर
शेत
झाड
ऐट
मोहक
आभार
नदी
मोर
हर्ष

उत्तरः

गृह, सदन
लांब
शिवार
वृक्ष, तरू
रुबाब
आकर्षक
धन्यवाद
सरिता
मयुर
आनंद

प्रश्न 3.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

खूप
दूर
बसली
पांढरे
दाट
जोडणे
आवडणे
पुढे
आनंद

उत्तरः

कमी
जवळ
उठली
काळे
विरळ
तुटणे
नावडणे
मागे
दुःख

प्रश्न 4.
वचन बदला.

शेत
पिसे
कोंबडी
खुराडे
पिसारा
पत्ता
नदी
हाक
घर
वही

उत्तर:

शेते
पिस
कोंबड्या
खुराडी
पिसारे
पत्ते
नदया
हाका
घरे
वया

प्रश्न 5.
लिंग बदला.

कोंबडी
मोर
दादा

उत्तरः

कोंबडा
लांडोर
ताई

प्रश्न 6.
खाली दिलेल्या प्राण्यांच्या घरांना काय म्हणतात ते लिहा.

घोडा
साप
वाघ, सिंह
गाय

उत्तरः

तबेला
बिळ
गुहा
गोठा

प्रश्न 7.
खाली दिलेल्या प्राण्यांच्या पिल्लांना काय म्हणतात ते लिहा.

घोडा
वाघ
सिंह
गाय
म्हैस
कुत्रा

उत्तरः

शिंगरू
बछडा
छावा
वासरू
पारडू
पिल्लू

खेळूया शब्दांशी Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

मिनू नावाची छोटी मुलगी होती. तिला मिळालेली पिसे कोणाची आहेत हे शोधण्यासाठी तिने केलेली धडपड, सगळ्या पक्ष्यांशी तिचा झालेला संवाद व ती पिसे बदकाची आहेत हे कळल्यावर तिला झालेला आनंद या सर्वांचे वर्णन या पाठात आले आहे.

शब्दार्थ:

घर – गृह (House)
खेळणे – (To Play)
दूर – लांब (To far)
पिसे – पर (feathers)
कोबंडी – (Hen)
निरखणे – बारकाईने पाहणे (To observe)
खुराडे – कोंबडीचे घर (Hen’s House)
करडा – राखाडी (Grey)
कबुतर – (Pigeon)
ऐटदार – रुबाबदार (of smart appearance)
मोहक – आकर्षक (attractive)
बदक – (Duck)
पत्ता – (Address)
आभार- धन्यवाद (Thanks)
नदी – (River)
दाट – घट्ट (dense, thick)
हाक मारणे – साद घालणे (To call)
शोधणे – (To find out)
कौतुक – प्रशंसा (admire)
गळून पडणे – (To fall)
जोडणे – (To Join)
वेगवेगळी – विविध (Variety of)
सांभाळणे – (To take care of)
वही – (a notebook)

5th Standard Marathi Digest Pdf Download

Eka Paha Kara Poem 5th Hindi Question Answer Chapter 24 Maharashtra Board

April 19, 2025April 18, 2025 by Bhagya

Std 5 Hindi Lesson 24 ऐका पहा करा Question Answer Maharashtra Board

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 24 ऐका पहा करा Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

5th Std Hindi Poem Eka Paha Kara Question Answer

5th Standard Marathi Digest Chapter 24 ऐका पहा करा Textbook Questions and Answers

उपक्रम:

1. हत्तीचा मुखवटा कसा तयार केला हे तुम्ही पाहिलेत. तुम्हीसुद्धा असा मुखवटा तयार करा. मुखवटा तयार करण्यासाठी काय काय केले ते क्रमाने वर्गात सांगा. तुम्ही मुखवटा कसा तयार केला ते मित्रांना सांगा.

2. कागदाच्या बशीपासून ‘जोकरचा मुखवटा’ तयार करण्याची कृती लिहा.

प्रश्न 1.
कागदाच्या बशीपासून ‘जोकरचा मुखवटा’ तयार करण्याची कृती लिहा.
1. जोकर
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 24 ऐका पहा करा 1
उत्तर:
साहित्य: मोठ्या आकाराची पेपर डिश, जाड सुई, जाड दोरा, काळे व लाल स्केचपेन कार्डपेपर इत्यादी.
कृची:
1. पांढऱ्या पेपरडिशच्या बाहेरच्या बाजूवर लाल व काळ्या स्केचपेनने विदूषकाचे नाक, डोळे, तोंड, कान रंगवावे.
2. विदूषकाच्या डोक्याच्या मापाची निमुळती उंच टोपी करून ती रंगवावी आणि विदूषकाच्या डोक्याला चिकटवावी.
3. पेपरडिशच्या दोन्ही बाजूंस छिद्रे पाडावीत. त्याला दोरा बांधावा. दोऱ्याची लांबी डोक्याला पुरेल व गाठ मारता येईल अशी असावी.
4. मुखवटा चेहऱ्यावर लावून डोक्याच्या मागे गाठ मारावी.

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 24 ऐका पहा करा Additional Important Questions and Answers

पुढील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
पाठात कोणाचा मुखवटा तयार केला आहे?
उत्तर:
पाठात हत्तीचा मुखवटा तयार केला आहे.

प्रश्न 2.
हत्तीचा मुखवटा कशाचा बनवायचा आहे?
उत्तर:
चेहऱ्याच्या आकाराच्या कागदाच्या साध्या बशीचा हत्तीचा मुखवटा बनवायचा आहे.

प्रश्न 3.
स्टेपलरच्या मदतीने किती कान मुखवट्याला जोडायचे आहेत?
उत्तर:
स्टेपलरच्या मदतीने दोन कान मुखवट्याला जोडायचे आहेत.

प्रश्न 4.
लांब त्रिकोणी आकारात कापलेला जाड कागद काय म्हणून वापरायचा आहे?
उत्तर:
लांब त्रिकोणी आकारात कापलेला जाड कागद सोंड म्हणून वापरायचा आहे.

रंगीत कागदाचा बिल्ला तयार करण्याची कृती त्याच्या आकृतीसह लिहा.

प्रश्न 1.
रंगीत कागदाचा बिल्ला तयार करण्याची कृती त्याच्या आकृतीसह लिहा.
शिक्षक: मुलांनो, आज आपण रंगीत कागदाचा बिल्ला कसा करायचा ते शिकणार आहोत. हे तयार करण्यासाठी पुढील साहित्य व साधने हवे.
साहित्य :रंगीत कागद, ड्रॉइंग पेपर, डिंक, कात्री. कृती:
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 24 ऐका पहा करा 2
उत्तर:

4 सें.मी. चे एक वर्तुळ ड्रॉइंगपेपर मधून कापून घ्यावे.
आकृतीत दाखवल्याप्रमाणे कापलेल्या वर्तुळात 3,2,1 से.मी. ची तीन वर्तुळे काढावीत.
3 सें.मी. रूंदीच्या तीन वेगवेगळ्या रंगाच्या रंगीत कागदाच्या लांब पट्ट्या कापाव्यात.
आकृतीत दाखवल्याप्रमाणे ‘अ’ भागाला डिंक लावा व त्यावर रंगीत कागदाच्या पट्ट्या दुमडत चिकटवत जा. अशा रीतीने पूर्ण गोलाकार चिकटवा. ‘ब’ ‘क’ वर्तुळावर रंगीत कागदाच्या पट्ट्या चिकटवा.
मधोमध रंगीत कागदांचे लहान गोलाकार वर्तुळ चिकटवा.
तयार झालेल्या कृतीच्या मागील बाजूस खालील भागावर 3 से.मी. रूंदीची एक पट्टी सारख्या आकारात दुमडून चिकटवा.
अशा प्रकारे रंगीत कागदाचा बिल्ला तयार होईल.

प्रश्न 2.
रद्दीत जाणाऱ्या वर्तमान पत्राचा वापर करून दिलेले साहित्य व चित्रांच्या मदतीने कागदी पंखा तायर करण्याची कृती लिहा.
कागदी पंखा तयार करणे
साहित्य: वर्तमानपत्राचा कागद, आईस्क्रीमच्या काड्या किंवा बांबूच्या चपट्या काड्या, डिंक, हात पुसण्यासाठी कापड इत्यादी कृती:
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 24 ऐका पहा करा 3
उत्तर:

प्रथम आयताकृती कागद घेऊन त्याला सारख्या मापाच्या उलट-सुलट घड्या घालून घ्यावात. अशा प्रकारे त्याच मापाच्या आणखी एका कागदाला घड्या घालाव्यात.
घड्या पूर्ण झाल्यावर त्याला मधोमध दुमडावे.
आतील बाजूच्या पट्ट्यांवर खळ लावून ते एकमेकांना चिकटवावे. असे दोन्ही घडीचे कागद एकमेकांना चिकटवावेत.
बाहेरच्या बाजूच्या पट्ट्यांना डिंकाच्या साहाय्याने आईस्क्रीमच्या किंवा बांबूच्या काड्या चिकटवाव्यात.
पूर्ण वाळल्यानंतर काड्यांच्या सहाय्याने उघड-बंद करून पाहावे.

5th Standard Marathi Digest Pdf Download

Mi Nadi Bolte Poem 5th Hindi Question Answer Chapter 16 Maharashtra Board

April 19, 2025April 18, 2025 by Bhagya

Std 5 Hindi Lesson 16 मी नदी बोलते Question Answer Maharashtra Board

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 16 मी नदी बोलते Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

5th Std Hindi Poem Mi Nadi Bolte Question Answer

5th Standard Marathi Digest Chapter 16 मी नदी बोलते Textbook Questions and Answers

1. खालील प्रश्नांची एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न (अ)
नदीचा जन्म कोठे होतो?
उत्तर:
नदीचा जन्म पर्वतावर होतो.

प्रश्न (आ)
नदी मोठी कशी होते?
उत्तर:
इतर नदया व ओढे नदीच्या प्रवाहात येऊन मिळतात, त्यामुळे नदी मोठी होते.

प्रश्न (इ)
नदीच्या पाण्याचा उपयोग लोक कशाकशासाठी करतात?

प्रश्न (ई)
नदीचा वेग कधी कमी होतो?
उत्तरः
नदी जेव्हा पर्वतउतारावरून सपाट मैदानी प्रदेशात येते, तेव्हा तिचा वेग कमी होतो.

प्रश्न (उ)
नदी आपल्याला कोणता संदेश देते?
उत्तर:
‘थांबला तो संपला’ हा संदेश नदी आपल्याला देते.

प्रश्न (ऊ)
तुमच्या जिल्ह्यात कोणकोणत्या नद्या आहेत?

2. पहिल्या दोन उदाहरणांचे निरीक्षण करा. त्यानुसार रिकाम्या जागा भरा.

प्रश्न 1.
पहिल्या दोन उदाहरणांचे निरीक्षण करा. त्यानुसार रिकाम्या जागा भरा.
उत्तरः

(अ) चालणे	चालतात	चालवतात
(आ) पळणे	पळतात	पळवतात
(इ) भेटणे	भेटतात	भेटवतात
(ई) करणे	करतात	करवतात
(उ) मिळणे	मिळतात	मिळवतात
(ऊ) थांबणे	थांबतात	थांबवतात

3. ‘हिरवेगार’ यासारखे रंगछटा दाखवणारे शब्द सांगा.

प्रश्न 1.
‘हिरवेगार’ यासारखे रंगछटा दाखवणारे शब्द सांगा.
उत्तर:

पिवळेधमक
पांढरेशुभ्र
निळाशार
लालभडक
काळेकुट्ट

4. ‘थांबला तो संपला’ यासारखी सुवचने सांगा.

प्रश्न 1.
‘थांबला तो संपला’ यासारखी सुवचने सांगा.
उत्तर:
1. ‘वृक्ष माझा सखा.’
2. ‘थेंबे थेंबे तळे साचे’.
3. ‘मूर्ती लहान पण किर्ती महान’.

5. खालील शब्द वाचा व तसेच लिहा.

प्रश्न 1.
खालील शब्द वाचा व तसेच लिहा.
पर्वत, सर्व, किर, पूर्व, मर्कट, सूर्य, प्रवास, चक्र, चंद्र, क्रमांक, प्रकार, ग्रह.

उपक्रम:

1. परिसर अभ्यासाची पुस्तके, वर्तमानपत्रे, नकाशे यांतून वेगवेगळ्या नद्यांची नावे शोधा. यादी करा.
2. नदीचे प्रदूषण कमी कसे करता येईल ते चर्चा करून सांगा.
3. खालील घोषवाक्ये पाहा. ‘पाणी वाचवणे’ या संदर्भातील आणखी घोषवाक्ये मिळवा व संग्रह करा.

पाण्याची बचत:

1. पाण्याची टंचाई आहे. पाणी जपून वापरा.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 16 मी नदी बोलते 1

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 16 मी नदी बोलते Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
एका शब्दात उत्तरे लिहा.

माणसे नदीला अडवायला काय बांधतात?
लोक कचरा, खराब पाणी नदीत सोडून नदीला काय करतात?
शेवटी नदी कोणाला जाऊन मिळते?
नदी आपल्या आसपासचा परिसर कसा करते?
धरणाच्या वाहत्या पाण्यावर काय तयार होते?
माणसे नदीच्या पाण्यात काय सोडतात?

उत्तरः

धरण
प्रदूषित
सागराला
हिरवागार
वीज
सांडपाणी

2. खालील प्रश्नांची एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
नदी कोणावर नाराज आहे?
उत्तर:
नदी माणसांवर नाराज आहे.

प्रश्न 2.
नदीकडून आपण काय शिकले पाहिजे?
उत्तर:
नदीकडून आपण ‘दुसऱ्यांना नेहमी देत रहा’, ‘थांबू नका’, ‘पुढे जात रहा’ हे शिकले पाहिजे.

प्रश्न 3.
शेवटी नदीचा प्रवास कुठे संपतो?
उत्तर:
जिथे नदी सागराला जाऊन मिळते, तिथे शेवटी नदीचा प्रवास संपतो.

प्रश्न 4.
नदी कोणत्या रूपाने पर्वतावरून खाली येते?
उत्तर:
नदी धबधब्याच्या रूपाने पर्वतावरून खाली येते.

प्रश्न 5.
तुम्हांला माहीत असलेल्या धरणांची नावे लिहा.
उत्तर:

कोयना
बारवी
खडकवासला
तानसा.

प्रश्न 6.
रिकाम्या जागा भरा.

नदीच्या पाण्याने ………………………. तयार करतात.
पर्वतउतारावरून नदी …………………… मैदानी भागात येते.
नदी दोन्ही किनाऱ्यावरील परिसर ……………………….. करते.
नदीच्या प्रवाहात ………………………… सोडतात.
नदी म्हणून माझा ………………………….. थांबतो.
……………………. रूपाने पर्वतावरून खाली येते.

उत्तर:

वीज
सपाट
हिरवागार
सांडपाणी
प्रवास
धबधब्याच्या

प्रश्न 7.
चूक की बरोबर ते लिहा.

नदीचा जन्म जमिनीवर होतो.
नदीच्या पाण्याचा वापर पिण्यासाठी करतात.
नदी पर्वतउतारावरून खोलगट भागात येते.
माणसांच्या रस्ते, छोटी गांवे, शहरे यांच्याजवळून वाहताना नदी जास्तच प्रदूषित होते.
नदीचे पाणी खारट असते.
नदी सर्वांच्या उपयोगी येते.

उत्तर:

चूक
बरोबर
चूक
बरोबर
चूक
बरोबर

थोडक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
नदीला कोणत्या गोष्टींची खंत आहे?
उत्तर:
नदी जेव्हा पर्वतउतारावर सपाट मैदानी भागात येते, तेव्हा तिचा वेग कमी होतो. नदीचा दोन्ही किनाऱ्यांवरील परिसर हिरवागार होतो. शेतकरी शेतात भरपूर धान्य पिकवतात; असे असूनही त्या प्रवाहात सांडपाणी, कचरा टाकून पाण्याला प्रदूषित केले जाते, याची नदीला खंत आहे.

प्रश्न 2.
माणसे नदीच्या पाण्याचा उपयोग कशासाठी करतात?
उत्तर:
माणसे नदीच्या पाण्याचा वापर अनेक कारणांसाठी करतात. नदीच्या पाण्यावर वीज तयार केली जाते, कारखाने, पंप चालवण्यासाठी हीच वीज उपयोगी पडते, पिकांना पाणी देण्यासाठी, पिण्यासाठीही नदीच्या पाण्याचा उपयोग माणसे करतात.

प्रश्न 3.
नदीचे प्रदूषण कमी कसे होईल?
उत्तर:
नदीत कचरा नाही टाकला, गुरे पात्रात न धुता काठावरच धुतली, भांडी काठावरच धुण्यासाठी बादलीत पाणी घेतले, निर्माल्य टाकले नाही, सांडपाणी सोडले नाही, तर नदीचे प्रदूषण कमी होईल.

प्रश्न 4.
नदीचा शेतकऱ्याला काय फायदा होतो?
उत्तर:
नदी ही शेतकऱ्यासाठी जीवनदायीनी आहे. नदीच्या पाण्यामुळे शेतकरी शेतात भरपूर धान्य पिकवतात.

प्रश्न 5.
पाठ्यपुस्तक पृष्ठ क्र. 27 वरील चित्रांचे निरीक्षण करून तुमच्या शब्दांत पाच वाक्ये लिहा.
उत्तरः

नदीचा जन्म पर्वतावर होतो व इतर नदया, ओढे तिला येऊन मिळतात.
नदी वेगाने धबधब्याच्या रूपाने पर्वतावरून खाली येते.
नदयांचे पाणी अडवून त्यांवर धरणे बांधतात.
नदीच्या पाण्यावर वीज तयार केली जाते.
नदीच्या पाण्यावर शेतातील पंप चालवतात.

प्रश्न 6.
रिकाम्या जागा भरा.
उत्तरः

1. झोपणे	झोपतात	झोपवतात
2. कळणे	कळतात	कळवतात
3. उठणे	उठतात	उठवतात
4. खेळणे	खेळतात	खेळवतात
5. जगणे	जगतात	जगवतात
6. बघणे	बघतात	बघवतात

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
समानार्थी शब्द लिहा.

नदी
पर्वत
वीज
पाणी
वेग
खंत
गाव
शहर
समुद्र
भरपूर
वस्ती

उत्तर:

सरिता
मेरू
विदयुत
जल
गती
दुःख
ग्राम
नगर
सिंधू
खूप
वसाहत

प्रश्न 2.
विरुद्धार्थी शब्द लिहा.

जन्म
मोठी
खाली
भरपूर
उपयोगी
गाव
उंच
शेवटी
मला

उत्तर:

मृत्यू
लहान
वर
कमी
दुरूपयोगी
शहर
ठेंगू
आरंभी
तुला

प्रश्न 3.
वचन बदला.

नदी
ओढा
धरण
शेत
उडी
कडा
धबधबा
पर्वत
मैदान
किनारा
गोष्ट
वस्ती
गाव
शहर
कारखाना
धान्य

उत्तर:

नदया
ओढे
धरणे
शेते
उड्या
कडे
धबधबे
पर्वत
मैदाने
किनारे
गोष्टी
वस्त्या
गावे
शहरे
कारखाने
धान्य

प्रश्न 4.
‘पाणी वाचवणे’ या संदर्भात घोषवाक्ये लिहा.
उत्तरः

संपले पाणी तर संपेल जीवन.
जीवन म्हणजे पाणी.
पाणी अडवा पाणी जिरवा.
पाणी हे अमृत.
पाण्याला पर्याय नाही.

पाण्याची बचत

1. पाठ्यपुस्तक पान नं. 29 पाहून खालील प्रश्नांची एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1.
पाणी जपून का वापरावे?
उत्तर:
पाण्याची टंचाई आहे, म्हणून पाणी जपून वापरावे.

प्रश्न 2.
वॉटरबॅगमधील उरलेल्या पाण्याचे काय करावे?
उत्तर:
वॉटरबॅगमधील उरलेले पाणी वाया न घालवता ते झाडांना घालावे.

प्रश्न 3.
पाणी पिताना कोणती काळजी घ्यावी?
उत्तर:
पाणी पिताना आपल्याला हवे तेवढेच पाणी ग्लासमध्ये घ्यावे.

प्रश्न 4.
भरून ठेवलेले पाणी काय करू नये?
उत्तरः
भरून ठेवलेले पाणी शिळे समजून ओतून देऊ नये.

प्रश्न 5.
वाहने धुताना कोणती काळजी घ्यावी?
उत्तर:
वाहने धुताना पाण्याचा पाइप न वापरता वाहने ओल्या कपड्याने पुसून घ्यावीत.

प्रश्न 6.
नळ गळत असेल तर काय करावे?
उत्तर:
नळ गळत असेल तर तो ताबडतोब दुरूस्त करून घ्यावा.

प्रश्न 7.
खालील वाक्य योग्य की अयोग्य ते लिहा.

पाहुण्यांना पिण्यासाठी पाणी देताना तांब्या-पेल्याने पाणी दयावे.
नळ वाहता ठेवून कपडे, भांडी धुवावीत.
दात घासताना नळ सुरू ठेवावा.
शॉवरखाली अंघोळ न करता बादलीत पाणी घेऊन अंघोळ करावी.
पाण्याचा पाईप गाड्या धुण्यासाठी वापरावा.

उत्तर:

योग्य
अयोग्य
अयोग्य
योग्य
अयोग्य

मी नदी बोलते Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

‘मी नदी बोलते….’ या पाठात लेखकाने नदीच्या उगमापासून ते सागराला जाऊन मिळेपर्यंतच्या प्रवासाचे वर्णन केले आहे.

शब्दार्थ:

जन्म – उत्पत्ती (birth)
पर्वत – मोठा डोंगर (a mountain)
ओढा – पाण्याचा प्रवाह (stream)
धरण – बांध, नदीमध्ये पाणी अडवण्यासाठी घातलेला बंधारा (a dam)
कारखाने – यंत्रशाळा (a factory)
शेत – धान्य पेरण्याची जागा (a farm)
पंप – पाणी वर चढण्याचे यंत्र (pump)
उडी – झेप (leap)
वेग – गती (speed)
कोसळणे – जोरात खाली पडणे (to pour in to rents)
धबधबा – उंचावरून खाली पडणारा पाण्याचा प्रवाह (waterfall)
सपाट – समतल, उंच सखल नसलेले (flat)
किनारा – काठ (a shore, a bank)
परिसर – Taalstel last (surroundings)
खंत – दुःख (regret)
सांडपाणी – कपडे, भांडी धुण्यातून तयार झालेले घाण पाणी (dirty and flowing used water)
कचरा – केर (garbage)
प्रदूषित – अशुद्ध (polluted)
वस्ती – वसाहत (colony)
प्रवास – सफर, भ्रमंती (a journey)

5th Standard Marathi Digest Pdf Download

Bolave Kase Poem 5th Marathi Question Answer Chapter 12 Maharashtra Board

April 19, 2025April 18, 2025 by Bhagya

Std 5 Marathi Lesson 12 बोलावे कसे Question Answer Maharashtra Board

Balbharti Maharashtra State Board Class 5 Marathi Solutions Sulabhbharati Chapter 12 बोलावे कसे Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

5th Std Marathi Poem Bolave Kase Question Answer

5th Standard Marathi Digest Chapter 12 बोलावे कसे Textbook Questions and Answers
1. अशा वेळी तुम्ही काय कराल, ते लिहा.

प्रश्न (अ)
तुम्ही प्रवास करताना एखादी वृद्ध व्यक्ती बसमध्ये उभी आहे.
उत्तर:
स्वत:ची जागा तिला बसायला देऊ.

प्रश्न (आ)
लहान मूल कडेवर घेऊन एक काकू बसमध्ये उभ्या आहेत.
उत्तर:
स्वत:ची जागा तिला बसायला देऊ.

प्रश्न (इ)
तुमच्या घरच्या फोनवर अनोळखी व्यक्तीचा फोन आला आहे.
उत्तर:
नम्रपणे त्या व्यक्तीला ‘तुम्ही चुकीचा नंबर लावला आहे’ असं सांगू.

प्रश्न (ई)
एखादी अनोळखी व्यक्ती पत्ता शोधत तुमच्या घरी आली आहे.
उत्तर:
त्या व्यक्तीला योग्य त्या ठिकाणाची माहिती देऊ.

प्रश्न (उ)
तुमच्या शाळेतील एखादा अपंग विद्यार्थी तुमच्या घराजवळ राहतो.
उत्तर:
त्याला सोबत घेऊनच शाळेत येऊ.

2. खालील रकाने वाचा व शिक्षकांच्या मदतीने समजून घ्या.

प्रश्न 1.
खालील रकाने वाचा व शिक्षकांच्या मदतीने समजून घ्या.
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 12 बोलावे कसे 1
व्यक्ती, वस्तू, गुण यांच्या नावांना ‘नाम’ असे म्हणतात..

3. खालील वाक्यांतील ‘नामे ओळखा’ व लिहा.

प्रश्न 1.
खालील वाक्यांतील ‘नामे ओळखा’ व लिहा.

हॅलो काका; मी संजू बोलतोय.
आजी, तुम्ही या जागेवर बसा.
दिनेश हा गुणी मुलगा आहे.

उत्तर:

नाम – काका, संजू
नाम – आजी
नाम – दिनेश

4. खालील वाक्यांत योग्य नामे लिहा.

प्रश्न 1.
खालील वाक्यांत योग्य नामे लिहा.
1. …………………….. माझा जिवलग मित्र आहे.
2. माझ्या दप्तरात …………………. “या वस्तू आहेत.
उत्तरः
1. महेश
2. पुस्तक, वही, कंपासपेटी

5. खालील गोलातील शब्दांना शेजारच्या माळेतील योग्य मणी लावा व नवीन शब्द तयार करा.

प्रश्न 1.
खालील गोलातील शब्दांना शेजारच्या माळेतील योग्य मणी लावा व नवीन शब्द तयार करा.
उदा. ओला – ओलावा
Maharashtra Board Class 5 Marathi Solutions Chapter 12 बोलावे कसे 2
उत्तर:

लहान + पण – लहानपण
चपळ + ताई – चपळाई
मोठे + पण – मोठेपण

Marathi Sulabhbharati Class 5 Solutions Chapter 12 बोलावे कसे Additional Important Questions and Answers

1. खालील प्रश्नांची उत्तरे एका वाक्यात लिहा.

प्रश्न 1.
पहिल्या प्रसंगात संभाषण कोणामध्ये चालू होते?
उत्तर:
पहिल्या प्रसंगात संभाषण संजू व अंजू यांच्यामध्ये चालू होते.

प्रश्न 2.
संजू फोनवरच्या व्यक्तीला काय संबोधतो?
उत्तर:
संजू फोनवरच्या व्यक्तीला ‘काका’ संबोधतो.

प्रश्न 3.
चुकीचा फोन लागल्यावर संजू काय करतो?
उत्तर:
चुकीचा फोन लागल्यावर संजू झटकन फोन ठेवतो.

प्रश्न 4.
संजूच्या हातून कोणती चूक झाली?
उत्तर:
संजूकडून चुकीच्या क्रमांकावर फोन लावला गेला, ही चूक झाली.

प्रश्न 5.
अंजू, संजूला कशाप्रकारे समजावते?
उत्तर:
चुकीचा नंबर लावल्यावर ‘मला माफ करा, चुकून तुमचा नंबर लागला’ असं नम्रपणे म्हणायला हवं अशाप्रकारे अंजू संजूला समजावते.

प्रश्न 6.
दुसरा प्रसंग कुठला आहे?
उत्तर:
दुसरा प्रसंग बसमधील आहे.

प्रश्न 7.
दिनेशच्या अगदी शेजारी कोण उभे आहे?
उत्तर:
दिनेशच्या अगदी शेजारी आजी उभ्या आहेत.

प्रश्न 8.
दिनेश आपल्या जागेवरून का उठला?
उत्तर:
त्याच्या शेजारी एक आजी उभ्या होत्या. त्यांना बसायला मिळावे म्हणून दिनेश आपल्या जागेवरून उठला.

प्रश्न 9.
आजीने दिनूचे कौतुक कोणत्या शब्दात केले?
उत्तर:
आजीने दिनूचे कौतुक ‘गुणी मुलगा’ या शब्दात केले.

प्रश्न 10.
दिनेशच्या मते, सर्वांचं कर्तव्य काय आहे?
उत्तर:
दिनेशच्या मते, वृद्ध व्यक्तींना बस, रेल्वेमध्ये बसण्यास जागा देणं, हे सर्वांचं कर्तव्य आहे.

प्रश्न 11.
दिनेशचे कौतुक कोणाला वाटले?
उत्तर:
दिनेशचे कौतुक आजीला वाटले.

2. खालील वाक्ये कोणी कोणास म्हटली आहेत?

प्रश्न 1.
“संजू, तू चुकीचा नंबर लावला होतास.”
उत्तर:
अंजू, संजूला म्हणाली.

प्रश्न 2.
“आजी तुम्ही या जागेवर बसा.”
उत्तर:
दिनेश आजीला (बसमधील) म्हणाला.

प्रश्न 3.
“किती गुणी मुलगा आहेस तू”
उत्तरः
आजी, दिनेशला म्हणाल्या.

प्रश्न 4.
मोलकरणीच्या मुलाला खूप शिकायचं आहे.
उत्तर:
आम्ही त्याला अभ्यासात मदत करू; तसेच फी भरण्यास हातभार लावू.

प्रश्न 5.
खालील समानार्थी शब्दांच्या जोड्या जुळवा.

‘अगट’	“ब गट’
1. झटकन	(अ) म्हातारा
2. नम्र	(ब) क्षमा
3. मुलगा	(क) विनयशील
4. वृद्ध	(ड) पटकन
5. माफ	(इ) दिन
6. दिवस	(ई) पुत्र

उत्तरः

‘अगट’	“ब गट’
1. झटकन	(ड) पटकन
2. नम्र	(क) विनयशील
3. मुलगा	(ई) पुत्र
4. वृद्ध	(अ) म्हातारा
5. माफ	(ब) क्षमा
6. दिवस	(इ) दिन

प्रश्न 6.
खालील विरुद्धार्थी शब्दांच्या जोड्या जुळवा.

‘अ गट’	‘ब गट’
1. दिवस	(अ) अवगुणी
2. चूक	(ब) रात्र
3. वृद्ध	(क) उठणे
4. नम्र	(ड) तरुण
5. गुणी	(इ) उद्धट
6. बसणे	(ई) बरोबर

उत्तरः

‘अ गट’	‘ब गट’
1. दिवस	(ब) रात्र
2. चूक	(ई) बरोबर
3. वृद्ध	(ड) तरुण
4. नम्र	(इ) उद्धट
5. गुणी	(अ) अवगुणी
6. बसणे	(क) उठणे

व्याकरण व भाषाभ्यास:

प्रश्न 1.
खालील वाक्यांतील ‘नामे ओळखा’ व लिहा.

घर सुंदर आहे.
मी आज बसने प्रवास केला.
माझी आजी गावाला राहते.
आमची शाळा मोठी आहे.
विदयार्थी वाचन करतात.
आंबा फळांचा राजा आहे.
मी मुंबईला राहतो.
मुले अभ्यास करतात.
आई पेरू कापते.

उत्तर:

नाम – घर
नाम – बस
नाम – आजी, गाव
नाम – शाळा
नाम – वाचन; विदयार्थी
नाम – आंबा, फळ
नाम – मुंबई
नाम – मुले
नाम – आई, पेरू.

प्रश्न 2.
खालील वाक्यांत योग्य नामे लिहा.

……………………. फळांचा राजा आहे.
…………………… सर्व ‘बापू’ म्हणतात.
………………….कडू आहे.
……………………. थंड हवेचे ठिकाण आहे.

उत्तरः

आंबा
गांधीजींना
कारल
महाबळेश्वर

बोलावे कसे Summary in Marathi

पाठ्यपरिचय:

‘बोलावे कसे?’ या पाठात पहिल्या प्रसंगात फोन केल्यावर समोरच्या व्यक्तीशी कसे बोलायचे ते सांगितले आहे व वृद्धांना मदत करणे, हे आपले कर्तव्य आहे हे दुसऱ्या प्रसंगात सांगितले आहे.

शब्दार्थ:

दिवस – दिन (a day)
झटकन – लगेच (quickly)
नम्र – विनयशील (polite, humble)
शेजारी – जवळच (closed)
जागा – स्थान (place)
गुणी – चांगला (virtuous)
कर्तव्य – कार्य (duty)
चुकिया – (wrong)
आजी – म्हतारी स्त्री पाठाप्रमाणे (grand mother)
प्रसंग – दृश्य (scene)

5th Standard Marathi Digest Pdf Download